De Kerk en het beeld van de hoer

[Jyoti 0]

Interessante invalshoek en erg helder geschreven, ik ben benieuwd naar wat volgt!

[Morphogenesis 4]

Ik heb met interesse gelezen, en ben benieuwd naar het vervolg

[Gast Anon_phpbb]

Over de eerste eeuwen van het christendom is ons vrijwel niets bekend. Tegenwoordig geeft dat allerlei min of meer sektarische stromingen de ruimte om een volstrekt (post-)modernistische variant van het christendom op te tuigen en deze te presenteren als de ware voortzetting en/of terugkeer naar de vroege Kerk. Een veel terugkerend thema in dit soort bewegingen is een zekere mate van "wereldvreemdheid". Politiek wordt als vies en voos afgeschilderd, bemoeienis met, laat staan het halen van vuile handen in de politiek wordt afgewezen en zelfs als onchristelijk gepresenteerd. Niet zelden door de denkfout te maken dat wat niet in de Bijbel staat onchristelijk is.

De werkelijkheid over de vroege kerk kennen we simpelweg niet, omdat de bronnen ontbreken. De oudste schriftelijke bronnen die we hebben danwel hebben kunnen reconstrueren, zoals enkele brieven van Paulus, de Handelingen der apostelen volgens Lucas, de Didachè, de herder van Hermas, etc., etc., beslaan weliswaar de periode vanaf het eerste begin van de Kerk tot en met de tweede eeuw, maar ze zijn veelal sterk apologetisch, theologisch of gericht op het dagelijks leven van de christen of het kleinste christelijke organisatieniveau: de parochie (ook wel: de gemeente).

Het probleem is dat de Kerk ergens in de loop van de tweede en derde eeuw een vrij hoge organisatiegraad bereikte, die door sommigen vrij absurd verklaard wordt als een soort Deus ex Machina die in 325 te Nicea werd gepresenteerd. Van Jehovah Getuigen via groepen protestanten die menen dat de geschiedenis ergens in de 16e eeuw begon tot liefhebbers van de Da Vinci-code, wordt de kerkelijke geschiedenis gepresenteerd als zou Nicea een breekpunt zijn. Vóór Nicea was de Kerk een groep van de wereld afgezonderde heiligen zonder serieuze organisatiegraad, met alleen de Bijbel als bron, een soort kruising tussen een hippe-commune en een anarchistisch-socialistische heilstaat, wreed vervolgd door de romeinen. En te Nicea greep de niet-christelijke Romeinse keizer de macht, vormde de RKK, en werden de "ware christenen" zo mogelijk nog wreder vervolgd dan daarvoor.

Voor wie nadenkt een bespottelijke visie op de kerkgeschiedenis, maar daarom niet minder populair. Voor ons verhaal moeten we echter volledig de onzinnigheid van dit beeld onder ogen zien, en bereid zijn te accepteren dat de werkelijkheid niet gradueel, maar fundamenteel anders lag.

Om te helpen die gedachtensprong te maken, is het nuttig, en wellicht noodzakelijk, onze vragen te stellen bij de juistheid van het wel beschikbare materiaal. Dat de Bijbel niet de bron is van het christendom, maar het christendom de bron is van de Bijbel, mag nauwelijks meer een schokkende nieuwigheid heten. Maar dat de christelijke teksten, al dan niet opgenomen in de Bijbel, de werkelijkheid wel heel selectief weergeven, kan toch nog een moeilijk te aanvaarden werkelijkheid zijn. Toch bestaat er enige aanleiding dat wel te aanvaarden.

Een terugkerend thema, zowel in de christelijke teksten uit de Bijbel, als in de overige christelijke teksten, is dat van de christenvervolging en het gezegende martelaarsschap. Het is een thema waaraan de Kerk bijzonder veel prestige ontleende, en tot op de dag van vandaag geldt het voor niet weinig christenen een argument of zelfs een bewijs voor de waarheid van het christelijk geloof: zouden zovelen de marteldood aanvaard hebben als ze niet zeker waren van de juistheid van hun geloof?. Ook in moderne vormen komt men het tegen. Getuigen van Jehovah mogen bijvoorbeeld graag wijzen op hun talloze geloofsgenoten die stierven in de concentratiekampen, daarbij minstens suggererend dat hieruit blijkt dat zij de enige echte christenen zijn.

