Onderzoek naar gebedsgenezing.

[Lobke 467]

Actueel op dit moment het onderzoek naar gebedsgenezing. 

 De Vrije Universiteit buigt zich over een van de meest omstreden thema's in de medische wetenschap: wonderlijke genezingen.

Een groep medici onder leiding van de promoverende huisarts Dirk Kruijthoff verzamelt de komende tijd verhalen van mensen die bij handoplegging of ziekenzalving een omslag beleefden, zoals verlamden die na gebed plots opstaan uit hun rolstoel. Ze willen nagaan of er voor die genezingen misschien toch wetenschappelijke verklaringen zijn. Vinden ze die niet, dan delen ze het label 'onverklaard' uit. Of, als een verklaring net tekortschiet, het label 'opmerkelijk'.

http://binnenland.eenvandaag.nl/tv-items/71811/vu_onderzoek_naar_gebedsgenezing_werkt_het_echt_

 

[Dat beloof ik 990]

Wonderlijke genezing is in de medische wetenschap geen thema, laat staan omstreden, omdat het uitgaat van wonderen. Die horen thuis onder religie, het is een religieus thema. Kruijthof is gelovig en dus niet onafhankelijk. De vraag is waarom normale genezingen worden gepresenteerd als wonderen.

[Lobke 467]

@Dat beloof ik

Ik ben het met je eens dat wanneer er genezingen plaats vinden dat gezien zal worden als; de zelf genezende werking van het lichaam of de geest. Dat dr Kruijthoff christen is speelt een rol, maar hij doet dat onderzoekje natuurlijk niet alleen. Ik heb de visie van atheïsten op freethinker gelezen over dit onderwerp en ik kan me er in vinden. Er kwamen een aantal aandachtspunten langs die toch ook wel in zo'n onderzoek meegenomen worden, lijkt me.

Ik kan het niet snel als een wonder zien, wanneer iemand om onverklaarbare redenen geneest. Ik zoek ook naar medische oorzaken of naar het toegroeien van de patiënt naar genezing.

[Maria K. 51]

11 uur geleden zei Dat beloof ik:

 De vraag is waarom normale genezingen worden gepresenteerd als wonderen.

Gebrek aan kennis?

6 uur geleden zei Lobke:

Ik heb de visie van atheïsten op freethinker gelezen over dit onderwerp en ik kan me er in vinden. Er kwamen een aantal aandachtspunten langs die toch ook wel in zo'n onderzoek meegenomen worden, lijkt me.

Ik zou dit in dit verband liever omschreven zien, als "een aantal posts op het atheïstenforum Freethinker".

Wat ik daar schreef, was niet om geloof in wonderlijke genezingen onder uit te halen, maar meer om te laten zien waarom de combinatie gebrek aan kennis en geloof in gebedsgenezing tot dit soort conclusies kan leiden.

http://www.freethinker.nl/forum/viewtopic.php?p=518024#p518024

En hier met nog de link naar een eerder topic over Gebedsgenezing..

http://www.freethinker.nl/forum/viewtopic.php?p=518054#p518054

[Maria K. 51]

Ik hoop dat men het me niet kwalijk neemt hier de linken te geven naar wat ik schreef.

Dit om niet overal hetzelfde te moeten schrijven.

Als het een probleem is kan ik dit ook doen in de vorm van quotes, wat feitelijk hetzelfde zou zijn.

[Robert Frans 1.653]

12 uur geleden zei Dat beloof ik:

Kruijthof is gelovig en dus niet onafhankelijk.

Interessante stelling. Kan een niet-gelovige dan ook niet onafhankelijk zijn, omdat hij immers niet in wonderen gelooft? Of gaat het in de wetenschap niet om je levensbeschouwing, maar om de onderzoeksmethode die je hanteert en de kwaliteit van je vraagstelling?

[Bonjour 80]

Kruijthof kan nooit aantonen dat het veronderstelde wonder over 10, 20 jaar niet reguliere geneeskunde is. Daardoor is het onderzoek kansloos om aan te tonen dat een genezing echt een wonder was, tenzij het echt spectaculair wordt, als een aangegroeide arm.

Als hij aantoont dat er geen wonderen gebeuren, zal de reactie zijn dat hij niet de goede wonderen heeft onderzocht.

