We zijn in de wereld maar niet van de wereld (Levinas)

[TTC 1.560]

Op aanreiken van Sjako die stelde "We zijn in de wereld maar niet van de wereld" dit topic, het is een diepzinnige uitspraak die een genuanceerde dialoog uitlokt. Soortgelijke stellingen vinden we elders ook terug, zoals bijvoorbeeld in het werk van Levinas dat hier ter bespreking wordt gesteld. In De Ander vinden we een opening naar onze eeuwigheid, voorbij aan onze sterfelijkheid. Althans, zo wordt beweerd en voor interpretatie/onderzoek vatbaar. Als intro:

Intro

Het uitgangspunt van de filosofische beschouwingen van Levinas is onze ervaring met het absurde en zinloze bestaan. Dit zinloze is voor de mens angstaanjagend omdat het on-grijpbaar is, niet te vatten. Het gaat over het onpersoonlijke ZIJN, in verschrikking en verbijstering. In het dagelijkse leven tracht de mens dit zinloze van zijn bestaan te ‘vergeten’. Hij trekt zich terug op zijn eigen basis, tracht te genieten van de dingen en geeft daardoor inhoud en smaak aan het leven. Tegelijkertijd tracht de mens zijn omgeving te ordenen, te grijpen en te begrijpen door middel van werken en kennen, arbeid en wetenschap.

De confrontatie

In dit proces van zelfrealisatie en strijd tegen het dreigende en anonieme ZIJN, wordt de mens geconfronteerd met de medemens. In deze confrontatie met De Ander en de onontkoombare verantwoordelijkheid die daaruit volgt, raken we aan de kern van het gedachtegoed van Levinas. De Ander is niet zomaar een medemens, een gezel in ons levensproject of in onze zelfrealisatie. De Ander is veel meer, en opent volgens Levinas een ‘radicaal nieuwe dimensie in de werkelijkheid, een revelatie van het oneindige’. De Ander is een aanwezigheid die concreet is. Het Gelaat van De Ander doorbreekt onze kring van eeuwigheid.

[TTC 1.560]

Voor wie het de interesse geniet, er worden door Levinas drie fundamentele kenmerken aan Het Gelaat gegeven:

Het Gelaat als persoonlijke expressie

De dingen die ons omringen krijgen pas betekenis wanneer ze ingeschakeld worden in een menselijk project: omdat de dingen zich niet persoonlijk kunnen tonen, geen zelfstandige entiteiten zijn, pas zin krijgen als elementen in een door ons gecreëerd geheel. Het Gelaat van De Ander is echter veel méér, het opent een nieuwe dimensie in het ZIJN. Het Gelaat is een manier waarop het ZIJN zich kan tonen. Het overtreft mijn zingeving, en tegelijkertijd ontsnapt het er ook aan. De Ander is dus exterieur, onherleidbaar en transcendent, niet te vatten door de geschiedenis, de sociologie of de psychologie.

Het Gelaat als universeel karakter

De revelatie van Het Gelaat beperkt zich niet tot een sentimentele, geborgen en genoegzame ik-jij-verhouding. Bij Levinas blijft De Ander steeds een vreemdeling, hij blijft buiten mijn bereik, hij verstoort de intimiteit. En toch wordt dit positief ingevuld: de verstoring houdt een verwijzing in naar de velen die we uitgesloten hebben of vergeten zijn. In De Ander wordt de solidariteit met alle andere mensen concreet opgeroepen, en dat leidt tot universele verbondenheid met alle mensen.

Het Gelaat als ethisch imperatief

De kwetsbaarheid en de weerloosheid van De Ander roepen ons rechtstreeks op. De mens in nood is imperatief en treft ons als een bevel, uit de hoogte. Het naakte Gelaat is geen opwekking van medelijden, maar komt mij tegemoet als een gebod, als een eis tot rechtvaardigheid. De machteloosheid zelf is een bevel tot hulpverlening. Zo legt De Ander beslag op mijn vrijheid en grijpt mij in de kern van mijn zelfontplooiing. Geconfronteerd met de nood en de weerloosheid van De Ander voel ik mij als een beschuldigde, iemand die ten onrechte geniet van zijn bezit, zijn rijkdom, zijn rechten en zijn zekerheden. Deze authentieke schuldervaring mondt uit in het verlangen naar De Ander als zingever van mijn bestaan. De Ander heeft dus niet alleen een functie van zelfontplooiing van het Ik. De Ander is ook voorwerp van een verlangen als honger zonder einde, als een vuur dat nooit uitdooft. Hoe meer men zich immers inzet voor De Ander, hoe groter het appel op verantwoordelijkheid.

