Joodse Bijbelstudie

[Willempie 1.410]

1 uur geleden zei Hetairos:

Het eerste wat je schrijft: "Job was een heiden", is per definitie onjuist, want dat begrip werd pas later geïntroduceerd. En de vraag of 'de Joden menen dat het boek Job allegorisch moet worden opgevat' kan ik in elke geval niet beantwoorden. Maar misschien kan @Willempie daar iets meer over zeggen.

Het punt is dat je weer een mening ventileert, die bol staat van de vooroordelen en aannames. Je probeert voortdurend goede sier te maken met kennis, die evenwel geen enkele relatie heeft, met het topic: 'Wat is de Joodse uitleg als het gaat om de Bijbel'. Sterker nog, je begint direct de Joodse uitleg op een zijspoor te zetten, door aan te geven dat ze in hun uitleg ergens aan voorbij gaan. Dat is niet alleen offtopic, maar ook onfatsoenlijk en arrogant naar de Joden toe.

Maar als jij bezig blijft de intrigant te spelen, doe ik inderdaad niet meer mee. 

Het is geen joodse opvatting dat het heil alleen voor het eigen volk is. In Genesis lees je al dat de uitverkiezing van Abram, Izaäk en Jacob tot doel heeft alle volkeren te zegenen. En voor zover ik weet wordt niet één boek van de TeNaCH allegorisch opgevat. Integendeel zelfs. Als het allegorisch wordt, dan wordt het gnostiek en daar is men over het algemeen allergisch voor. 

22 mei 2022 bewerkt door Willempie

[Willempie 1.410]

De eerste letter in de Bijbel is de bet van bereshiet. Die bet is dus groot geschreven en valt daardoor op. De betekenis van bet is woning. Denk aan Bet-el, huis van God, of Bet-lehem, huis van (het) brood. Daarom moet de Gezalfde (Messias) ook uit Bethlehem komen. De bet zou dan zoiets vertellen als dat het verhaal gaat over de woning voor de mens. Voordat de mens wordt geschapen wordt alles in gereedheid gebracht om als woning voor de mens te kunnen dienen. De schepping kan zeer zeker zonder de mens bestaan maar de mens kan niet zonder wat er voor hem is geschapen.

De bet is ook de twee. Eigenlijk is de schepping een soort tweemaking. Hemel en aarde, licht en duisternis. De grote 2 wil zeggen dat het verhaal dat nu komt een 2-verhaal is. Bij goed doordenken zien we dat eigenlijk alles in deze wereld door deze 2-heid wordt bepaald. Alles wordt door ons gemeten op een meetlat waarop op het ene uiterste een tegenovergestelde waardering staat dan op het andere uiterste. Zonder deze uitersten kunnen we niets meten of waarderen. Die uitersten kunnen nul en oneindig heten, leven en dood, ziel en lichaam, mens en dier, man en vrouw, of klein en groot, goed en slecht, etc. etc. Daar waar het verhaal van de Bijbel begint, begint dus deze wereld van de 2. Je zou ook kunnen zeggen dat de Bijbel de wereld weergeeft in de 2.  Ik vermijd om het dualiteit te noemen vanwege de misverstanden die dit woord kunnen oproepen. 

Tot zover voor nu.

22 mei 2022 bewerkt door Willempie

[sandingisaskill 181]

1 uur geleden zei Willempie:

Het is geen joodse opvatting dat het heil alleen voor het eigen volk is. In Genesis lees je al dat de uitverkiezing van Abram, Izaäk en Jacob tot doel heeft alle volkeren te zegenen. En voor zover ik weet wordt niet één boek van de TeNaCH allegorisch opgevat. Integendeel zelfs. Als het allegorisch wordt, dan wordt het gnostiek en daar is men over het algemeen allergisch voor. 