Een niet-gelovige die aantoont dat er geen wonderen spelen, zal ook niet worden geloofd, om nog meer redenen dat Kruijthof niet zal worden geloofd.

En een niet-gelovige kan ook niet aantonen dat een wonder over 10, 20 jaar geen reguliere geneeskunde zal zijn.

Het onderzoek is dus bij voorbaat al verspilde moeite.

 

Tenzij die arm aangroeit

[Magere Hein 15]

21 minuten geleden zei Robert Frans:

Interessante stelling. Kan een niet-gelovige dan ook niet onafhankelijk zijn, omdat hij immers niet in wonderen gelooft? Of gaat het in de wetenschap niet om je levensbeschouwing, maar om de onderzoeksmethode die je hanteert en de kwaliteit van je vraagstelling?

Dubbelblinde gerandomiseerde studies. Heeft niets met (on)afhankelijk te maken.

[dingo 166]

Aangezien "gebedsgenezing" ook bij veel christenen de wenkbrauwen doet fronsen is wetenschappelijk onderzoek prima. Aan de andere kant stel dat hij een wonder aantreft dan is de kans dat het reproduceerbaar is vrijwel nul dus in die zin is het onderzoek hiernaar inderdaad in wetenschappelijk opzicht niet heel belangrijk.

[Magere Hein 15]

14 minuten geleden zei dingo:

Aangezien "gebedsgenezing" ook bij veel christenen de wenkbrauwen doet fronsen is wetenschappelijk onderzoek prima. Aan de andere kant stel dat hij een wonder aantreft dan is de kans dat het reproduceerbaar is vrijwel nul dus in die zin is het onderzoek hiernaar inderdaad in wetenschappelijk opzicht niet heel belangrijk.

Waarom doet gebedsgenezing bij veel christenen de wenkbrauwen fronsen? God kan immers genezen en er zijn vele, VELE mensen die er gebruik van maken, er geld voor neertellen en er in geloven. En 'geloven' is toch het toverwoord? Want waarom moet de gebedsgenezer gewantrouwd worden als deze er heilig in gelooft?
Het vreemde hier is natuurlijk ook weer dat er islamitische gebedsgenezers zijn. Of de hindoes? Doen er ook aan en spreken hele andere goden aan. Maar ook zij geloven erin en beweren dat het werkt. En wat moeten we denken van Greet Hofmans, Gerard Croiset en Jomanda?
Er WORDT een empirische wetenschappelijke claims gedaan en DUS is ze te testen. Gebedsgenezing is meerdere malen wetenschappelijk getest, dit heeft geen bewijzen van enige effectiviteit opgeleverd. Maar is de kous daarmee af? Nee natuurlijk niet. Mensen willen blijven geloven.

[dingo 166]

13 minuten geleden zei Magere Hein:

Waarom doet gebedsgenezing bij veel christenen de wenkbrauwen fronsen? God kan immers genezen en er zijn vele, VELE mensen die er gebruik van maken, er geld voor neertellen en er in geloven. En 'geloven' is toch het toverwoord? Want waarom moet de gebedsgenezer gewantrouwd worden als deze er heilig in gelooft?

Wat wil je hier mee zeggen? Er zijn ook vele die gebruik maken van medicijnen waarvan bekend is dat ze maar voor een kleine groep mensen werken. So what?

Je weet allang dat niet alle christenen hetzelfde zijn maar als het jou niet uitkomt vergeet je dat even. Het liefst schrijf je nog voor wat christenen moeten geloven zodat ze altijd aan jou stereotypen voldoen. Dat is ook de reden dat ik geen discussie met jou gaat voeren.

[Magere Hein 15]

3 minuten geleden zei dingo:

Wat wil je hier mee zeggen? Er zijn ook vele die gebruik maken van medicijnen waarvan bekend is dat ze maar voor een kleine groep mensen werken. So what?

Dan zijn dit geteste medicijnen! En dan weten "we" waarom ze voor de ene groep wel werken, voor de andere niet. De arts zal ze dan alleen voor die ene groep voorschrijven.
Maar stuurt de iman zijn volgelingen naar Benny Hinn omdat hij meer mensen kan genezen dan Abhishek Ghandistan?

[Robert Frans 1.653]

3 uur geleden zei Magere Hein:

Dubbelblinde gerandomiseerde studies. Heeft niets met (on)afhankelijk te maken.

