De last van het bestaan

[Annatar 0]

Job 3:1-4

Daarna opende Job zijn mond en vervloekte de dag van zijn geboorte. Hij zei:

‘Laat de dag dat ik geboren ben vergaan,

en ook de nacht die zei: “Een jongen is verwekt.â€

Laat die dag een dag van duisternis worden,

laat God in de hemel er geen acht op slaan.

Laat die dag niet baden in het licht.'

Soms zit ik zo na te denken over het leven dat op zichzelf goed is en een hoop vreugde kent. Tegelijk ervaar ik het vaak ook als iets dat lastig en bewerkelijk kan zijn. Veel mensen worden getroffen door tegenslag of ziekte en voor hen is er niet altijd een weg uit. Maar ook mensen waarmee het op zich goed gaat herkennen gevoelens van lusteloosheid, vertwijfeling en depressie.

Het is daarom de vraag of het bestaan in zichzelf wel iets goeds is? God heeft de mens geschapen en zijn doel was volgens de katholieke catechismus om gelukkig te worden. Maar als dat het doel is waarom zijn zoveel mensen ongelukkig? Waarom verleent God de existentie aan het wezen dat in zichzelf vaak niet gelukkig kan worden en overal gebrokenheid om zich heen ziet?

En dat geldt ook voor het ouderschap. Ouders zetten kinderen op de wereld en stellen vervolgens eisen aan deze kinderen. Zij hebben hun kinderen echter het bestaan aangedaan, vervolgens moeten die kinderen hun ouders hiervoor belonen door aan bepaalde eisen te voldoen. Is dit een wreedheid die de mens wel kan dragen?

Hoe kijken jullie hier tegenaan? Het zijn vragen waar ik wel over na zit te denken. De drukkende zomerhitte zal hier ongetwijfeld aan bijdragen maar toch...

[Ursa 1]

Goede vragen. Hier ga ik nog even over nadenken. Zou je ook christen kunnen zijn, en nihilist?

[Annatar 0]

Dat is denk ik de kern van de zaak. Mensen beweren vaak dat het geloof in God een zingeving is omdat je de zinloosheid van het bestaan dan niet meer hoeft te dragen. Mijn vraag is echter: waarom? Waarom maakt het bestaan van God en een antropologie gebaseerd op de notie van het geschapen zijn dat het leven zin heeft?

Met andere woorden: ja, je kunt een christelijke nihilist zijn. Maar of dat wenselijk is?

[WonderfulStar 0]

'zin van het leven' is m.i. relatief.

Als ik uiteindelijk dood ga (in het geval dat er niets is na de dood) heeft het leven voor mij geen zin gehad, het is weg.

Als ik dood ga en (in het geval dat er een hemel is en ik daar in kom) in de hemel beland, wat heeft dat dan voor zin? Al zou het helemaal fantastisch en vredig zijn, wat voor nut heeft het?

Ik denk dat 'de zin van' afhankelijk is van wat je eigen doel is en hoe je je daar bij voelt.

[Voorbeeld]

Als mijn doel is om God te dienen, en aan het einde van mijn leven vind God dat ik een plaatsje in de hemel verdien, en ik vind dat helemaal fantastisch en 'leef' in eeuwige vrede, dan heeft dat voor míj zin, maar in het algeheel niet.

-

[Olorin 155]

Het is daarom de vraag of het bestaan in zichzelf wel iets goeds is? God heeft de mens geschapen en zijn doel was volgens de katholieke catechismus om gelukkig te worden. Maar als dat het doel is waarom zijn zoveel mensen ongelukkig? Waarom verleent God de existentie aan het wezen dat in zichzelf vaak niet gelukkig kan worden en overal gebrokenheid om zich heen ziet?

Goede vraag. De mens koos er bij de zondeval zelf voor van Gods pad af te wandelen. Maar wat heeft een pasgeboren baby anno 2011 daar mee te maken? En waarom eerst door een periode van lijden moeten voor de mens de zaligheid tegemoet gaat? En de hel, die biedt niet dat geluk...

En dat geldt ook voor het ouderschap. Ouders zetten kinderen op de wereld en stellen vervolgens eisen aan deze kinderen. Zij hebben hun kinderen echter het bestaan aangedaan, vervolgens moeten die kinderen hun ouders hiervoor belonen door aan bepaalde eisen te voldoen. Is dit een wreedheid die de mens wel kan dragen?

Goede vraag, waarom ouders een kind op de wereld willen zetten. Ze schijnen er zelfs niet eens zelf gelukkiger op te worden, zo las ik eens in een onderzoekje in de krant. Oké, tis wat anders als je op je oude dag opeens zonder zonder een nieuwe generatie zit. Maar zo collectieve gedachte als primaire motivatie voor een kinderwens kom ik hier in Nederland iig niet tegen.