Jazekers wel. Met name moderne orthodoxe rabbijnen zoals Jonathan Sacks denken er zo over. Hier een voorbeeld:

"Job heeft nooit bestaan, het boek is een allegorie waarin Gods geloof in zijn liefste mens op de proef wordt gesteld. Als dit echt gebeurd zou zijn, zou de mens een speelbal van de goden zijn, de inzet van een weddenschap die zich boven zijn hoofd afspeelt."

https://www.theologie.nl/artikelen/de-klacht-van-job/

[Willempie 1.410]

2 minuten geleden zei sandingisaskill:

Jazekers wel. Met name moderne orthodoxe rabbijnen zoals Jonathan Sacks denken er zo over. Hier een voorbeeld:

"Job heeft nooit bestaan, het boek is een allegorie waarin Gods geloof in zijn liefste mens op de proef wordt gesteld. Als dit echt gebeurd zou zijn, zou de mens een speelbal van de goden zijn, de inzet van een weddenschap die zich boven zijn hoofd afspeelt."

https://www.theologie.nl/artikelen/de-klacht-van-job/

Ik baseer me niet op postmodernisten die alles wat ze niet begrijpen als allegorisch beschouwen.

[sandingisaskill 181]

Zojuist zei Willempie:

Ik baseer me niet op postmodernisten die alles wat ze niet begrijpen als allegorisch beschouwen.

Er zijn steeds meer hedendaagse joden die deze visie aanhangen. Wellicht handig om dan ff te verduidelijken om welke joodse visie het gaat in jou betoog. Er bestaat volgens mij namelijk niet zoiets als DE joodse uitleg van de Bijbel.

[Willempie 1.410]

1 minuut geleden zei sandingisaskill:

Er zijn steeds meer hedendaagse joden die deze visie aanhangen. Wellicht handig om dan ff te verduidelijken om welke joodse visie het gaat in jou betoog. Er bestaat volgens mij namelijk niet zoiets als DE joodse uitleg van de Bijbel.

Ik baseer me op het rijke joodse erfgoed van mensen die de Bijbel niet als allegorisch beschouwen maar als het Woord van God.

[sandingisaskill 181]

49 minuten geleden zei Willempie:

De bet is ook de twee. Eigenlijk is de schepping een soort tweemaking. Hemel en aarde, licht en duisternis. De grote 2 wil zeggen dat het verhaal dat nu komt een 2-verhaal is. Bij goed doordenken zien we dat eigenlijk alles in deze wereld door deze 2-heid wordt bepaald.

Nu ik daar zo over aan het doordenken ben valt me op dat er ook een tweeheid is die bestaat uit man-vrouw. De prachtige vrouw geschapen om enerzijds als hulp voor de man te fungeren, anderzijds als tegenhanger van de man in leven geroepen.

22 mei 2022 bewerkt door sandingisaskill

[Flawless victory 605]

5 uur geleden zei sandingisaskill:

Omdat Job een heiden was, menen de joden dat dit boek allegorisch moet worden opgevat. Ze gaan daarmee m.i. voorbij aan de kerngedachte van het boek Job waarin glashelder duidelijk wordt dat Gods heil voor de hele mensheid is bedoeld.

 

 

3 uur geleden zei Hetairos:

Het eerste wat je schrijft: "Job was een heiden", is per definitie onjuist, want dat begrip werd pas later geïntroduceerd. En de vraag of 'de Joden menen dat het boek Job allegorisch moet worden opgevat' kan ik in elke geval niet beantwoorden. Maar misschien kan @Willempie daar iets meer over zeggen.

 

Ik zie het geschilpunt tussen jullie eigenlijk niet zo goed. Abraham was eveneens een heiden (iemand uit de volkeren), een Babyloniër zelfs, die door God uit Ur der Chaldeeën werd geroepen. Hij was geen jood toen God hem riep. 

Overigens heb ik zelf gelezen (ik weet niet meer waar, in een theologieboek) dat het bij de Joden bekend zou zijn cq dat er onder Joodse geleerden een hoge mate van consensus zou zijn dat Job niet werkelijk heeft bestaan en dat het inderdaad een allegorie is. Ik weet het niet, maar voor mij is dat ook helemaal niet belangrijk. Zelf denk ik dat het een allegorie is maar gebaseerd op een waargebeurd verhaal, waar een allegorie van is gemaakt.  Allerlei aspecten die zijn uitvergroot en ingezet. Het is mij veel te literair om het als een waargebeurde geschiedenis te zien.

Maar ik vind het met @Hetairos wel jammer als we in vooroordelen en meningen gaan verzanden. Dus laat ons Willempie als hij wil en kan zijn verhaal laten voortzetten.

