Wat is er na openbaring?

[TTC 1.560]

Oh, maar ik zeg dat meer omdat ik weleens het idee krijg dat sommigen liever de handleiding blijven lezen dan om nu eens echt aan de slag te gaan.

Inderdaad, en dan is het nog maar de vraag of het over spirituele verstarring of literalisme gaat, het zijn twee verschillende dingen. Best eens goed bekijken.

[violist 198]

... God's Geest wil ons leiden naar volmaaktheid in alle opzichten....

Wie bedoel je met "ons"?

34 miljoen hongerende Afrikanen of een handjevol het aan niets ontbrekende christenen in West-Europa?

[TTC 1.560]

Wie bedoel je met "ons"? 34 miljoen hongerende Afrikanen of een handjevol het aan niets ontbrekende christenen in West-Europa?

Weldra komt het herstel, Satan zal immers gevangen worden, zo gezegd wordt.

[Kwispel 1]

Wie bedoel je met "ons"? 34 miljoen hongerende Afrikanen of een handjevol het aan niets ontbrekende christenen in West-Europa?

Weldra komt het herstel, Satan zal immers gevangen worden, zo gezegd wordt.

Wie zegt dat?

[Rutgerza 0]

TTC

Dus dan zal het wel zo zijn

[TTC 1.560]

Wie zegt dat?

Misschien moet je af en toe eens kijken wat er in de onderwereld gebeurt Kwispel, je mist blijkbaar klakkeloos Gods werk hier op aarde. Satan ontmaskert zichzelf vandaag, is dat geen overhoopte wending die je misschien amper gelooft? Louter ter info, we spreken hier nu echt niet over Janneke en Mieke die dat zeggen.

My aim in this paper to assess the possible and appropriate role for monetary finance of fiscal deficits. And I will argue that all the really important issues are political, since the technical issues surrounding monetary finance are already well understood (or should be) and that the technical feasibility and desirability in some circumstances of monetary finance is not in doubt.

https://www.imf.org/external/np/res/sem ... /adair.pdf

[Peter79 286]

Ik geloof niet dat de Bijbel een mensenleven mee gaat.

"Het Woord zal eeuwiglijk bestaan" zegt de Bijbel Zelf.

Ik denk dat Peter79 het andersom bedoelt. Dat een mens zijn hele leven met de bijbel toe kan.

Op een gegeven moment heb je hem wel een keer uit, toch?

Goed opgemerkt.

Niet elk boek lees je uit. Redelijkerwijs lees je een woordenboek niet uit.

Een naslagwerk kan je wel uitlezen, maar vaak gebruik je hem om iets na te lezen en lees je alleen het deel dat je dan nodig hebt. De Bijbel kan je keer op keer uitlezen, van kaft tot kaft. Je kan hem ook als naslagwerk gebruiken en er zijn nog veel meer vergelijkingen te bedenken om aan te geven hoe je de Bijbel kan lezen. Je geeft dit in een volgende post zelf ook al aan met je vergelijking als handleiding.

In relatie tot een mensenleven vind ik de routebeschrijving ook een mooie vergelijking: je kan keer op keer de routebeschrijving lezen en je zal hem er ook steeds weer moeten bijpakken om te zien hoe je moet gaan. Maar pas als je je bestemming hebt bereikt, heb je je routebeschrijving pas echt "uitgelezen".

Ik zal proberen dit concreet toe te lichten. Bij iemand die tot geloof komt, zie je vaak radicaliteit. Iemand gooit bijvoorbeeld zijn hele cd-verzameling weg. In de Bijbel vind je ook dergelijke radicaliteit. Mozes die het gouden kalf stukslaat en verpulvert en zijn volksgenoten dwingt om het as met water op te drinken. Of Elia die de Baälpriesters over de kling jaagt. Ook in het NT vind je dergelijke radicaliteit: nogal wat mensen die magie hadden bedreven, brachten hun boeken bijeen en verbrandden ze in het openbaar; men berekende de waarde ervan en kwam op vijftigduizend zilverstukken (Hand 19: 19 WV). Het is een radicale beweging naar zuiverheid.