Exact. Als men op dergelijke wijze onderzoekt, dan is het volstrekt niet relevant of de onderzoekers nu christelijk zijn of niet. Overigens wil men met dit onderzoek volgens mij niet experimenteren, maar gewoon onderzoeken wat er met de patiënten in kwestie nu precies gebeurd is en of dat medisch te verklaren is.
Bij onverklaarbaarheid hoef je dan natuurlijk nog niet aan bovennatuurlijke krachten te denken, maar dat wordt volgens mij ook wel aangegeven. Ook dergelijke onderzoekek kan men objectief uitvoeren, hoewel de vraagstelling dan heel nauwkeurig moet zijn en op geen enkele wijze sturend. En dat kan nogal een uitdaging zijn bij zulke onderzoeken.

[Lobke 467]

5 uur geleden zei Magere Hein:

Waarom doet gebedsgenezing bij veel christenen de wenkbrauwen fronsen? God kan immers genezen en er zijn vele, VELE mensen die er gebruik van maken, er geld voor neertellen en er in geloven. En 'geloven' is toch het toverwoord? Want waarom moet de gebedsgenezer gewantrouwd worden als deze er heilig in gelooft?
Het vreemde hier is natuurlijk ook weer dat er islamitische gebedsgenezers zijn. Of de hindoes? Doen er ook aan en spreken hele andere goden aan. Maar ook zij geloven erin en beweren dat het werkt. En wat moeten we denken van Greet Hofmans, Gerard Croiset en Jomanda?
Er WORDT een empirische wetenschappelijke claims gedaan en DUS is ze te testen. Gebedsgenezing is meerdere malen wetenschappelijk getest, dit heeft geen bewijzen van enige effectiviteit opgeleverd. Maar is de kous daarmee af? Nee natuurlijk niet. Mensen willen blijven geloven.

Zoals Dingo aangeeft en jij weet, hebben gelovigen de neuzen niet dezelfde kant op staan.  Zelf sta ik sceptisch tegenover gebedsgenezing, ik sta niet sceptisch tegen over gebed om genezing, dat is m.i iets anders.  De voorbeelden die ik ken, maar ook de filmpjes over; inderdaad o.a Benny Hinn maken dat ik er aversie tegen heb. Mijn aanklacht is; bij dit soort genezingsdiensten is er weinig nazorg. En zeker wanneer ziekten psychisch gerelateerd zijn kun je daar niet omheen. Ik begreep dat dat in de R-KK beter geregeld is. En daar is ook minder sprake van charismatische genezings-- spektakels.  Jezus genas zieken; ik weet dat ik mijn gereformeerde vader er naar vroeg. "Hoe zit dat dan"? Hij gaf aan dat nu de medische wetenschap er was en dat hij dat als geschenk van God zag. Ik kon daar wel iets mee, al denk ik nu: "ze hebben er hard voor moeten studeren en onderzoeken''.

Maar ik weet dat er een andere vorm van vragen om genezing is; dat is gebed waarin mensen hun noden neerleggen en hopen op genezing, geen genezing is soms aanvaarding, of troost. Soms bitterheid of God verlatenheid. Dat mensen blijven geloven hangt meestal niet af van een wel of niet genezen. In de diepste pijn, eenzaamheid zelfs in de concentratie kampen waren er nog mensen die geloofden, misschien juist dan.. Bekende namen de fam. ten Boom, Dietrich Bonhoeffer en Titus Brandsma allen mensen die tot in de dood hun geloof vasthielden. En met hen zoveel anderen wiens namen ik niet ken. Maar ook....zei die doordat ze niet genezen of uit de ellende komen hun geloof verliezen. Ik denk aan Elie Wiesel en met hem velen. 

Voor mij is dit onderzoek niet belangrijk w.b.t geloven, ik heb er nl vooraf geen geloofsverklaring voor.

[violist 198]

7 uur geleden zei Lobke:

Zoals Dingo aangeeft en jij weet, hebben gelovigen de neuzen niet dezelfde kant op staan.

MH maakt nu eenmaal graag van die verdeeldheid gebruik. Alsof een christen of moslim zich moet verantwoorden voor wat er bij Jomanda mis ging. Begrip dat gelovigen hun geloof op hun eigen manier willen beleven zal voor hem altijd een brug te ver blijven. 