 

22 mei 2022 bewerkt door Flawless victory

[Hetairos 420]

12 uur geleden zei Flawless victory:

Ik zie het geschilpunt tussen jullie eigenlijk niet zo goed. Abraham was eveneens een heiden (iemand uit de volkeren), een Babyloniër zelfs, die door God uit Ur der Chaldeeën werd geroepen. Hij was geen jood toen God hem riep. 

Dan ook nog maar even, off-the-record, een reactie van mijn kant. Eigenlijk gaat het om het volgende:

Israëliet is een stam-naam, die van Israël afkomt. ( = Jakob, de zoon van Izaak, de zoon van Abraham).

Een Jood (dat betekent God-lover) is formeel uit Juda (een zoon van Jacob) geboren.

Israël als uitverkoren volk is pas ontstaan in de woestijn, toen God via Mozes met hun een verbond sloot. In die context 'ontstond dus ook het niet-Israël, dus de heidenen. Namelijk zij die geen deel uitmaakten van het verbond dat God met Israël sloot. 

PS: En omdat de stam Juda de profetie over dé komende Koning heeft ontvangen (David! > de Messias), is, met name buiten Israël, de naam Jood op een bepaald moment synoniem geworden voor heel Israël. Overigens was dit nog niet het geval in Jezus dagen; toen waren Joden degenen die zich specifiek bezig hielden met de wet van Mozes en het volk leerden. De Joden in Jezus' dagen waren dus de Farizeeën en de Sadduceeën.

[Flawless victory 605]

1 uur geleden zei Hetairos:

Dan ook nog maar even, off-the-record, een reactie van mijn kant. Eigenlijk gaat het om het volgende:

Israëliet is een stam-naam, die van Israël afkomt. ( = Jakob, de zoon van Izaak, de zoon van Abraham).

Een Jood (dat betekent God-lover) is formeel uit Juda (een zoon van Jacob) geboren.

Israël als uitverkoren volk is pas ontstaan in de woestijn, toen God via Mozes met hun een verbond sloot. In die context 'ontstond dus ook het niet-Israël, dus de heidenen. Namelijk zij die geen deel uitmaakten van het verbond dat God met Israël sloot. 

PS: En omdat de stam Juda de profetie over dé komende Koning heeft ontvangen (David! > de Messias), is, met name buiten Israël, de naam Jood op een bepaald moment synoniem geworden voor heel Israël. Overigens was dit nog niet het geval in Jezus dagen; toen waren Joden degenen die zich specifiek bezig hielden met de wet van Mozes en het volk leerden. De Joden in Jezus' dagen waren dus de Farizeeën en de Sadduceeën.

@Hetairos ik ben je zéér erkentelijk voor de grondige en bondige toelichting.  Ik heb het al begrepen maar ga er toch nog een paar keer op kauwen om het te doen beklijven. Het is bij wijze van spreken net of je de Rode Zee voor me hebt gespleten. Mijn hartelijke dank hiervoor!

[Willempie 1.410]

Er lopen nu verschillende discussies door elkaar. Dat is niet erg maar daardoor houd ik me soms even op de achtergrond om een lopend gesprek niet te verstoren. Ik hoop dat nu niet te doen door weer verder te gaan met bereshiet.

We hebben besproken dat de Bijbel begint met een groot geschreven Bet. Nu weten we dat daar in het Hebreeuwse alefbet nog de letter alef vóór staat. Het Hebreeuwse alefbet kent geen klinkers. Ook de alef is een medeklinker maar wel een heel bijzondere. Waar de bet de eerste letter met een soort explosie is (We openen de lippen en blazen er lucht doorheen.), wordt de alef nauwelijks uitgesproken. Het wordt wel beschreven als een zachte, diepe keelklank, of een zachte zucht. Maar de alef staat dus vóór de schepping en staat er zelf buiten. Het woord bereshiet eindigt met de tav. Tav betekent gewoon teken en in het oudste Hebreeuwse schrift wordt de tav weergegeven als een kruis. Het kruis staat in de oudheid als teken voor de (lijdens)weg door deze wereld of voor het lijden zelf. Ook is de tav de laatste letter van het alefbet en de 400. Dat betekent de uiterste grens van deze materiële wereld. Er wordt gezegd dat er nog een nieuwe letter aan het alefbet toegevoegd gaat worden die de 500 is, maar dat is een nieuwe wereld. Er wordt ook gezegd dat die nieuwe letter dan het teken van de Gezalfde is of van het lam.