Sommige gelovigen zullen altijd in die radicaliteit blijven leven. Hun geloofspraktijk wordt in zekere zin gekenmerkt door zwart-witdenken. Ik bedoel dit niet negatief. Zij hebben aan de radicaliteit van het eerste begin genoeg voor hun hele leven. Voor anderen zal er een moment komen, dat ze een keerzijde zien van deze radicaliteit. Bijvoorbeeld dat het zuiver leven een doel op zich geworden is en dat de menselijkheid het onderspit delft. Daarbij denk ik aan Paulus. Hij was onberispelijk naar de wet – hij leidde een leven volgens het radicale principe. Hij ziet dat het onberispelijke leven hem niet brengt waar hij moet zijn. Door de zonde kan de wet niet het goede in hem tot stand brengen. Erger nog, de zonde leidt door gebruik te maken van de goede wet tot zijn ondergang. De wet blijft goed en Paulus gooit niet de wet over boord. Eerder krijgt de wet een andere plek. Naast het radicale principe van zuiverheid is er ook het principe van Christus als doel van de wet. Er is ruimte om te verschillen in hoe je zuiverheid vormgeeft, al naar gelang je overtuiging is. Voor Paulus is het enige wat hij wil weten: Jezus Christus en die gekruisigd. Welke vorm is niet van belang, waardoor het radicale principe gerelativeerd wordt. (Je kan je dan achteraf afvragen: had de cd-verzameling echt weg gemoeten? Op dat moment wel, maar later kan je die cd’s mogelijk zonder bezwaar weer draaien, maar heb je die behoefte niet meer).

Bij Johannes zie je dan weer een sterke radicaliteit (licht versus duisternis). Maar die radicaliteit kent zowel de radicaliteit die ik eerder beschreef (boeken verbranden) als wat Paulus heeft ervaren (de zonde zit niet in de boeken op zich, maar de afgoderij waardoor je gehecht bent aan die boeken). Johannes kan in zijn eerste brief dan ook schrijven over kinderen wier zonde vergeven is (de genade waarmee het geloof begint), jonge mannen die de boze hebben overwonnen (die de worsteling achter de rug hebben om het leven van de wereld achter zich te laten) en de vaders (de oudere mannen, de leiders) die God kennen. Bij dat kennen denk ik aan het ontspannen wandelen van God met Adam, de dialoog met Abraham over Sodom, etc. Het is God kennen als vriend, zonder dat je in jezelf nog stemmen hebt die je veroordelen (Paulus gebruikt de term vrijmoedig).

Met de Bijbel kan je je hele leven toe, maar de Bijbel is bij uitstek een boek dat je naar God verwijst. Zoals Willempie al zei: God openbaart zich nu. Het boek Job laat zien dat voor antwoorden over Gods werk in de wereld de theologie van de wereld tekort schiet, want Job is de enige die juist gesproken heeft over God, toen hij de standaard antwoorden van zijn vrienden verwierp. Het lezen van de Bijbel mag er nooit toe leiden, dat je niet rechtstreeks naar God toe gaat om je vragen bij Hem neer te leggen. Desondanks zullen antwoorden toch komen door het lezen van de Bijbel naast wat medegelovigen vertellen (traditie) en allerlei andere manieren waarop God spreekt.

[Rutgerza 0]

Dank je wel voor je heldere antwoord. Ik kan me er wel iets bij voorstellen, ook vanwege het feit dat het boek bol staat van vele, diverse verhalen van (als het goed is) verschillende mensen.

Toch weer een vraag:

Met de Bijbel kan je je hele leven toe, maar de Bijbel is bij uitstek een boek dat je naar God verwijst. Zoals Willempie al zei: God openbaart zich nu. Het boek Job laat zien dat voor antwoorden over Gods werk in de wereld de theologie van de wereld tekort schiet, want Job is de enige die juist gesproken heeft over God, toen hij de standaard antwoorden van zijn vrienden verwierp. Het lezen van de Bijbel mag er nooit toe leiden, dat je niet rechtstreeks naar God toe gaat om je vragen bij Hem neer te leggen. Desondanks zullen antwoorden toch komen door het lezen van de Bijbel naast wat medegelovigen vertellen (traditie) en allerlei andere manieren waarop God spreekt.

Hoe zit het dan met dat de Bijbel het onfeilbare woord van God is? En dat alles aan de Bijbel getoetst moet worden?

Dat begrijp ik niet zo goed, want de Bijbel is een verzameling van persoonlijke ervaringen en menselijke verhalen. Dat lijkt me dan ook niet bepaald feilloos.