[Naeva 182]

Mooi om over na te denken.

Hoe zie jij het verband met "We zijn in de wereld maar niet van de wereld", TTC?

[TTC 1.560]

Op 24-4-2017 om 14:28 zei Naeva:

Hoe zie jij het verband met "We zijn in de wereld maar niet van de wereld", TTC?

Om het eenvoudig te stellen, we identificeren ons met het personage dat we denken te zijn, wanneer we dat idee loslaten dan blijkt onze wezenskern iets anders te zijn. 

[Hopper 813]

Misschien denken we ook maar dat we in de wereld zijn.

[Hopper 813]

1 uur geleden zei Noel2:

dit is een heel mooi topic, maar 'men' is er nog niet aan toe.

Ik weet het.  Levinas is te hoog gegrepen.

[Hopper 813]

6 minuten geleden zei Noel2:

Het vraagt teveel. Ik denk radicale eerlijkheid naar jezelf toe.

Ja.   Daar lopen we tegen een lastige kwestie aan, wie de wereld ten kwader trouw is, die zal het zichzelf ook zijn.   Gerechtigheid.

[Hopper 813]

1 minuut geleden zei Noel2:

Dat ter kwader trouw is voorbehouden aan hen die de verantwoordelijkheid elders neerleggen. 

Ik sta er ambivalent in.   Enerzijds ben ik een existentie - denker, waar ik dus de verantwoordelijkheid bij mijzelf zoek.   Anderzijds had ik de Ander nodig om Mijzelf te vinden.

Uiteindelijk bleek de Ander een andere Mij.

[Hopper 813]

10 minuten geleden zei Noel2:

Er gaapt een kloof tussen de Ander en Mij. De Ander denkt dat ik mezelf hoger acht, omdat die een kloof voor hoogte aanziet.

Waar de zelfzucht en het zelfbeeld is verdwenen is een 'verstaan' met de Ander mogelijk buiten het denken om.   Door daadwerkelijk meeleven en meevoelen kom ik tot een persoonlijke vorm van naastenliefde.   Enerzijds met hen welke het Koninkrijk Gods verstaan, anderzijds met hen die het minder hebben getroffen.

[Hopper 813]

15 minuten geleden zei Noel2:

Naastenliefde heeft geen beloning. Zeker niet de liefde voor de andere naaste, dat is zelfs verdacht.

Ik heb niet over een beloning gesproken.  Daadwerkelijk meeleven en meevoelen met de Ander is niet altijd een aangename zaak.

[Hopper 813]

Zojuist zei Noel2:

Het gaat om een zekere waarheid; de Ander heeft evenveel recht op aandacht als jij.

Ik denk dat we momenteel naast elkaar aan het praten zijn.  In een persoonlijke vorm van naastenliefde is er niet zo zeer aandacht voor de Ander.  Maar verbind ik me wezenlijk met de Ander.  De intenties van de Ander worden waargenomen zoals ze daadwerkelijk zijn, waarmee het verschilt van empathie wat middels het eigen voorstellingsvermogen werkt.

[Hopper 813]

2 minuten geleden zei Noel2:

mooi verwoord. Die verbinding herken ik.

Ben je het dan met me eens dat wat we empathie noemen eigenlijk een soort van egoïsme is?  Je hebt het dan met iemand te doen omdat je je kunt voorstellen dat het jou overkomt.

[Hopper 813]

1 minuut geleden zei Noel2:

Ja helemaal eens, maar goed gevoeligheid op zich is wel wat waard.