Wat die opvoeding betreft: Ik denk dat (als het goed is in de ideale situatie) ouders eisen stellen aan hun kinderen omdat zij willen dat ze gelukkig zullen worden en ze voorbereiden op dat wat komen gaat. Het is een stukje verantwoordelijkheid die ouders nemen om kinderen voor te bereiden op het leven dat ze ontvangen hebben.

[Josephina 0]

Pfft wat een lastig onderwerp is dit! Ik heb al een aantal keer geprobeerd een zinnige bijdrage te leveren aan dit topic, maar ik struikel steeds over mijn eigen gedachten.

In de katechismus staat inderdaad dat het doel van ons leven is om gelukkig te worden. De katechismus heb ik nu niet bij de hand, maar volgens mij stond er in de oude schoolkatechismus dat wij hier op aarde zijn om hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn. (hoe het in de huidige katechismus staat weet ik nu niet, ik zal het eens opzoeken als ik mijn verhuisdozen heb uitgepakt)

Ik vraag me wel af of men met deze formulering bedoelt dat God ons met dit doel geschapen heeft of dat dit het doel is dat wij in ons leven moeten nastreven.

Gelukkig zijn, hebben we dat zelf in de hand? Ook dat is natuurlijk een lastige vraag. Je hebt atijd mensen die zeggen dat we hier volledig zelf verantwoordelijk voor zijn, maar ik denk dat we hier niet ten alle tijden tot in staat zijn. Maar vaak wel. In veel situaties hebben we wel een keuze tussen gelukkig zijn en ongelukkig zijn. Zelfs als we getroffen worden door ziekte kunnen we uiteindelijk denk ik de keuze maken om ook met een ziekte gelukkig verder te leven.

Maar ook als ons doel is om te zorgen dat we gelukkig worden is het natuurlijk niet zo dat dit echt zin aan ons leven geeft, want hoe worden we precies gelukkig? En wat als ons streven naar geluk anderen de weg naar geluk in de weg staat, zoals in het voorbeeld van de eisen die ouders stellen?

Dit is het maar eventjes voor vanavond, wie weet kom ik ergens in de loop van het vervolg van dit topic nog eens met een meer zinnige bijdrage

[HenkG 0]

Ouders zetten kinderen op de wereld en stellen vervolgens eisen aan deze kinderen. Zij hebben hun kinderen echter het bestaan aangedaan, vervolgens moeten die kinderen hun ouders hiervoor belonen door aan bepaalde eisen te voldoen. Is dit een wreedheid die de mens wel kan dragen?

Belonen kinderen hun ouders door aan hun eisen te gaan voldoen? Stellen ouders eigenlijk wel eisen? Is het niet eerder zo dat je een niet-wetend kind probeert iets mee te geven van wat jij geleerd hebt in en over het leven? Dan geef je het niet mee als eisen, maar als lessen. De regels van ouders zijn een levenskader voor het kind.

Zo is het mijns inziens ook met God in relatie tot de mens. God stelt geen eisen, maar geeft een kader waarbinnen mensen mogen functioneren opdat ze daarin het leven leren ontdekken en waarderen...

...en ja, een mens loopt daarbij ook aan tegen enorme teleurstellingen dan is waardering van het leven op die momenten niet altijd direct aanwezig...

[Robert Frans 1.654]

Je zou het kunnen vergelijken met iemand die zomaar wordt ingelogd in een soort Second Life, daar niet meer uit kan loggen op straffe van weetikwatallemaal, allerlei verplichtingen op zich moet nemen in die wereld en allerlei saaie lessen moet volgen voordat hij er echt iets leuks kan doen, terwijl dat allemaal coins kosten en die coins dus niet aan dat leuke kunnen worden uitgegeven en als niet helemaal gezond wordt beschouwd als hij eigenlijk gewoon weer wil uitloggen, omdat die wereld hem niet bevalt. Veel te veel gedoe voor een klein beetje aardigheid, wat hem echter ook zomaar weer ontnomen kan worden en dan begint alles weer opnieuw. En zelfs dat moet hij als iets mooi's ervaren, iets om van te leren, iets om te aanvaarden. Omdat andere users van die wereld het ook allemaal zo prachtig vinden. Terwijl hij dus helemaal niet voor die wereld heeft gekozen, maar zomaar ongevraagd werd ingelogd door iemand.