Bereshiet wordt vertaald met "in den beginne". Zo kan het vertaald worden maar is het eigenlijk niet. We lezen "in den beginne" en lezen dan verder maar er staat zoveel meer. Het woord bereshiet is een compex van zes onderdelen die allemaal apart een betekenis hebben. Hier hoop ik later op in te gaan. Voor nu is het, denk ik, wel weer even genoeg stof om te overdenken. Stel gerust vragen. Misschien kan ik niet alle vragen bevredigend beantwoorden maar ik zal mijn uiterste best doen. Aanvullingen zijn uiteraard ook van harte welkom.

24 mei 2022 bewerkt door Willempie

[Hetairos 420]

45 minuten geleden zei Willempie:

Bereshiet wordt vertaald met "in den beginne". Zo kan het vertaald worden maar is het eigenlijk niet. We lezen "in den beginne" en lezen dan verder maar er staat zoveel meer. Het woord bereshiet is een compex van zes onderdelen die allemaal apart een betekenis hebben. Hier hoop ik later op in te gaan.

Ik zie er wel naar uit, want het lijkt me een waardevolle studie.

Zelf heb ik al eens begrepen dat je Bereshiet ook kan lezen als: "In beginsel". Dat duidt op het voorbereidende karakter van de schepping en legt minder de nadruk op het aspect van volgorde. Als zodanig kun je de schepping dus echt zien als een handeling met een doel. En het doel is dan om uiteindelijk te komen tot de zevende dag, de rustdag van God. 

En dat er verschillend gesprekken ontstaat binnen een topic is natuurlijk niet zo'n probleem, zolang die maar geïsoleerd van jouw verhaal gevoerd kunnen worden. Als jij je maar aan je onderwerp houdt en je dus niet laat afleiden, dan komt het allemaal wel goed, denk ik.

[sjako 699]

Op 22-5-2022 om 20:16 zei sandingisaskill:

Er bestaat volgens mij namelijk niet zoiets als DE joodse uitleg van de Bijbel.

Nee, klopt. Trouwens, het moderne Judaisme is heel anders dan het Joodse geloof in zeg maar Jezus tijd.

[Robert Frans 1.653]

Op 22-5-2022 om 14:59 zei Willempie:

Hier ben ik het mee eens, behalve dan dat Job door zijn lijden God beter leerde kennen. En zo zijn er nog vele voorbeelden dat het kwade en lijden mensen juist naar God toetrekken. Het omgekeerde komt echter ook voor.

Wat je bij Job ziet, is dat hij een rechtszaak tegen God wil aanspannen, dat hij er ten volle van overtuigd is dat hij volledig in zijn recht staat, als God maar naar hem wilde luisteren. En dat God hem vervolgens gelijk geeft door hem alles tweevoudig te vergoeden, wat volgens de Wet alleen bij diefstal hoefde, en zijn eer ten volle te herstellen jegens zijn vrienden.
Deze discussie met God zie je ook onder meer terug bij Abraham, in zijn onderhandelingen over Sodom en Gomorra, bij Mozes als God het volk wil vernietigen en zelfs al bij Kaïn, als deze na zijn moord op Abel meent dat de aanvankelijk opgelegde straf te zwaar is.
De discussie met elkaar én met God is heel belangrijk in het jodendom, waarbij God niet zelden ook de discussie verliest. Vanuit het principe dat Hij hen de wet heeft gegeven en zij dus geacht worden deze vrij te kunnen interpreteren en bediscussiëren, zonder verdere goddelijke inbreng.
God is daarbij net zo goed aan het recht gebonden als de mens, anders is Hij niets anders dan een onpersoonlijke, willekeurige despoot, met wie geen relatie te onderhouden valt.

Ik denk dat je bij het zoeken van een joodse kijk op de Schrift dit principe voortdurend in het achterhoofd moet houden: het is een godsdienst van discussie, van twist. De Schrift is geen keurig uitgewerkt theologisch manifest, maar de neerslag van verschillende discussies, zienswijzen en uiteenlopende religieuze ervaringen. Ook de Talmoed is vooral een enorme verzameling commentaren op commentaren op commentaren op vele discussies over de Torah.
Wanneer je een goed onderlegde jood dus deze geciteerde visie op Job zou overleggen, zal hij waarschijnlijk even nadenken, het heel interessant vinden en het vervolgens meteen bediscussiëren en proberen te weerleggen. Ook als hij het mogelijk met je eens is.