Bovendien lijkt het me wat eenzijdig, dat je enige bron van geloof een boek zou zijn (wel veel boeken met veel verhalen, maar toch, je begrijpt me wel denk ik).

Als je gelooft, dan geloof je m.i. in alles om je heen, de wereld en alles wat leeft. Je zuigt het in je op, verwondert je erover en voelt je er een deel van.

Tenminste, zo ervaar ik het. Geloven is toch veel meer dan alleen denken dat wat in dat boek staat, waarheid is? Sterker nog, het lijkt me absoluut afdoen aan wat geloof eigenlijk moet zijn.

Ik ben alleen bang dat ik nu een beetje afdwaal, maar goed

[violist 198]

De bijbel kan dan wel een boek zijn met prachtige verhalen waar de gelovigen uit leren zoals onderweg zijn naar de eindbestemming met vallen en opstaan alsof er geen andere boeken zijn als je niet op jezelf durft te vertrouwen maar het blijven voor mij menselijke uitleggingen van oude verhalen terwijl de schrijvers dat waarschijnlijk niet eens zo bedoeld hebben en bovenal blijft het opmerkelijk dat een God een boek zogenaamd als leidraad geeft wat op vele manieren gelezen en uitgelegd kan worden terwijl Hij zichzelf in een diep zwijgen hult. Zo van, "Hier hebben jullie een boek waar volgens Mij alles wat je over Mij mag weten en hoe je moet geloven in staat en verder zoeken jullie het zelf maar uit. Maar omdat Ik niet de beroerdste ben sluit Ik bij elk gedrukt exemplaar een Geest in die je een duwtje in de rug kan geven als je geloof stil valt. En mensen die geen bijbel bezitten hebben pech gehad, een mooie uitdaging voor jullie gelovigen om hem over de hele wereld te verspreiden. Ik geef toe dat Ik met Mijn Woord wel wat duidelijker had kunnen zijn maar dan zou iedereen in Mij gaan geloven en dat zou voor Ons hier boven te saai zijn geworden; nu blijft het spannend hoe jullie de bijbel uitleggen en wie wel en wie niet in Mij gaat geloven, voor de rest maakt het Me weinig uit, het belangrijkste is dat je goed voor elkaar bent"

[Peter79 286]

Dank je wel voor je heldere antwoord. Ik kan me er wel iets bij voorstellen, ook vanwege het feit dat het boek bol staat van vele, diverse verhalen van (als het goed is) verschillende mensen.

Toch weer een vraag:

Met de Bijbel kan je je hele leven toe, maar de Bijbel is bij uitstek een boek dat je naar God verwijst. Zoals Willempie al zei: God openbaart zich nu. Het boek Job laat zien dat voor antwoorden over Gods werk in de wereld de theologie van de wereld tekort schiet, want Job is de enige die juist gesproken heeft over God, toen hij de standaard antwoorden van zijn vrienden verwierp. Het lezen van de Bijbel mag er nooit toe leiden, dat je niet rechtstreeks naar God toe gaat om je vragen bij Hem neer te leggen. Desondanks zullen antwoorden toch komen door het lezen van de Bijbel naast wat medegelovigen vertellen (traditie) en allerlei andere manieren waarop God spreekt.

Hoe zit het dan met dat de Bijbel het onfeilbare woord van God is? En dat alles aan de Bijbel getoetst moet worden?

Ik denk dat de onfeilbaarheid van de Bijbel op het ene uiterste staat tegenover de Bijbel als mensenboek op het andere uiterste. Je moet dan een lijn trekken en rechts de onfeilbaarheid zetten en links de feilbaarheid. Vervolgens kan je elke kerk een positie op die as geven. Grote delen van de PKN komen ergens links, de gereformeerde gemeenten, behoudende delen van de CGK, en behoudende stromingen van PKN komen in het rechterdeel. Een tussenpositie nemen NGK, CGK en GKv in, en ik denk ook de RKK. Evangelischen en baptisten kan je ook op deze as zetten, met ik denk een grote spreiding, maar het zwaartepunt aan de rechterkant. Bij een absoluut onfeilbare Bijbel is het menselijk aandeel 0. Bij een mensenboek is het aandeel van God 0. Een middenpositie is waar zowel God als mens een aandeel hebben.

