We zijn in de wereld maar niet van de wereld (Levinas)

[TTC 1.526]

Op aanreiken van Sjako die stelde "We zijn in de wereld maar niet van de wereld" dit topic, het is een diepzinnige uitspraak die een genuanceerde dialoog uitlokt. Soortgelijke stellingen vinden we elders ook terug, zoals bijvoorbeeld in het werk van Levinas dat hier ter bespreking wordt gesteld. In De Ander vinden we een opening naar onze eeuwigheid, voorbij aan onze sterfelijkheid. Althans, zo wordt beweerd en voor interpretatie/onderzoek vatbaar. Als intro:

Intro

Het uitgangspunt van de filosofische beschouwingen van Levinas is onze ervaring met het absurde en zinloze bestaan. Dit zinloze is voor de mens angstaanjagend omdat het on-grijpbaar is, niet te vatten. Het gaat over het onpersoonlijke ZIJN, in verschrikking en verbijstering. In het dagelijkse leven tracht de mens dit zinloze van zijn bestaan te ‘vergeten’. Hij trekt zich terug op zijn eigen basis, tracht te genieten van de dingen en geeft daardoor inhoud en smaak aan het leven. Tegelijkertijd tracht de mens zijn omgeving te ordenen, te grijpen en te begrijpen door middel van werken en kennen, arbeid en wetenschap.

De confrontatie

In dit proces van zelfrealisatie en strijd tegen het dreigende en anonieme ZIJN, wordt de mens geconfronteerd met de medemens. In deze confrontatie met De Ander en de onontkoombare verantwoordelijkheid die daaruit volgt, raken we aan de kern van het gedachtegoed van Levinas. De Ander is niet zomaar een medemens, een gezel in ons levensproject of in onze zelfrealisatie. De Ander is veel meer, en opent volgens Levinas een ‘radicaal nieuwe dimensie in de werkelijkheid, een revelatie van het oneindige’. De Ander is een aanwezigheid die concreet is. Het Gelaat van De Ander doorbreekt onze kring van eeuwigheid.

[TTC 1.526]

Voor wie het de interesse geniet, er worden door Levinas drie fundamentele kenmerken aan Het Gelaat gegeven:

Het Gelaat als persoonlijke expressie

De dingen die ons omringen krijgen pas betekenis wanneer ze ingeschakeld worden in een menselijk project: omdat de dingen zich niet persoonlijk kunnen tonen, geen zelfstandige entiteiten zijn, pas zin krijgen als elementen in een door ons gecreëerd geheel. Het Gelaat van De Ander is echter veel méér, het opent een nieuwe dimensie in het ZIJN. Het Gelaat is een manier waarop het ZIJN zich kan tonen. Het overtreft mijn zingeving, en tegelijkertijd ontsnapt het er ook aan. De Ander is dus exterieur, onherleidbaar en transcendent, niet te vatten door de geschiedenis, de sociologie of de psychologie.

Het Gelaat als universeel karakter

De revelatie van Het Gelaat beperkt zich niet tot een sentimentele, geborgen en genoegzame ik-jij-verhouding. Bij Levinas blijft De Ander steeds een vreemdeling, hij blijft buiten mijn bereik, hij verstoort de intimiteit. En toch wordt dit positief ingevuld: de verstoring houdt een verwijzing in naar de velen die we uitgesloten hebben of vergeten zijn. In De Ander wordt de solidariteit met alle andere mensen concreet opgeroepen, en dat leidt tot universele verbondenheid met alle mensen.

Het Gelaat als ethisch imperatief

De kwetsbaarheid en de weerloosheid van De Ander roepen ons rechtstreeks op. De mens in nood is imperatief en treft ons als een bevel, uit de hoogte. Het naakte Gelaat is geen opwekking van medelijden, maar komt mij tegemoet als een gebod, als een eis tot rechtvaardigheid. De machteloosheid zelf is een bevel tot hulpverlening. Zo legt De Ander beslag op mijn vrijheid en grijpt mij in de kern van mijn zelfontplooiing. Geconfronteerd met de nood en de weerloosheid van De Ander voel ik mij als een beschuldigde, iemand die ten onrechte geniet van zijn bezit, zijn rijkdom, zijn rechten en zijn zekerheden. Deze authentieke schuldervaring mondt uit in het verlangen naar De Ander als zingever van mijn bestaan. De Ander heeft dus niet alleen een functie van zelfontplooiing van het Ik. De Ander is ook voorwerp van een verlangen als honger zonder einde, als een vuur dat nooit uitdooft. Hoe meer men zich immers inzet voor De Ander, hoe groter het appel op verantwoordelijkheid.