[sjako 699]

14 minuten geleden zei Robert Frans:

God is daarbij net zo goed aan het recht gebonden als de mens, anders is Hij niets anders dan een onpersoonlijke, willekeurige despoot, met wie geen relatie te onderhouden valt.

Dat zie je heel goed. Dat heb ik ook pas naar voren gebracht in een discussie met @Hetairos. God heeft een verbond gesloten met Israël en daar moeten allebei de partijen zich aan houden anders is het geen verbond.

17 minuten geleden zei Robert Frans:

De discussie met elkaar én met God is heel belangrijk in het jodendom, waarbij God niet zelden ook de discussie verliest

Dat kunnen Christenen zich geen voorstelling van maken, maar de Joden doen dat inderdaad. Zo was er ooit een rechtszaak tussen de Joden die in Auschwitz zaten en God. God verloor het. Er is een film over gemaakt.

[Hetairos 420]

10 uur geleden zei sjako:

10 uur geleden zei Robert Frans:

God is daarbij net zo goed aan het recht gebonden als de mens, anders is Hij niets anders dan een onpersoonlijke, willekeurige despoot, met wie geen relatie te onderhouden valt.

Dat zie je heel goed. Dat heb ik ook pas naar voren gebracht in een discussie met @Hetairos. God heeft een verbond gesloten met Israël en daar moeten allebei de partijen zich aan houden anders is het geen verbond.

Je noemt me expliciet in jouw opmerking, daarom zie ik mij genoodzaakt even kort te herhalen wat ik al eerder aan jullie beiden heb geschreven:

"God is niet 'net zo goed aan het recht gebonden als de mens'. Puur, omdat Hij God is en is wie Hij is, de Onveranderlijke. God houdt zich aan het verbond omdat dit correspondeert met Zijn wezen: Hij kan niet liegen."

Dat jullie dit principe niet herkennen en derhalve God met jullie opmerking in feite controleerbaar maken, valt onder jullie verantwoording. Maar betrek me niet op deze manier bij jullie gesprek, aub, want ik ben het hartgrondig met jullie oneens. 

[sandingisaskill 181]

25 minuten geleden zei Hetairos:

"God is niet 'net zo goed aan het recht gebonden als de mens'. Puur, omdat Hij God is en is wie Hij is, de Onveranderlijke. God houdt zich aan het verbond omdat dit correspondeert met Zijn wezen: Hij kan niet liegen."

Dat jullie dit principe niet herkennen en derhalve God met jullie opmerking in feite controleerbaar maken, valt onder jullie verantwoording. Maar betrek me niet op deze manier bij jullie gesprek, aub, want ik ben het hartgrondig met jullie oneens. 

Ik snap die zienswijze ook niet en ben het met je eens dat God op die manier ergens aan ondergeschikt wordt gemaakt. Dat is gewoon denigrerend denken over God.

[sjako 699]

2 uur geleden zei Hetairos:

Maar betrek me niet op deze manier bij jullie gesprek, aub, want ik ben het hartgrondig met jullie oneens. 

God houdt Zich aan Zijn afspraken. Hij is betrouwbaar. 

[Flawless victory 605]

39 minuten geleden zei sjako:

God houdt Zich aan Zijn afspraken. Hij is betrouwbaar. 

Je hebt je zegje gezegd, Hetairos heeft erop  gereageerd,  omdat je hem tagde. Nu graag weer gewoon on topic verder svp.

[Robert Frans 1.653]

6 uur geleden zei Hetairos:

Je noemt me expliciet in jouw opmerking, daarom zie ik mij genoodzaakt even kort te herhalen wat ik al eerder aan jullie beiden heb geschreven:

"God is niet 'net zo goed aan het recht gebonden als de mens'. Puur, omdat Hij God is en is wie Hij is, de Onveranderlijke. God houdt zich aan het verbond omdat dit correspondeert met Zijn wezen: Hij kan niet liegen."