In de kerk waar ik opgroeide, hoorde ik over onfeilbaarheid: de Bijbel faalt niet in het doel waarvoor hij geschreven is. Het is dus niet een absolute onfeilbaarheid zoals in strenge behoudende kerken wordt geleerd, maar de onfeilbaarheid werd ook niet opgegeven. Hier staat een eenvoudig overzicht van meningen ten aanzien van feilbaarheid: http://www.st-impact.nl/joomla/index.ph ... Itemid=211. Met mijn mening zit ik ergens tussen geaccommodeerde openbaring en de visie dat onfeilbaarheid een irrelevante term is.

Ik denk dat je het toetsen aan de Bijbel in principe los kunt zien van de vraag hoe je tegen de feilbaarheid van de Bijbel aankijkt. Je kan het simpelweg als een onderlinge afspraak zien dat de Bijbel leidend is. Maar hoe je tegen de feilbaarheid van de Bijbel aankijkt, beïnvloedt wel hoe je de Bijbel leest. Als de visie op onfeilbaarheid te ver uit elkaar ligt, kan het moeilijk zijn om tot de eenduidige visie te komen die je nodig hebt voor toetsing. Toch is mijn ervaring dat je los van de kwestie onfeilbaarheid met veel gelovigen je geloof kan delen.

Echt toetsen aan de Bijbel is eigenlijk niet mogelijk, omdat de Bijbel altijd vertaald en geïnterpreteerd moet worden. Zowel bij het schrijven als bij het uitleggen kan je zeggen dat de Heilige Geest daarin zijn hand heeft (als je gelooft dat de Bijbel een goddelijke boodschap geeft). Het komt altijd aan op geloof, want wie meent dat de Bijbel onfeilbaar is, doet dat op basis van geloof. Qua uitleg en status van de Bijbel bestaan er verschillende tradities. Toetsen aan de Bijbel is daarom toetsen aan tradities die wortelen in het persoonlijk geloof van mensen.

Dat begrijp ik niet zo goed, want de Bijbel is een verzameling van persoonlijke ervaringen en menselijke verhalen. Dat lijkt me dan ook niet bepaald feilloos.

Bovendien lijkt het me wat eenzijdig, dat je enige bron van geloof een boek zou zijn (wel veel boeken met veel verhalen, maar toch, je begrijpt me wel denk ik).

Het belangrijkste verhaal in de Bijbel is het verhaal van Jezus Christus. Alle verhalen hangen daarmee samen. Het is niet de enige bron van je geloof. Je moet eerst aangesproken worden door dat verhaal en tot de overtuiging komen dat Hij woorden van eeuwig leven heeft. Een eureka-moment of een langzaam gegroeide overtuiging dat het geloof in Jezus Christus waarheid of zelfs de waarheid is. Je kan de woorden van de Bijbel alleen zinvol toepassen, als je er vanuit je eigen leven betekenis aan kan geven. De gelijkenis van de zaaier heeft hierop betrekking. Als de bodem hard is, dan gaat het geloof niet wortelen en wordt het zaad opgegeten door de vogels. Maar als er goede aarde is, als je leven er in zekere zin klaar voor is, dan kan het geloof aarden.

Als je gelooft, dan geloof je m.i. in alles om je heen, de wereld en alles wat leeft. Je zuigt het in je op, verwondert je erover en voelt je er een deel van.

Tenminste, zo ervaar ik het. Geloven is toch veel meer dan alleen denken dat wat in dat boek staat, waarheid is? Sterker nog, het lijkt me absoluut afdoen aan wat geloof eigenlijk moet zijn.

Ik ben alleen bang dat ik nu een beetje afdwaal, maar goed

Christelijk geloof is waar de waarheid die je in je eigen leven hebt leren kennen aansluit en samenvalt met de waarheid in het evangelie. Waar je in het dagelijks leven kan ontdekken dat de wereld maar raar in elkaar zit – corruptie, oorlog, lijden, ziekte, etc; onoplosbaar voor de mensheid – daar sluit de waarheid van het evangelie op aan: het lijden van deze wereld. Het evangelie zegt dan: er is hoop: er komt een eind aan het lijden en het lijden is niet tevergeefs; maar ook: nu al zul je die nieuwe wereld ervaren, maar wel door lijden heen.

Misschien kan je het ook zo zien: iets ervaren is simpelweg je openstellen en ontvangen, het is passief. Het geloof koppelt daaraan iets actiefs en geeft een richting. Martin Luther King had een droom en die zette hem in beweging. In het geloof zit een appèl om met het bestaande geen genoegen te nemen. In het geloof zit een opdracht. Etc.