Gods goedheid lijkt dan soms erg af te hangen van onze bereidheid alles wat er gebeurt in zijn voordeel te interpreteren. Hij hoeft in feite al helemaal geen goed te doen, want dat maken wij er wel van. Dat heet dan vertrouwen. Nu is dat best leuk schrijven hoor, het laat in elk geval een paar fraaie en welgemeende posts uit mijn handen komen, maar in werkelijkheid word ik daar nog weleens een beetje moe van, word ik nog altijd geplaagd door somberheid (wees gerust: géén depressie, heb al een dagtaak aan dat andere kruis), bestaat mijn CV vooral uit pijnlijke mislukkingen door dat kruis van mij en ga ik er maar vanuit dat Gods voorzienigheid gewoon zo totaal in het verborgene werkt, dat ik het maar met mijn geloof en mijn schrijven moet doen. God heeft mij tot leven gewekt, zonder dat ik erom vroeg, en het zal wel goed zijn. Het enige wat ik dan "terug kan doen" is zo mild mogelijk spreken over mensen die er geen zin meer in hebben en niet die positieve motivatie hebben of zelfs het geloof om er zelf toch maar iets van te maken.

Pijnlijk is dan ook om te moeten zien dat mensen zonder God en Evangelie ook gelukkig kunnen zijn en een zinvol leven kunnen leiden. En dat veel mensen het christendom maar als een last beschouwen, het uiteindelijk van zich afschudden en zowaar lijken op te bloeien. Gelukkig zijn er nog genoeg Schriftgedeelten om dat weg te kunnen verklaren, zodat het in elk geval niet aan God hoeft te liggen en we dankzij het hiernamaals tóch kunnen belijden dat christenen de gelukkigste mensen zijn en anders toch niet uitverkoren waren, maar wrang blijft het natuurlijk wel, soms. Vooral omdat geluk gewoon écht essentiëel is voor de mens, hoe je het ook wendt of keert. Nee, wees gerust: ik geloof nog gewoon het katholieke geloof, want ik kan gewoon domweg niet om Christus heen en wil dat dan ook niet (zo gemakkelijk komt Hij niet van mij af), probeer lief te zijn en iets van het leven te maken, maar ik ervaar het leven inderdaad meer als een plicht wat me nu eenmaal opgelegd is. En dat al vanaf minimaal de middelbare school. Gelukkig krijg ik daar nu hulp voor, want uiteindelijk is dat ook niet altijd even praktisch, dat gesomber.

Ik vrees dat dit dus een wat minder zinnig schrijven is van mij...

[Michiel 14]

De vraag die bij mij naar voren komt is hoe de katechismus "gelukkig zijn" definieert. Is dat alleen het geval op het moment dat er geen gebrokenheid meer is of kan dat ook in de gebrokenheid. De mensen om ons heen die geraakt worden door tegenslag kunnen we enkel maar ondersteunen en bijstaan, om hen zo te helpen weer dat gelukkig-zijn gevoel te behalen. Het is evenzo niet makkelijk om in de gebrokenheid van de wereld met een postieve blik naar deze wereld te kijken.

[Michiel 14]

Ouders zetten kinderen op de wereld en stellen vervolgens eisen aan deze kinderen. Zij hebben hun kinderen echter het bestaan aangedaan, vervolgens moeten die kinderen hun ouders hiervoor belonen door aan bepaalde eisen te voldoen. Is dit een wreedheid die de mens wel kan dragen?

Belonen kinderen hun ouders door aan hun eisen te gaan voldoen? Stellen ouders eigenlijk wel eisen? Is het niet eerder zo dat je een niet-wetend kind probeert iets mee te geven van wat jij geleerd hebt in en over het leven? Dan geef je het niet mee als eisen, maar als lessen. De regels van ouders zijn een levenskader voor het kind.

Zo is het mijns inziens ook met God in relatie tot de mens. God stelt geen eisen, maar geeft een kader waarbinnen mensen mogen functioneren opdat ze daarin het leven leren ontdekken en waarderen...

...en ja, een mens loopt daarbij ook aan tegen enorme teleurstellingen dan is waardering van het leven op die momenten niet altijd direct aanwezig...

Ouders geven niet alleen een stuk kennis mee aan de kinderen. Ook verwachtingen spelen daarin een rol en bij sommige zijn deze verwachtingen zo hoog gespannen dat het een eis is geworden. Denk maar aan de schrijfster van het boek "De tijger mamma".

[anastasia 0]

Mensen delen de wereld in in goed en kwaad, zwart en wit vanuit kennis van goed en kwaad, maar vaak zonder begrip van goed en kwaad. Doordat de mens denkt te weten wat goed is en wat geluk is schept hij inderdaad verwachtingen. Wie verwachtingloos leeft en vertrouwt dat hij/zij alles krijgt wat nodig is, dan heeft hij/zij geen "last" van het leven.