[Naeva 182]

Mooi om over na te denken.

Hoe zie jij het verband met "We zijn in de wereld maar niet van de wereld", TTC?

[TTC 1.526]

Op 24-4-2017 om 14:28 zei Naeva:

Hoe zie jij het verband met "We zijn in de wereld maar niet van de wereld", TTC?

Om het eenvoudig te stellen, we identificeren ons met het personage dat we denken te zijn, wanneer we dat idee loslaten dan blijkt onze wezenskern iets anders te zijn. 

[Hopper 685]

Misschien denken we ook maar dat we in de wereld zijn.

[Noel2 189]

Op 29-10-2023 om 00:01 zei Hopper:

Misschien denken we ook maar dat we in de wereld zijn.

dit is een heel mooi topic, maar 'men' is er nog niet aan toe.

[Hopper 685]

1 uur geleden zei Noel2:

dit is een heel mooi topic, maar 'men' is er nog niet aan toe.

Ik weet het.  Levinas is te hoog gegrepen.

[Noel2 189]

1 minuut geleden zei Hopper:

Ik weet het.  Levinas is te hoog gegrepen.

Het vraagt teveel. Ik denk radicale eerlijkheid naar jezelf toe.

[Hopper 685]

6 minuten geleden zei Noel2:

Het vraagt teveel. Ik denk radicale eerlijkheid naar jezelf toe.

Ja.   Daar lopen we tegen een lastige kwestie aan, wie de wereld ten kwader trouw is, die zal het zichzelf ook zijn.   Gerechtigheid.

[Noel2 189]

Zojuist zei Hopper:

Ja.   Daar lopen we tegen een lastige kwestie aan, wie de wereld ten kwader trouw is, die zal het zichzelf ook zijn.   Gerechtigheid.

Dat ter kwader trouw is voorbehouden aan hen die de verantwoordelijkheid elders neerleggen. 

[Hopper 685]

1 minuut geleden zei Noel2:

Dat ter kwader trouw is voorbehouden aan hen die de verantwoordelijkheid elders neerleggen. 

Ik sta er ambivalent in.   Enerzijds ben ik een existentie - denker, waar ik dus de verantwoordelijkheid bij mijzelf zoek.   Anderzijds had ik de Ander nodig om Mijzelf te vinden.

Uiteindelijk bleek de Ander een andere Mij.

[Noel2 189]

17 minuten geleden zei Hopper:

Ik sta er ambivalent in.   Enerzijds ben ik een existentie - denker, waar ik dus de verantwoordelijkheid bij mijzelf zoek.   Anderzijds had ik de Ander nodig om Mijzelf te vinden.

Uiteindelijk bleek de Ander een andere Mij.

Er gaapt een kloof tussen de Ander en Mij. De Ander denkt dat ik mezelf hoger acht, omdat die een kloof voor hoogte aanziet.

[Hopper 685]

10 minuten geleden zei Noel2:

Er gaapt een kloof tussen de Ander en Mij. De Ander denkt dat ik mezelf hoger acht, omdat die een kloof voor hoogte aanziet.

Waar de zelfzucht en het zelfbeeld is verdwenen is een 'verstaan' met de Ander mogelijk buiten het denken om.   Door daadwerkelijk meeleven en meevoelen kom ik tot een persoonlijke vorm van naastenliefde.   Enerzijds met hen welke het Koninkrijk Gods verstaan, anderzijds met hen die het minder hebben getroffen.

[Noel2 189]

1 minuut geleden zei Hopper:

Waar de zelfzucht en het zelfbeeld is verdwenen is een 'verstaan' met de Ander mogelijk buiten het denken om.   Door daadwerkelijk meeleven en meevoelen kom ik tot een persoonlijke vorm van naastenliefde.   Enerzijds met hen welke het Koninkrijk Gods verstaan, anderzijds met hen die het minder hebben getroffen.

Naastenliefde heeft geen beloning. Zeker niet de liefde voor de andere naaste, dat is zelfs verdacht.

[Hopper 685]

15 minuten geleden zei Noel2:

Naastenliefde heeft geen beloning. Zeker niet de liefde voor de andere naaste, dat is zelfs verdacht.

Ik heb niet over een beloning gesproken.  Daadwerkelijk meeleven en meevoelen met de Ander is niet altijd een aangename zaak.

[Noel2 189]

43 minuten geleden zei Hopper:

Ik heb niet over een beloning gesproken.  Daadwerkelijk meeleven en meevoelen met de Ander is niet altijd een aangename zaak.