Dat deze argumentaties eenvoudig weerlegbaar zijn doet nu niet terzake. Waar het om gaat is dat de Kerk, het gehele christendom, al 20 eeuwen dronken was van het bloed van de heiligen en het bloed van Jezus’ getuigen. NIET omdat zij dit bloed vergoten heeft, maar omdat zij het martelaarschap verheerlijkte en aanmoedigde, en in haar verhalen het christelijk bloed deed aanzwellen tot kolkende rivieren waaraan zij haar status verbond. Nogmaals, precies zoals tot de dag van vandaag gebeurt, met de eerder genoemde Getuigen van Jehovah als zeer in het oog springend voorbeeld, maar ook de vergelijking met de Islam of het germaanse geloof in Walhalla is vrij eenvoudig te maken, met als verschil dat het christendom het martelaarsschap vaak niet zo expliciet heeft verbonden aan de strijd tegen andere mensen.

Welk belang het christendom had bij het in stand houden en versterken van het verhaal over de christelijke martelaren is daarmee wel duidelijk. Het motief is er. Maar zijn er ook aanwijzingen dat het verhaal daadwerkelijk zwaarder is aangezet? Dat mythevorming een belangrijke rol heeft gespeeld?

Ja, die aanwijzingen zijn er. Niet alleen vanuit de onverklaarbare discontinuïteit in de veronderstelde kerkelijke geschiedenis rond keizer Constantijn. Veel boeiender is een iets latere keizer, die nauwelijks van betekenis is geweest: Julianus Apostata. Deze keizer wilde terugkeren naar het voor-christelijke romeinse veelgodendom, en werd door de christelijke geschiedschrijvers dan ook zeer heftig verketterd. Modern historisch onderzoek wijst een aantal zaken uit:

- Julianus was een tamelijk tolerante keizer. De wrede, volstrekt intolerante en bloeddorstige rol werd juist door christenen ingenomen.

- Veel van de talloze christenvervolgingen en andere misdaden tegen christenen die aan Julianus worden toegeschreven, zijn inmiddels aantoonbaar overdreven of verzonnen. (lees o.a. H.C. Teitler).

Voor het vervolg van dit betoog is het essentieel deze waarheid onder ogen te zien: hoewel christenvervolgingen hoogst waarschijnlijk hebben plaats gevonden in de tijd van de vroege Kerk, en ze tot de dag van vandaag zijn door gegaan, is het slachtofferschap door het christendom zeer ernstig overdreven en, vooral, sterk gecultiveerd.

[Jyoti 0]

Helder en erg interessant, dankje!

[Gast Anon_phpbb]

Wat het betekent dat de hoer dronken is van het bloed van de heiligen hebben we dus gezien. De betekenis van de zeven heuvels hebben we al eerder gezien. Laten we nu eens kijken naar een zinsnede die veelal genegeerd wordt, maar die van doorslaggevende betekenis is voor dit betoog.

Toen ik haar zag, was ik zeer verbaasd.

Johannes heeft in zijn visioen veel verbijsterende dingen gezien, maar nu is hij voor het eerst verbaasd. Waarom is dit? Is het slechts een literaire truc om de engel een aanleiding te geven het beeld te verklaren? Dat zou vreemd zijn, aangezien het verder nergens in de Apokalyps nodig is om een uitleg uit te lokken met de verbazing van Johannes. Nee, we mogen vermoeden dat Johannes reden had om verbaasd te zijn, reden die verder gaat dan dat het beeld als geheel verbazingwekkend is.