[dingo 166]

Het bestaan kan soms inderdaad een last zijn. Hier in het rijke westen hebben we vaak ook meer tijd om onszelf dit soort zingevingsvragen te stellen. In andere delen van de wereld heeft de zorg van het dagelijks brood vaak hogere prioriteit. Maar het is wel een vraag van alle tijden, Prediker wijdt er vele spreuken en waarnemingen aan wat er in het leven allemaal niet gaat zoals God het oorspronkelijk bedoeld heeft. Toch is de slotsom van Prediker 12:13 Van al het gehoorde is het slotwoord: Vrees God en onderhoud zijn geboden, want dit geldt voor alle mensen. 14 Want God zal elke daad doen komen in het gericht over al het verborgene, hetzij goed, hetzij kwaad.

[Andere Jas 2]

Met het risico dat ik iets heel doms zeg of een uitvlucht zoek op metaniveau... Is de last van het bestaan niet een probleem dat voortvloeit uit individualisme?

[Ursa 1]

Het bestaan kan soms inderdaad een last zijn. Hier in het rijke westen hebben we vaak ook meer tijd om onszelf dit soort zingevingsvragen te stellen. In andere delen van de wereld heeft de zorg van het dagelijks brood vaak hogere prioriteit. Maar het is wel een vraag van alle tijden, Prediker wijdt er vele spreuken en waarnemingen aan wat er in het leven allemaal niet gaat zoals God het oorspronkelijk bedoeld heeft. Toch is de slotsom van Prediker 12:13 Van al het gehoorde is het slotwoord: Vrees God en onderhoud zijn geboden, want dit geldt voor alle mensen. 14 Want God zal elke daad doen komen in het gericht over al het verborgene, hetzij goed, hetzij kwaad.

Dit wilde ik nog aanhalen inderdaad. Prediker is een boek dat me altijd erg heeft aangesproken. Prediker beziet het leven en ziet dat alles eigenlijk ijdelheid, najagen van wind is. De rechtvaardige is al gauw vergeten, terwijl degenen die zich storen aan God noch gebod een fijn leven hebben en met veel eer begraven worden. Je zou er bijna moedeloos van worden, en ik denk ook ergens dat Prediker een nihilist is geweest. Tot slot zegt hij:

* Geniet er van. Het heeft geen nut om te zwoegen om niks, geniet van al het goede wat je kunt krijgen en wat God je geeft.

* Vrees God.

Het is dat laatste dat eigenlijk weer inhoud aan alles geeft. Het leven op zichzelf is nutteloos en hol. Enkel en alleen, maar ook juist God geeft het leven weer een doel, grijpt het bij de lurven en maakt dat het inhoud heeft.

Dat zijn mijn twee centen.

[Raido 0]

Het nihilisme is meer dan een beetje grumphy zijn over de zinloosheid van het bestaan, Prediker kon geen nihilist zijn omdat er nog niet zoiets was als nihilisme. Prediker geeft daarnaast ook vooral aan dat het leven zonder God het najagen van leegte is. Christen zijn en nihilist zijn is wat mij betreft uitgesloten. Christenen geloven wel in een absoluut geldige moraal, er is een absolute waarheid, er is wel een metafysica, er is wel een god en er is geen sprake van een eeuwige herhaling. Dus nee Prediker is geen nihilist, hooguit een melancholicus.

Lars Svendsen heeft overigens een mooi boek geschreven over de filosofie van de verveling en Midas Dekker heeft een boek geschreven over de vergankelijkheid, beide geven een behoorlijk inkijkje in de verandering van onze ideeënwereld ook door de opkomst van meer individualisme. In het boek over Arthur Schopenhauer van Rudiger Safranski las ik dat in die tijd (van de romantiek) het normaal was voor een puber/adolescent om aan melancholie te lijden. Zoals bijvoorbeeld in 'Die Leiden des jungen Werthers' waarna er een copycat-zelfmoordgolf door Europa ging.

Vanuit een christelijk perspectief is het leven de voorbereiding op het eeuwige leven, de mogelijkheid om God te leren kennen, je te bekeren van je zonden en daarna in te gaan. Het leven is genade tijd, wie overlijd naar een prachtig leven, zonder God te kennen heeft zijn leven verspilt. Dat is een beetje het klassieke, protestantse beeld. Het leven als gestadige dood, zonder intrinsieke waarde.