Dat jullie dit principe niet herkennen en derhalve God met jullie opmerking in feite controleerbaar maken, valt onder jullie verantwoording. Maar betrek me niet op deze manier bij jullie gesprek, aub, want ik ben het hartgrondig met jullie oneens. 

Ik citeerde jou echter niet, maar Willempie. Alleen sjako noemde jou en citeerde jou tegelijk met een schrijven van mij. Daardoor lijkt het alsof ik ook jou heb geciteerd, omdat je dat waarschijnlijk als notificatie kreeg, maar dat is dus niet zo.

Naar Willempie schreef ik uitsluitend een typisch joodse zienswijze omtrent de relatie tussen God en mens, zonder er mijn eigen visie op te geven. Als katholiek geloof ik in principe wat jij ook gelooft, maar ook dat Gods geboden niet goed zijn omdat ze van God komen, maar dat ze van God komen omdat ze goed zijn.
Gods goedheid en rechtvaardigheid zijn dus voldoende herkenbaar en begrijpelijk voor ons, vooral als we het Evangelie lezen. We mogen Hem dus altijd in alle vrijheid biddend bevragen over het kwaad, over het onrecht, over het vele lijden, en Hij zal ons ter zijner tijd ook antwoorden geven en ons recht doen.

[Hetairos 420]

Nee, hoor. Het was Sjako die reageerde op een bericht van jou. Hij schreef het volgende: "Dat zie je heel goed. Dat heb ik ook pas naar voren gebracht in een discussie met @Hetairos. God heeft een verbond gesloten met Israël en daar moeten allebei de partijen zich aan houden anders is het geen verbond".

Daarop reageerde ik. En dus niet op jouw bericht, maar op Sjako's reactie daarop.

Als ik wat inhoudelijk over jouw schrijven te zeggen heb, benader ik jou gewoon direct. Ik vind jouw berichten zeer het lezen waard, ook al ben ik het niet eens met alles wat je schrijft. Vandaar mijn reactie op het bericht van Sjako. Jij was met hem in gesprek (liever gezegd: andersom) en daar wil ik verder niet bij betrokken worden. Dat lijkt me naar alle partijen toe, het beste. Sommige berichten zijn al verwarrend van zichzelf genoeg.

Dus, wat mij betreft, zand erover en tot de volgende ontmoeting, Robert Frans.  

[Hetairos 420]

Misschien mag ik wat on-topic inbrengen?

Ik ben in het bezit van "The Soncino books of the Bible". Dat is een uitgave (in 14 delen) van de Hebreeuwse Bijbel met Engelse vertaling en Joods commentaar: "Hebrew text and English translation, with an exposition based solely on the classical Jewish commentaries"

Een gedeelte van de introductie van het werk leek me van belang voor ons topic, dus heb ik dat gedeelte vertaald naar het Nederlands en compleet hieronder neergezet. Puur ter info. Het geeft ook wel wat inzicht in de wijze hoe onze Joodse broeders met de Bijbel (alleen oude testament, natuurlijk) om gaan en welke verschillende 'scholen' er zijn.

Let vooral op wat in de de eerste drie alinea's (na INLEIDING) wordt gezegd.

INTRODUCTIE

TERMEN EN AFKORTINGEN

KLASSIEKE COMMENTATOREN

E. = Abraham Ibn Ezra (zie Inleiding).

G. = Gersonides (zie Inleiding).

K. = Kimchi (zie Inleiding).

N. = Nachmanides (zie Inleiding).

R. = Rashi (zie Inleiding).

S. = Sforno (zie Inleiding).

Sh. = Rashbam (zie Inleiding).

ALGEMEEN

Haphtaroth - een korte lezing uit de Profeten die volgt op de lezing uit de Torah op sabbaths en festivals, en betrekking heeft op het thema van de Torah-lezing of op de voorschriften van die dag

Haggadah. - Niet-wettelijke gedeelten van Rabbijnse literatuur.

Halachah. - Rabbijnse discussies over de wet.

kerë. - Het Hebreeuws zoals het gelezen moet worden volgens de Masoretes.

kethib. - Het Hebreeuws zoals het geschreven is volgens de traditie.

Midrash. - Homilieën (preken) van de Rabbijnen.

Shechinah. - De Aanwezigheid van God.

Talmoed. - Corpus van Joodse Gedachten en Wetgeving.