[Magere Hein 15]

11 uur geleden zei Robert Frans:

Exact. Als men op dergelijke wijze onderzoekt, dan is het volstrekt niet relevant of de onderzoekers nu christelijk zijn of niet. Overigens wil men met dit onderzoek volgens mij niet experimenteren, maar gewoon onderzoeken wat er met de patiënten in kwestie nu precies gebeurd is en of dat medisch te verklaren is.
Bij onverklaarbaarheid hoef je dan natuurlijk nog niet aan bovennatuurlijke krachten te denken, maar dat wordt volgens mij ook wel aangegeven. Ook dergelijke onderzoekek kan men objectief uitvoeren, hoewel de vraagstelling dan heel nauwkeurig moet zijn en op geen enkele wijze sturend. En dat kan nogal een uitdaging zijn bij zulke onderzoeken.

Zeker! En laat dat nu de kracht van de wetenschappelijke (medische in dit geval) methode zijn. Ze werkt. En de uitkomsten: Die zijn positief of negatief. En tot nu toe blijkt dat bidden niet werkt. En er wordt wat afgebeden iedere dag.
Maar zou de conclusie van dergelijke onderzoeken de gelovige ook maar enigszins doen twijfelen? Of zou die nog diezelfde dag weer driftig in gebed zijn? Ik moet denken aan een antwoord dat @sjako mij net op een ander topic gaf:

Ik wijs hem op psalm 104.5: "He set the earth on its foundations; it can never be moved."

(Hij heeft de aarde op haar vaste plaatsen gegrondvest;Ze zal tot onbepaalde tijd, of voor eeuwig, niet aan het wankelen worden gebracht.)

En wat maakt Sjako (de gelovige) ervan!

Het is maar wat voor betekenis je er aan geeft. Ik lees hieruit dat de aarde voor altijd zal blijven bestaan. Het heeft niks met beweging van de aarde te maken. 

En ik antwoorde dus dat IK er het recept van een overheerlijke spaghetti uithaalde. Wat is dit voor manier van discussiëren "RF?

[Willempie 1.410]

1 uur geleden zei Magere Hein:

Zeker! En laat dat nu de kracht van de wetenschappelijke (medische in dit geval) methode zijn. Ze werkt. En de uitkomsten: Die zijn positief of negatief. En tot nu toe blijkt dat bidden niet werkt. En er wordt wat afgebeden iedere dag.
Maar zou de conclusie van dergelijke onderzoeken de gelovige ook maar enigszins doen twijfelen? Of zou die nog diezelfde dag weer driftig in gebed zijn?

Nee hoor. We blijven er gewoon vrolijk op los bidden (omdat we merken dat het werkt). 

[Magere Hein 15]

3 minuten geleden zei Willempie:

Nee hoor. We blijven er gewoon vrolijk op los bidden (omdat we merken dat het werkt). 

Psychologisch heeft het zeker effect Willempie. Ik ben de laatste die dat ontkent. Maar het gaat natuurlijk over het bidden voor mijn hond, oom of tante die op sterven na dood is.
 

[Robert Frans 1.653]

Zijne Noedeligheid zal tevreden met je zijn, Magere Hein. Want inderdaad, zonder een vaste stabiele aarde, geen goede velden voor het graan en dus ook geen pasta. En hoe zou men tot in de eeuwigheid pasta kunnen eten, als de aarde niet eeuwig is? Nee, het Vliegend Spaghettimonster heeft ons in alles voorzien, opdat wij in alle noedeligheid pasta kunnen blijven eten.

Of bidden werkt? Wie weet hoe de wereld eruit zou hebben gezien als niemand zou bidden. Misschien was zij er dan nog veel erger aan toe, je weet maar nooit. Daarbij wijst onderzoek volgens mij wel uit dat gebed en of meditatie wel degelijk positief kunnen uitvallen voor je gezondheid en gemoedsrust.
En wellicht ook voor je naastenliefde, omdat je dan immers toch weer aan iemand denkt en het bidden toch een oefening in bescheidenheid blijft: je beseft je dat je lang niet volmaakt bent, je beseft je dat er méér is dan enkel je eigen sores, maar hoopt er toch het beste van. Immers, zij die bidden hopen. Wanneer iemand niet stopt met geloven, maar wel met bidden, dan is er écht iets aan de hand.