[Robert Frans 1.654]

Met het risico dat ik iets heel doms zeg of een uitvlucht zoek op metaniveau... Is de last van het bestaan niet een probleem dat voortvloeit uit individualisme?

Nee, niet per se. Ook in meer collectieve culturen kan men het bestaan als (erg) belastend ervaren, vooral als men het moeilijk vindt steeds maar weer de familie of de samenleving boven alles te stellen, of als men slachtoffer dreigt te raken van eerwraak. Ik heb ook eens begrepen dat uit onderzoek blijkt dat welvaart en enige individuele vrijheid in doen en laten juist veel sterker bepalende factoren zijn voor geluk. Alle romantische verhalen over arme boeren die zo eenvoudig zouden leven ten spijt; mensen die onvrijwillig in armoede leven zijn over het algemeen wel degelijk veel minder gelukkig, net zoals mensen die weer in teveel rijkdom leven. Want beiden hebben voortdurend zorgen over het voortbestaan van zichzelf en of de familie. De arme omdat hij maar weinig heeft en voor iets wat ook maar een beetje leuk is elk dubbeltje moet omdraaien, de rijke juist omdat hij zoveel heeft en daardoor prooi kan zijn voor criminelen en afpersers.

[Machiavelli 0]

Ik moest denken aan psalm 103 in de berijming van 1773, zoals in de gereformeerde traditie gezongen worden.

Enerzijds de eindigheid en zinloosheid van het bestaan en meteen daarna de lof zingen van de Heere.

Gelijk het gras is ons kortstondig leven,

Gelijk een bloem, die op het veld verheven,

Wel sierlijk pronkt, maar krachtloos is en teer;

Wanneer de wind zich over 't land laat horen,

Dan knakt haar steel, haar schoonheid gaat verloren;

Men kent en vindt haar standplaats zelfs niet meer.

Maar 's Heeren gunst zal over die Hem vrezen,

In eeuwigheid altoos dezelfde wezen:

Zijn trouw rust zelfs op 't late nageslacht,

Dat zijn verbond niet trouweloos wil schenden

Noch van Zijn wet afkerig d' oren wenden,

Maar die naar eis van Gods verbond betracht.

[Josephina 0]

Toen ik vandaag tijdens de Mis de homilie hoorde, moest ik aan dit topic denken. Hetgeen dat er verteld werd, was n.a.v. de volgende lezing

In die tijd zei Jezus tot zijn leerlingen:

“Wie mijn volgeling wil zijn,

moet Mij volgen door zichzelf te verloochenen

en zijn kruis op te nemen.

Want wie zijn leven wil redden zal het verliezen.

Maar wie zijn leven verliest om Mijnentwil zal het vinden.

Wat voor nut heeft het voor een mens heel de wereld te winnen,

als dit ten koste gaat van eigen leven?

Of wat zal een mens kunnen geven in ruil voor zijn leven?

Want de Mensenzoon

zal komen in de heerlijkheid van zijn Vader,

vergezeld van zijn engelen,

en dan zal hij ieder vergelden naar zijn daden.

Voorwaar, Ik zeg u:

Er zijn er onder de hier aanwezigen,

die de dood niet zullen ervaren

voordat zij de Mensenzoon

zullen zien komen in zijn koninklijke macht.â€

Het ging erover dat ons leven ons meest kostbare bezit is; wij kunnen en durven het moeilijk los te laten zonder dat we weten wat we ervoor terugkrijgen.

Ik denk dat het een interessante gedachte is. Waarom beschouwen we ons leven zowel als iets kostbaars als als een last en bewerkelijk? Ergens moet er dus toch iets aan ons bestaan zijn dat vooral goed is en dat we graag houden. Of is dit enkel uit angst om ons bestaan te verliezen?

[Andere Jas 2]

Maar dat dacht ik ook ergens, maar dan in combinatie met individualisme. Dit leven lijkt soms te zwaar voor één persoon, levensgeluk lijkt zich vaak exponentieel te vermenigvuldigen met iemand anders. En ergens heb ik de indruk dat mensen het leven voor zichzelf als last zien, maar wel waardevol genoeg om aan een ander te geven omdat die ook waardevol is.

Ergens zit er toch iets in van dat het leven soms niet lijkt te dragen voor een persoon, maar dat het leven groot genoeg is om personen te dragen en dat het leven ook afhankelijk is van groepen mensen die samen het leven dragen, familie, kerk, kleinere samenlevingsverbanden. RobertF heeft gelijk, je moet collectieve culturen niet verheerlijken, da's ook niet altijd koek en ei. Maar ergens moeten die collectieve culturen gebaseerd zijn op de vreemde gewaarwording dat 1 + 1 meer dan 2 is?