Ik zie het hart als een werkplaats.  Gevoelens die zelf-gerelateerd zijn kunnen plaats maken voor een diepere afstemming.  De gevoeligheid des hart.  Zo lees ik de tempelreiniging ook.  Het hart van veel mensen is een rovershol waar geldwisselaren hun bezigheden hebben.  Laat Jezus het hart maar ledigen van die flauwekul.    Dan kan God ook gemakkelijker ingang vinden.  Met een bedachte God heb ik nu eenmaal niks op.

[Hopper 813]

19 minuten geleden zei Noel2:

Gaat het om gemak van ingang, of helpen?

Geen van beiden, het is een leerweg die de mens kan gaan.  Het is niet zo dat ik ooit eerst een routekaart heb bedacht. 

[Hopper 813]

1 uur geleden zei Noel2:

 

Het proberen te vinden van verantwoordelijkheid, is een speciale gevoeligheid, en zou een weg naar succes moeten zijn. Levinas denken duidt ook op een poging de weg naar succes te vinden.

De mens kan niet weten waar zijn verantwoordelijkheden liggen, terug kijkende lagen ze op plaatsen die ik nooit had kunnen bedenken.   Daarom ben ik ook vrij van verwachtingen, die komen nooit uit.  Daarom ben ik ook vrij van hoop, het loopt toch altijd anders dan je denkt.   Weten wat ik niet weet is mijn dierbaarste niet-bezit.  Alleen dat houdt mij in tegenwoordigheid.  En vrij van schulden.

[HJW4 119]

1 uur geleden zei Noel2:

Bedankt tot zover. God kan je maken, God kan je breken. Vertrouwen is lastig. Ik merk steeds van alles op.

En breekt God mensen ?

[Hopper 813]

1 uur geleden zei Noel2:

Er zijn, in mijn ogen, gebroken mensen. Tot aan suicidepogingen toe. Als dat niet van God kwam, waarvan dan wel? 

Ik denk niet dat dat van God kwam.  De mensen waar je het over hebt kunnen hun eigen gevoelsleven niet begrijpen en hanteren.  Als medemens kun je helpen dragen (zie de eerdere opmerkingen) , maar qua gevoelsleven dient ieder mens toch op enig moment op eigen benen te staan.   Sommige mensen lukt dat niet.

[Hopper 813]

1 uur geleden zei Noel2:

De psychose-ervaringen, van een collectief en almachtige zijn misschien menselijke verbeelding, maar wel erg sterk. Moeilijk om je van los te maken.

Net zoals empathie slechts een flauwe schaduw is in de menselijke verbeelding, zijn psychose-ervaringen  een flauwe schaduw in de menselijke psyche.

Als je de persoonlijke vorm van naastenliefde kent, dan ken je ook de grondslag waarop God zich geeft aan de mens.   Daadwerkelijke naastenliefde kan niet anders dan schenkend van aard zijn.  God als de Ene kan ook alleen maar schenken.  Immers, van wie zou God iets willen?  Hij heeft alles al als het Al-omvattende.

Naastenliefde heeft als bijkomstigheid dat het een 'samenzijn' teweeg brengt, een samen zijn in dezelfde beleving als 'de ander'.   Het 'samenzijn' met God geeft ook een wederzijdse beleving.  Daarvoor hoeven we God op geen enkele manier te begrijpen of te verbeelden.  Juist niet.  We kennen dan ook het verschil tussen de naaste beminnen en God beminnen (het dubbelgebod).    Op geestelijke wijze, maar wel buiten het denken en de verbeeldingen om.

[Hopper 813]

Op 23-2-2017 om 14:36 zei TTC:

 

Het Gelaat als persoonlijke expressie

De dingen die ons omringen krijgen pas betekenis wanneer ze ingeschakeld worden in een menselijk project: omdat de dingen zich niet persoonlijk kunnen tonen, geen zelfstandige entiteiten zijn, pas zin krijgen als elementen in een door ons gecreëerd geheel. Het Gelaat van De Ander is echter veel méér, het opent een nieuwe dimensie in het ZIJN. Het Gelaat is een manier waarop het ZIJN zich kan tonen. Het overtreft mijn zingeving, en tegelijkertijd ontsnapt het er ook aan. De Ander is dus exterieur, onherleidbaar en transcendent, niet te vatten door de geschiedenis, de sociologie of de psychologie.