Zelf vind ik het echter altijd mooi en interessant om alles in het grote, wereldwijde geheel te zijn. Mijn eigen sores, ach, die zijn wel belangrijk voor mijzelf, maar die slaan natuurlijk geen deuk in een pakje boter in het grote geheel. Als je echter de gehele geschiedenis van de mensheid bekijkt, dan zie je wel hoe zij al biddend en mediterend hele beschavingen opbouwt, oorlogen voert, wetenschap, cultuur en filosofie ontwikkelt, de meest vreselijke omstandigheden overleeft en zo zelf een fantastisch verhaal is.
Zelfs in de meest vreselijke concentratiekampen, of tijdens de meest verschrikkelijke oorlogen en ziekten, bleef de mens bidden en hopen en bleef zij stug overleven en het leven liefhebben. Ondervond zij een kracht die haar voortdreef en die haar boven haarzelf uit deed stijgen.

Ik bedoel, kijk nou toch naar Europa. Zij heeft de val van het Romeinse Rijk overleeft, de Middeleeuwen, de Zwarte Dood (dat was nog eens een échte apocalyptische ramp), twee verschrikkelijke wereldoorlogen, ontelbaar veel natuurrampen en catastrofes, niets is haar bespaard gebleven. Maar toch is zij er nog steeds, en hoe!
Momenteel is zij nogal potsierlijk aan het rommelen met Brussel, maar dat laat niet onverlet wat voor machtige culturele, filosofische en wetenschappelijke stempel zij heeft achtergelaten op de westerse wereld. America first is misschien aardig bedacht door Trump, maar zonder Europa was er geen Amerika, zelfs geen democratie. We ontdekken zelfs steeds meer hoe belangrijk die oude Middeleeuwen daarin eigenlijk zijn geweest. En al die tijd was Europa een biddend en diepgelovig continent en werd haar hoogstaande kunst, muziek, cultuur én liefdadigheid het meest nog door religie gedreven.

Ik durf zelfs te beweren dat de mens zich ontwikkelde en boven het dierlijke uitsteeg omdát zij ging bidden, reflecteren, nadenken over méér dan enkel voedsel en voortplanting. We zijn een weg ingeslagen waar we niet meer van terug kunnen komen. Dus in die zin kun je eigenlijk best wel stellen dat gebed werkt, dat het gebed ons door de geschiedenis heen heeft gevoerd en dat nog steeds doet.
Misschien groeien er geen armen aan, maar we leren door gebed, meditatie en reflectie wel wat goed is om te doen en hoe we mensen zonder armen het beste kunnen helpen. Door onze ontwikkeling zullen we uiteindelijk misschien zelf armen kunnen laten aangroeien bij gamputeerde mensen. En tot die tijd zullen er ongetwijfeld dingen blijven gebeuren die wij nu nog onverklaarbaar vinden.

Het is dus inderdaad soms maar net hoe je er naar kijkt. Uiteindelijk kijk je niet zozeer met je ogen en hoor je niet zozeer met je oren, maar kijk en hoor je met je hoofd en je hart en zie en hoor je alles vanuit niets anders dan je eigen perspectief.

[violist 198]

15 minuten geleden zei Magere Hein:

......... Maar het gaat natuurlijk over het bidden voor mijn hond, oom of tante die op sterven na dood is.

Je gevoelens in bepaalde situaties uiten door er over te praten, met iemand in je omgeving of tegen een hogere macht, kan rust geven, heel belangrijk. Als men bij ziekte daarnaast de betreffende arts zijn werk laat doen is daar niets mis mee. Dit soort bidden heeft dan ook weinig te maken met geloof in goddelijke genezing n.a.v. het gebed.

[Willempie 1.410]

1 minuut geleden zei Magere Hein:

Psychologisch heeft het zeker effect Willempie. Ik ben de laatste die dat ontkent. Maar het gaat natuurlijk over het bidden voor mijn hond, oom of tante die op sterven na dood is.
 

Iemand (weet niet meer wie) zei: "Bidden verandert mensen en mensen veranderen de wereld". Maar veel mensen geloven (en ervaren) dat gebed krachten losmaakt die boven ons uitgaan. Daar zijn duizenden en duizenden getuigenissen van en het is aan jou of je die wel of niet serieus neemt. Ik heb ook heel bijzondere ervaringen maar jij hoeft die niet serieus te nemen. Dat is nu jouw vrije wil. Je gelooft of je gelooft niet. Misschien zou je een poging kunnen doen om gelovigen gewoon het recht te gunnen om de natuurwetenschap niet als een gesloten wereldbeeld te zien en te ervaren. Met dat recht bedoel ik uiteraard niet het recht om kwaad te doen. 