Targum. - Aramese vertaling (van de Talmoed)

INLEIDING

De middeleeuwse Joodse commentatoren wier werk over de Pentateuch en Haphtaroth in dit boek is samengevat, beschouwden de Bijbel en bijgevolg als het woord van God, als een onuitputtelijke opslagplaats van wijsheid waartoe zij altijd hun toevlucht konden nemen voor inspiratie en leiding. Hoewel zij ook kennis ontleenden aan andere bronnen, kreeg zelfs deze kennis in hun ogen een toegevoegde betekenis, en werd zij vollediger opgenomen, wanneer zij in staat waren er enige aanwijzing van te ontdekken in de Schrift.

Daarom waren zij bij het bestuderen van de tekst van de Bijbel altijd op zoek om daarin steun te vinden voor wat reeds in hun gedachten was; bijgevolg lazen zij er - misschien onbewust - evenveel in als zij er uit haalden, zo niet meer. Het is deze eigenschap die een onderscheidend kenmerk vormt van hun commentaren.

Dit proces van "inlezen" werd vooral door Joodse uitleggers van de Hebreeuwse bijbel, met name de Rabbijnen van de Talmoed, tot in het extreme doorgevoerd voor homiletische doeleinden in hun Haggadah.

Het is waar dat de Rabbijnen de regel vastlegden dat geen enkele interpretatie mocht worden toegestaan die onverenigbaar was met de peshat of de duidelijke betekenis van de tekst; maar in de praktijk hielden zij zich weinig aan deze regel. De commentatoren om wie het hier gaat, hielden zich er echter meestal strikter aan, en beperkten zo hun vrijheid van "inlezen".

Onder voorbehoud van deze beperking, wendden de middeleeuwse Joodse exegeten zich tot vier belangrijke bronnen om materiaal te vinden voor hun commentaren. Dit waren de Haggadah en de Midrasj van de Rabbijnen, de Arabische en Joodse filosofie afgeleid van Plato en Aristoteles, niet-joodse en specifiek Arabische literatuur, en de Kabbala of mystieke overlevering. Hiermee corresponderend kunnen wij (in navolging van Bachya ben Asher, een Spaans-Joodse commentator van de veertiende eeuw) vier interpretatiemethoden onderscheiden, die in het kort als volgt kunnen worden beschreven:

1. De homiletische of midrashische. Deze bestaat uit het selecteren van lessen van opbouwende of homiletische aard , die de tekst suggereert, uit de leer van de Rabbijnen.
2. De filosofische of rationalistische. Deze bestaat uit het afleiden uit de Schrift van de metafysische en ethische vragen die door de Griekse filosofie worden besproken.
3. De literaire. Dit bestaat in het toepassen op de tekst van de Bijbel van de normen van dictie, stijl en rangschikking die door andere literaturen in acht worden genomen.
4. Het mystieke. Dit bestaat uit het vinden van hints en toespelingen in de Bijbel over de aard van God en de ziel, en soortgelijke zaken die door de Kabbala worden behandeld.

Een of meer van deze methoden werden gebruikt door elk van de commentatoren die in deze bundel zijn opgenomen, zoals zal blijken uit een meer specifieke beschrijving van elk van hen.

RASHI (Rabbi Shelomoh Yitschaki, Solomon ben Isaac) werd in 1040 in Frankrijk geboren, en nadat hij het grootste deel van zijn leven in het Rijnland had doorgebracht, stierf hij in 1105 in Worms. Hij bezat een encyclopedische kennis van de Rabbijnse literatuur en een wonderbaarlijke gave van heldere en beknopte uiteenzettingen. Zijn commentaar op de Pentateuch is hoofdzakelijk homiletisch van geest, maar zijn selecties uit de Midrasj zijn met zeldzaam inzicht gemaakt en zijn met grote vaardigheid aan de bijbelse tekst verbonden.

ABRAHAM IBN EZRA werd in 1092 in Spanje geboren, en verwierf al vroeg een volledige beheersing van zowel de Hebreeuwse als de Arabische taal. De tweede helft van zijn leven bracht hij door met reizen over de wereld, waarbij hij de Arabische cultuur van Spanje naar andere landen bracht. Zijn commentaar is hoofdzakelijk literair, en houdt zich voornamelijk bezig met kwesties van dictie, grammatica en de exacte bedoeling van de tekst. Hij streefde naar extreme beknoptheid en is bijgevolg niet zelden onduidelijk.