Wat wekt verbazing? Wekt het verbazing als we een smurf zien? Natuurlijk. Maar als we al lolsmurf hebben gezien, en grote smurf, en smurfin, dan wekt het geen verbazing meer als we vervolgens knutselsmurf zien. Wat wel verbazing wekt is als we vervolgens Azrael zien die kopjes geeft aan een smurf, of als we zien hoe Gargamel een kaartje legt met grote smurf.

Waarom wekt dat verbazing? Niet omdat de elementen van het beeld verbazing wekken, maar omdat het samenstel van elementen ons vreemd is. De stap naar aanvaarden dat we smurfen zien hebben we al genomen, maar nu zien we een beeld waarin smurf-elementen worden gecombineerd op een wijze die niet past in onze verwachtingen op grond van onze kennis van de, fictief geachte, smurfenwereld.

Terug naar Johannes. Wat was zo verbazingwekkend aan een hoer, gezeten op een beest, dat kennelijk het Romeinse rijk symboliseert?

Een mogelijke bron van verbazing is dat het beest dat Rome is, bereden wordt. Voor Johannes moet het vrijwel onvoorstelbaar zijn geweest dat het oppermachtige Rome dienstbaar zou zijn aan een grotere macht. En er kan geen twijfel bestaan over de vraag of het beest het Romeinse rijk is. Niet alleen de zeven koppen, de zeven heuvels van Rome, maar ook de godslasterlijke namen die het beest bedekken, maken volstrekt duidelijk dat niet zozeer de stad Rome, als wel de staat Rome wordt bedoeld. Het scharlaken is de kleur van politieke macht in dat Romeinse rijk. En dat beest, dat het Romeinse keizerrijk is, zou bereden worden? Bedenk daarbij dat Johannes de Apokalyps schreef ergens rond het einde van de eerste keizerlijke dynastie, in een tijd dat Rome weliswaar in uiterste decadentie wentelde, maar politiek en militair nog volstrekt onaantastbaar was.

Toch zou dit een beeld moeten zijn dat voor Johannes wel te plaatsen zou zijn geweest, als de hoer Babylon die het beest berijdt, voor hem onherkenbaar was. Hij had dan kunnen vermoeden dat de hoer bijvoorbeeld de keizer moest voorstellen. Dat zou geen vreemd beeld zijn geweest. Rome had immers géén vereenzelviging tussen monarch en staat, zoals we dat veelal kennen uit absolute monarchiën. In tegendeel, Rome was ooit begonnen als koninkrijk, maar sinds het verjagen van de koning was het een republiek, en ook onder de eerste keizers blééf het, tenminste voor de vorm, een republiek. De eerse keizer, Octavianus, bekend als Augustus, had de republiek vrede en welvaart gebracht, de pax romana, onder andere juist door er strikt voor te waken niet als monarch te worden gezien. De eerste dynastie was in liederlijkheid geëindigd, en Johannes zat daar midden in, of het was zeer recente geschiedenis voor hem.

Kortom, als Johannes niet direct zou zien wie de hoer was, was zijn verbazing onwaarschijnlijk. Nee, zijn verbazing wijst er op dat hij zowel het beest als de hoer wel correct identificeerde, maar de combinatie verbazingwekkend vond. Welke combinatie zou hem het meest verbaasd hebben? Welke ruiter van het beest Rome zou hem voor een raadsel hebben gesteld? Wie anders dan de Kerk?

[Ursa 1]

OK, nou word ik wel heel nieuwsgierig naar een vervolg. Ik zit nog even met het tijdsidee: als je zegt dat het beest naar het Romeinse Rijk verwijst, en de hoer naar de Kerk is het ten tijde van het schrijven van de Apokalyps nog niet zo dat de vrouw het beest zou besturen lijkt me. Of zit ik er dan naast? In principe zijn christenen natuurlijk al de baas. Dan zou het om zonde en machtsmisbruik gaan in de Kerk.