[Peter79 286]

De bijbel kan dan wel een boek zijn met prachtige verhalen waar de gelovigen uit leren zoals onderweg zijn naar de eindbestemming met vallen en opstaan alsof er geen andere boeken zijn als je niet op jezelf durft te vertrouwen maar het blijven voor mij menselijke uitleggingen van oude verhalen terwijl de schrijvers dat waarschijnlijk niet eens zo bedoeld hebben en bovenal blijft het opmerkelijk dat een God een boek zogenaamd als leidraad geeft wat op vele manieren gelezen en uitgelegd kan worden terwijl Hij zichzelf in een diep zwijgen hult.

Als leidraad schiet het dan tekort. De Thora (Genesis t/m Deuteronomium) betekent aanwijzing of vingerwijzing. Dat zou je kunnen vertalen met leidraad. Wanneer je Johannes 1 leest, dan kan je van Jezus zeggen dat Hij de vleesgeworden Thora is. Het is dus in het Christendom niet dat een boek leidend is, maar een persoon, die met de gelovige meegaat door de Heilige Geest.

Zoals Jezus de vleesgeworden Thora was, zo wordt van zijn navolgers gezegd dat ze leesbare brieven moeten zijn:

Onze brief bent u, geschreven in ons hart, maar voor iedereen te zien en te lezen, herkenbaar als een brief van Christus, met onze hulp opgesteld, niet met inkt geschreven maar met de Geest van de levende God, niet gegrift op stenen tafelen maar geprent in het hart van levende mensen.

Het is de uitwerking van het evangelie en de toepassing in het hier en nu die het evangelie wel of niet relevant maakt.

Verder klopt het volgens mij wat je zegt: de Bijbel is op zoveel manieren uit te leggen (blijkt steeds maar weer). Laat je alleen overtuigen door dat verhaal dat je overtuigt

Zo van, "Hier hebben jullie een boek waar volgens Mij alles wat je over Mij mag weten en hoe je moet geloven in staat en verder zoeken jullie het zelf maar uit. Maar omdat Ik niet de beroerdste ben sluit Ik bij elk gedrukt exemplaar een Geest in die je een duwtje in de rug kan geven als je geloof stil valt. En mensen die geen bijbel bezitten hebben pech gehad, een mooie uitdaging voor jullie gelovigen om hem over de hele wereld te verspreiden. Ik geef toe dat Ik met Mijn Woord wel wat duidelijker had kunnen zijn maar dan zou iedereen in Mij gaan geloven en dat zou voor Ons hier boven te saai zijn geworden; nu blijft het spannend hoe jullie de bijbel uitleggen en wie wel en wie niet in Mij gaat geloven, voor de rest maakt het Me weinig uit, het belangrijkste is dat je goed voor elkaar bent"

Ik denk dat het belangrijkste probleem is dat we als mensen Gods stem niet zomaar kunnen horen of herkennen. Het is alsof je zegt: God, articuleer eens wat duidelijker tegen deze mensen die tegelijk blind en doof zijn. O.a. in Efeze 2 wordt zelfs gezegd dat de mensen dood zijn en slechts door Christus tot leven worden gewekt. Zo moeilijk zijn wij mensen dus te bereiken.

[violist 198]

....Ik denk dat het belangrijkste probleem is dat we als mensen Gods stem niet zomaar kunnen horen of herkennen...

Hoe kijk jij tegen de volgende tekst aan:

De HEERE nu had tot Abram gezegd: Ga gij uit uw land, en uit uw maagschap, en uit uws vaders huis, naar het land, dat Ik u wijzen zal.

En Ik zal u tot een groot volk maken, en u zegenen, en uw naam groot maken; en wees een zegen! (Gen 12:1,2)

Je hoort wel eens dat gelovigen een antwoord van God krijgen dmv een bijbeltekst die spontaan in hen opkomt. In Abrahams tijd waren er nog geen bijbelteksten, hoe denk jij dat Abraham Gods boodschap hoorde?

[violist 198]

....Ik denk dat het belangrijkste probleem is dat we als mensen Gods stem niet zomaar kunnen horen of herkennen...

Hoe kijk jij tegen de volgende tekst aan:

De HEERE nu had tot Abram gezegd: Ga gij uit uw land, en uit uw maagschap, en uit uws vaders huis, naar het land, dat Ik u wijzen zal.