 

https://www.eutonie-in-antwerpen.com/uploads/5/3/2/1/53215505/eindwerk2.pdf

Citaat

Het verlies van het zelfbewustzijn is dus geen verlies van het zelf, en zeker niet een verlies van het bewustzijn, maar slechts een verlies van het bewustzijn van het zelf. Wat aan het bewustzijn weet te ontsnappen is het idee van het zelf, de informatie die wij gebruiken om onszelf te vertellen wie wij zijn. (...) Wanneer wij niet aan onszelf denken, krijgen we de kans om het idee van wie we zijn uit te breiden. Verlies van het zelfbewustzijn kan dus leiden tot zelftranscendentie, tot een gevoel dat we de grenzen van ons bestaan verlegd hebben.

We kunnen de dingen die ons omringen ook loslaten.  Dat opent óók een nieuwe dimensie in het ZIJN.  Zelden zo duidelijk omschreven als in deze quote.  Zelfverloochening kan niet anders dan een verlies van het bewustzijn van het zelf.  (Als idee).   Je wint dus niets, je verliest juist iets.  Wat dan?  Jezelf.

[TTC 1.560]

1 minuut geleden zei Hopper:

We kunnen de dingen die ons omringen ook loslaten.  Dat opent óók een nieuwe dimensie in het ZIJN.  Zelden zo duidelijk omschreven als in deze quote.  Zelfverloochening kan niet anders dan een verlies van het bewustzijn van het zelf.  (Als idee).   Je wint dus niets, je verliest juist iets.  Wat dan?  Jezelf.

Nog even en je gaat wellicht beweren dat niets bestaat, alsof het al niet verwarrend genoeg is. 

[HJW4 119]

5 uur geleden zei Noel2:

Er zijn, in mijn ogen, gebroken mensen. Tot aan suicidepogingen toe. Als dat niet van God kwam, waarvan dan wel? 

Goede vraag. Voor velen is het leven te hard. Wereldwijd plegen jaarlijks rond de 1 miljoen mensen zelfmoord. Het is een vreselijke tragedie,

Zou God al die mensen hebben gebroken ? Ik kan me er eerlijk gezegd niets bij voorstellen.

[HJW4 119]

6 minuten geleden zei Noel2:

De mensen konden niet met de realiteit (met God) leven.

De realiteit is voor velen veel te hard. Laten we hen met compassie bejegenen. Ze hebben het zwaar gehad, anders maak je die beslissing niet.

[HJW4 119]

4 minuten geleden zei Noel2:

Ja, ik denk dat er natuurlijk veel leed is, dat mensen niet kunnen dragen, maar ook een realiteit van onmacht om de eigen wil.

Met 1 miljoen zelfdodingen per jaar zal er ongetwijfeld een heel scala aan redenen zijn en oorzaken waarom mensen het leven niet meer aan kunnen. Het is triest.

[Hopper 813]

2 minuten geleden zei Noel2:

Camus gaf aan dat de zelfdoding (wel of niet) de enige filosofische vraag is die bij de absurditeit van het leven past. (Als ik het goed onthouden heb). 

Suïcide is de geestelijke macht van de negatie, het niet-zijn.   Wat zijn (existeren in deze wereld) voor betekenis heeft, dat weten we allemaal wel.   Wat niet-existeren voor betekenis heeft weten weinigen.  De absurditeit van het leven is haar eindigheid.   Op welke wijze kunnen we in ernst onze eigen eindigheid onder ogen zien?  En daarmee onze eigen oorspronkelijkheid gewaar worden?

[HJW4 119]

3 minuten geleden zei Noel2:

Als je niet gehoorzaamt aan God’s wil.

 

Is dat te rijmen met een liefdevolle God die oproept om je vijand lief te hebben ?

4 minuten geleden zei Noel2:

Redding kan nog komen. 

Waar moet je van gered worden ?