RASHBAM (Rabbi Shemuel ben Meir, 1085-1174) was de kleinzoon van Rashi, die ook zijn leraar was. Hij was, net als Rashi, een groot Talmoedisch geleerde. Zijn aantekeningen over de Pentateuch legden de nadruk op de peshat, en hij nam vaak een onafhankelijke lijn in zijn uitleg, waarbij hij niet aarzelde om af te wijken van zijn illustere grootvader.

NACHMANIDES (Rabbi Mosheh ben Nachman) werd in 1194 te Gerona in Spanje geboren, en heeft daar het grootste deel van zijn leven gewoond. Hij verwierf al vroeg faam als Talmoedisch rechtsgeleerde, maar was ook zeer geïnteresseerd in de Kabbala. In 1263 hield hij een beroemd dispuut met de afvallige Pablo Christiani, als gevolg waarvan hij gedwongen werd Spanje te verlaten. Hij ging naar het Heilige Land, waarvan zijn liefde vaak in zijn commentaren tot uitdrukking komt, en stierf daar rond 1270. Zijn commentaar op de Pentateuch, dat zijn voornaamste werk was, bevat vier verschillende onderdelen:

• juridische uiteenzettingen die het verband aantonen tussen de Halachah en de Schrifttekst,
• lessen van morele waarde gebaseerd op het verhaal van de Schrift,
• mystieke toespelingen gesuggereerd door de tekst, en
• letterlijke interpretatie waarin hij vaak de opvattingen van Rashi bestrijdt.

OBADIAH BEN JACOB SFORNO werd geboren te Cesena in Italië ca. 1475 en stierf te Bologna in 1550. Naast een grondige Bijbelse en Rabbijnse kennis, studeerde hij wiskunde, filosofie en geneeskunde. In zijn commentaar geeft hij blijk van een brede geleerdheid en een scherp inzicht. Hij verwerpt mystieke en geforceerde interpretaties. Zijn primaire doel is altijd om de duidelijke betekenis te ontdekken, en hij neemt elke gelegenheid om de ethische leer te ontwikkelen, die in de tekst besloten ligt.

In verband met de Haphtaroth is altijd een commentaar van Rashi beschikbaar, soms van Abraham Ibn Ezra, maar geen van de andere hierboven genoemde exposanten. Hun plaats wordt ingenomen door twee commentatoren van naam.

DAVID KIMCHI werd geboren te Narbonne in 1160 en stierf aldaar in 1235. Hij was een pionier op het gebied van de Hebreeuwse Grammatica en Lexicografie, en deze interesses bepaalden het karakter van zijn commentaren op de Profeten en Psalmen. Zij waren, voor hun tijd, in beginsel "wetenschappelijk", en werden zo hoog gewaardeerd dat er Latijnse vertalingen van werden gemaakt. In deze versie oefenden zij grote invloed uit op de christelijke studenten van de Bijbel. Hij verlicht zijn nauwkeurige beschouwing van de tekst vaak door toespelingen op de Targum en de Rabbijnse traditie.

GERSONIDES (Levi ben Gershon) behoort eveneens tot de Franse school van bijbelgeleerden. Hij werd geboren te Bagnols in 1288 en stierf in 1344. Zijn veelzijdigheid omvatte filosofie, wiskunde en geneeskunde naast bijbelse exegese. Zijn filosofische geesteshouding komt tot uiting in zijn commentaren, die niet in populaire stijl zijn geschreven. Dat over de Vijf Boeken van Mozes is niet opgenomen in uitgaven van de Pentateuch; maar over de historische Boeken, waaruit de Haphtaroth zijn genomen, is hij van grote waarde. Zijn methode was om vers voor vers een duidelijke uitleg te geven, gevolgd door een opsomming van de filosofische en morele ideeën die in een gedeelte vervat waren. Sprekende werken over de Schriften door Joodse geleerden zijn legio. De commentaren die zijn geselecteerd voor zijn representatief voor de verschillende scholen op dit gebied.

PS: De vertaling bevat misschien wat 'foutjes' die het gevolg zijn van mijn vertaling. Bij voorbaat, excuus.

30 mei 2022 bewerkt door Hetairos