Het gaat om een zekere waarheid; de Ander heeft evenveel recht op aandacht als jij.

[Hopper 685]

Zojuist zei Noel2:

Het gaat om een zekere waarheid; de Ander heeft evenveel recht op aandacht als jij.

Ik denk dat we momenteel naast elkaar aan het praten zijn.  In een persoonlijke vorm van naastenliefde is er niet zo zeer aandacht voor de Ander.  Maar verbind ik me wezenlijk met de Ander.  De intenties van de Ander worden waargenomen zoals ze daadwerkelijk zijn, waarmee het verschilt van empathie wat middels het eigen voorstellingsvermogen werkt.

[Noel2 189]

1 minuut geleden zei Hopper:

Ik denk dat we momenteel naast elkaar aan het praten zijn.  In een persoonlijke vorm van naastenliefde is er niet zo zeer aandacht voor de Ander.  Maar verbind ik me wezenlijk met de Ander.  De intenties van de Ander worden waargenomen zoals ze daadwerkelijk zijn, waarmee het verschilt van empathie wat middels het eigen voorstellingsvermogen werkt.

mooi verwoord. Die verbinding herken ik.

[Hopper 685]

2 minuten geleden zei Noel2:

mooi verwoord. Die verbinding herken ik.

Ben je het dan met me eens dat wat we empathie noemen eigenlijk een soort van egoïsme is?  Je hebt het dan met iemand te doen omdat je je kunt voorstellen dat het jou overkomt.

[Noel2 189]

2 minuten geleden zei Hopper:

Ben je het dan met me eens dat wat we empathie noemen eigenlijk een soort van egoïsme is?  Je hebt het dan met iemand te doen omdat je je kunt voorstellen dat het jou overkomt.

Ja helemaal eens, maar goed gevoeligheid op zich is wel wat waard.

[Hopper 685]

1 minuut geleden zei Noel2:

Ja helemaal eens, maar goed gevoeligheid op zich is wel wat waard.

Ik zie het hart als een werkplaats.  Gevoelens die zelf-gerelateerd zijn kunnen plaats maken voor een diepere afstemming.  De gevoeligheid des hart.  Zo lees ik de tempelreiniging ook.  Het hart van veel mensen is een rovershol waar geldwisselaren hun bezigheden hebben.  Laat Jezus het hart maar ledigen van die flauwekul.    Dan kan God ook gemakkelijker ingang vinden.  Met een bedachte God heb ik nu eenmaal niks op.

[Noel2 189]

10 minuten geleden zei Hopper:

Ik zie het hart als een werkplaats.  Gevoelens die zelf-gerelateerd zijn kunnen plaats maken voor een diepere afstemming.  De gevoeligheid des hart.  Zo lees ik de tempelreiniging ook.  Het hart van veel mensen is een rovershol waar geldwisselaren hun bezigheden hebben.  Laat Jezus het hart maar ledigen van die flauwekul.    Dan kan God ook gemakkelijker ingang vinden.  Met een bedachte God heb ik nu eenmaal niks op.

Gaat het om gemak van ingang, of helpen?

[Hopper 685]

19 minuten geleden zei Noel2:

Gaat het om gemak van ingang, of helpen?

Geen van beiden, het is een leerweg die de mens kan gaan.  Het is niet zo dat ik ooit eerst een routekaart heb bedacht. 

[Noel2 189]

 

1 uur geleden zei Hopper:

Geen van beiden, het is een leerweg die de mens kan gaan.  Het is niet zo dat ik ooit eerst een routekaart heb bedacht. 

Het proberen te vinden van verantwoordelijkheid, is een speciale gevoeligheid, en zou een weg naar succes moeten zijn. Levinas denken duidt ook op een poging de weg naar succes te vinden.

[Hopper 685]

1 uur geleden zei Noel2:

 

Het proberen te vinden van verantwoordelijkheid, is een speciale gevoeligheid, en zou een weg naar succes moeten zijn. Levinas denken duidt ook op een poging de weg naar succes te vinden.

De mens kan niet weten waar zijn verantwoordelijkheden liggen, terug kijkende lagen ze op plaatsen die ik nooit had kunnen bedenken.   Daarom ben ik ook vrij van verwachtingen, die komen nooit uit.  Daarom ben ik ook vrij van hoop, het loopt toch altijd anders dan je denkt.   Weten wat ik niet weet is mijn dierbaarste niet-bezit.  Alleen dat houdt mij in tegenwoordigheid.  En vrij van schulden.