En Ik zal u tot een groot volk maken, en u zegenen, en uw naam groot maken; en wees een zegen! (Gen 12:1,2)

Je hoort wel eens dat gelovigen een antwoord van God krijgen dmv een bijbeltekst die spontaan in hen opkomt. In Abrahams tijd waren er nog geen bijbelteksten, hoe denk jij dat Abraham Gods boodschap hoorde? (Er even van uitgaande dat het daadwerkelijk zo is gegaan en niet dat de Joden dit in scene hebben gezet)

[Peter79 286]

....Ik denk dat het belangrijkste probleem is dat we als mensen Gods stem niet zomaar kunnen horen of herkennen...

Hoe kijk jij tegen de volgende tekst aan:

De HEERE nu had tot Abram gezegd: Ga gij uit uw land, en uit uw maagschap, en uit uws vaders huis, naar het land, dat Ik u wijzen zal.

En Ik zal u tot een groot volk maken, en u zegenen, en uw naam groot maken; en wees een zegen! (Gen 12:1,2)

Je hoort wel eens dat gelovigen een antwoord van God krijgen dmv een bijbeltekst die spontaan in hen opkomt. In Abrahams tijd waren er nog geen bijbelteksten, hoe denk jij dat Abraham Gods boodschap hoorde? (Er even van uitgaande dat het daadwerkelijk zo is gegaan en niet dat de Joden dit in scene hebben gezet)

Hoe Abraham Gods boodschap hoorde, staat twee keer vrij expliciet vermeld. In Genesis 15 wordt een visioen genoemd; de scheiding tussen visioen en realiteit in dit hoofdstuk is vaag. Ik neem aan dat Abraham tussendoor dieren heeft zitten slachten, maar het hele hoofdstuk zou ook één visioen kunnen zijn. Een visioen is een relatief veel voorkomende manier waarop gelovigen ervaren dat God spreekt.

In Genesis 18 verleent Abraham gastvrijheid aan drie onbekende mannen. Het doet een beetje aan het Emmaüsverhaal denken, maar er wordt niet een moment aangegeven dat Abraham de man die spreekt als God identificeert. Wanneer God spreekt dat Hij zal afdalen naar Sodom en Gomorra zie ik een sterke connectie met het verhaal van de torenbouw van Babel en de dialoog met Abraham zou goed passen in de wijsheidsliteratuur. Gelovigen kunnen ervaren dat iemand Gods boodschap spreekt en degene die spreekt zien als engel of profeet, maar dat één van de drie mannen God zelf is, is behoorlijk uniek.

In Genesis 17 is sprake van een verschijning van God, maar voor mij niet concreet. Als ik het vergelijk met Job, dan verscheen God aan Job in een storm. Bij het uitspreken van de Tien Woorden gaat de verschijning van God gepaard met onweer en aardbevingen. In Johannes 12 horen omstanders een donderslag als God vanuit de hemel spreekt. Ook wat Paulus ervaart op weg naar Damascus is anders dan wat zijn metgezellen ervaren. Maar in Genesis 17 doet de schrijver geen moeite om de verschijning van God toe te lichten. Als ik interpreteer tegen de achtergrond van andere verschijningen, dan lijkt het me te gaan om een hele sterke persoonlijke ervaring.

Dan houden we Genesis 12, 13 en 22 nog over. In hoofdstuk 22 is er behalve God die spreekt ook sprake van de engel van de HEER. Door het zo te verwoorden, wordt in deze tekst naar mijn gevoel enige afstand geschapen: het is wel God die spreekt, maar de woorden komen over door bemiddeling van een engel. Ik ben dan ook geneigd om, wanneer er gesproken wordt over het spreken van God, daar toch een boodschapper (engel/profeet) of communicatiekanaal (visioen) tussen te denken. Ik sluit een letterlijk spreken niet uit, maar vanuit wat ik ken/weet, kan ik een zeer letterlijk spreken niet goed plaatsen.

Dus nee, bijbelteksten waren er niet. Maar er was denk ik wel een religieuze traditie tegen de achtergrond waarvan Abraham zijn ervaringen kon interpreteren. Zo kom je in Genesis 14 de priester Melchizedek tegen. Voordat de Bijbel en allerlei interpretaties daarvan op schrift werden gesteld, zal er al een belangrijke mondelinge traditie zijn geweest.