[Magere Hein 15]

22 minuten geleden zei violist:

Je gevoelens in bepaalde situaties uiten door er over te praten, met iemand in je omgeving of tegen een hogere macht, kan rust geven, heel belangrijk. Als men bij ziekte daarnaast de betreffende arts zijn werk laat doen is daar niets mis mee. Dit soort bidden heeft dan ook weinig te maken met geloof in goddelijke genezing n.a.v. het gebed.

Nee, daarom begreep ik de opmerking van Willempie ook niet. Totaal niet relevant! Bidden is wel of geen goede manier om te genezen. Maar ja, dat is die vraag waar het antwoord nooit op komt en dus gooit @Willempie de discussie om naar: Bidden heeft nut voor de persoon.

13 minuten geleden zei Willempie:

Iemand (weet niet meer wie) zei: "Bidden verandert mensen en mensen veranderen de wereld". Maar veel mensen geloven (en ervaren) dat gebed krachten losmaakt die boven ons uitgaan. Daar zijn duizenden en duizenden getuigenissen van en het is aan jou of je die wel of niet serieus neemt. Ik heb ook heel bijzondere ervaringen maar jij hoeft die niet serieus te nemen. Dat is nu jouw vrije wil. Je gelooft of je gelooft niet. Misschien zou je een poging kunnen doen om gelovigen gewoon het recht te gunnen om de natuurwetenschap niet als een gesloten wereldbeeld te zien en te ervaren. Met dat recht bedoel ik uiteraard niet het recht om kwaad te doen. 

Ook de andere kant bekijken Willempie. Gott sei mitt uns heeft (gelukkig) niet geholpen. En mensen hebben gebeden voor zowel Trump als Clinton. Bij de helft heeft het gebed inderdaad gewerkt! En dat gaat om duizenden mensen Willempie!!  Ik zou ze maar serieus nemen.

[Willempie 1.410]

47 minuten geleden zei Magere Hein:

Ook de andere kant bekijken Willempie. Gott sei mitt uns heeft (gelukkig) niet geholpen. En mensen hebben gebeden voor zowel Trump als Clinton. Bij de helft heeft het gebed inderdaad gewerkt! En dat gaat om duizenden mensen Willempie!!  Ik zou ze maar serieus nemen.

Inderdaad. Er zitten altijd minstens twee kanten aan een zaak. Alles wat goed is kan misbruikt worden om er kwaad mee te doen. Weet je wat ik één van de ergste zonden vind? Ongeïnteresseerdheid. Niet dat ik jou daarvan beschuldig hoor maar dat maakte wel de onbeschrijfelijke slachtpartijen van de nazi's mogelijk. Ook in Nederland stond de menigte gewoon toe te kijken terwijl onschuldige mensen en kinderen werden afgevoerd.  

[Magere Hein 15]

Gaat dit niet een beetje off topic @Willempie Het gaat erom of bidden wel of niet werkt. En niet of bidden troost kan verschaffen aan de persoon. Ik ben dus nu geinteresseerd in die ene kant van de medaille. Werkt bidden? M.a.w. Grijpt God aantoonbaar zo nu en dan in? Hoe weet je dat? Waarom wijzen studies anders (negatieve correlatie)  uit?

[Willempie 1.410]

1 uur geleden zei Magere Hein:

Gaat dit niet een beetje off topic @Willempie Het gaat erom of bidden wel of niet werkt. En niet of bidden troost kan verschaffen aan de persoon. Ik ben dus nu geinteresseerd in die ene kant van de medaille. Werkt bidden? M.a.w. Grijpt God aantoonbaar zo nu en dan in? Hoe weet je dat? Waarom wijzen studies anders (negatieve correlatie)  uit?

Mensen die zwemmen merken dat het werkt. Mensen die bidden merken dat het werkt. "Wetenschappelijke" onderzoeken veranderen daar helemaal niets aan. Het antwoord is: "Ja, bidden werkt". Het is net als met zwemmen. Je weet pas dat het werkt wanneer je het doet. Dat het werkt is niet afhankelijk van natuurwetenschappelijke studies over de oppervlaktespanning van water.