Vanuit dat idee zou ik het visioen later plaatsen, wanneer de Kerk haar invloed over het Romeinse Rijk uitstrekt en het tenslotte uiteindelijk overneemt. Heeft Johannes dan een visioen gezien van de corrumperende macht? Dat het mis gaat met de Kerk zodra ze het beest - de macht van het Rijk - wil berijden voor haar eigen doeleinden?

Genoeg voorbeelden daarvan in de geschiedenis, ook genoeg voorbeelden van corruptie en zonde binnen de Kerk.

EDIT: ij/ei foutje.

[Gast Anon_phpbb]

Quote:

Op maandag 26 juli 2010 13:08:00 schreef Ursa het volgende: OK, nou word ik wel heel nieuwsgierig naar een vervolg.

ik ook. Dit ontstaat terwijl ik schrijf, en als ik begin aan een stuk weet ik nog niet waar het eindigt. Goede kans dat het eindresultaat baarlijke nonsens is dus, maar voorlopig ben ik nog wel tevreden.

Quote:

Ik zit nog even met het tijdsidee: als je zegt dat het beest naar het Romeinse Rijk verwijst, en de hoer naar de Kerk is het ten tijde van het schrijven van de Apokalyps nog niet zo dat de vrouw het beest zou besturen lijkt me. Of zit ik er dan naast?

Nee, je zit goed, hoewel ik zal betogen dat de christelijke grip op de Romeinse staat van ver vóór Constantijn de Grote is, maar wellicht toch niet zo ver. Johannes heeft iets voorzien, en dat kan je Goddelijk inzicht of een visioen noemen als je wil, maar je kan het ook als historicus beschouwen: wat Johannes voorspelt is het logische gevolg van wat in zijn tijd al gaande was. Het christendom is imho niet het slachtoffer waarvoor ze zichzelf graag uitgeeft, maar een strijdende partij, die in het begin zware tijden heeft gehad, maar die al vanaf heel vroeg op zoek was naar het centrum van de absolute macht.

Quote:

In principe zijn christenen natuurlijk al de baas.

ja, volgens de Bijbel, en dan nog volgens een vrij beperkte interpretatie. Maar daar heb ik niet zoveel mee te maken.

Quote:

Dan zou het om zonde en machtsmisbruik gaan in de Kerk.

Mogelijk. Maar ik denk het niet.

Quote:

Vanuit dat idee zou ik het visioen later plaatsen, wanneer de Kerk haar invloed over het Romeinse Rijk uitstrekt en het tenslotte uiteindelijk overneemt. Heeft Johannes dan een visioen gezien van de corrumperende macht? Dat het mis gaat met de Kerk zodra ze het beest - de macht van het Rijk - wil berijden voor haar eigen doeleinden?

Wel een visioen van de macht, maar ik heb het niet corrumperend genoemd. En dat zal ik ook niet doen.

Quote:

Genoeg voorbeelden daarvan in de geschiedenis, ook genoeg voorbeelden van corruptie en zonde binnen de Kerk.

Klopt, en die zullen hun plaats krijgen in het geheel

[Machiavelli 0]

Admod note: Off-topic en nietszeggende post verwijderd.

[michaelw 0]

waarom is mn bericht weg?

[Machiavelli 0]

Omdat het minste wat je hoort te doen in een topic is het reageren op het topiconderwerp en de OP lezen, daarnaast was er geen touw aan je reactie vast te knopen. Verdere feedback kan via een topic in feedback, een topicreport of mail.

[Ursa 1]

Quote:

Op maandag 26 juli 2010 14:18:38 schreef Cornelius van Wijck het volgende: ik ook. Dit ontstaat terwijl ik schrijf, en als ik begin aan een stuk weet ik nog niet waar het eindigt. Goede kans dat het eindresultaat baarlijke nonsens is dus, maar voorlopig ben ik nog wel tevreden.

Bedankt voor het antwoorden, Cornelius. Interessante schrijfstijl, in principe een soort blogidee. Je schrijft toch ook blogs voor Catholica.nl?

Quote:

Nee, je zit goed, hoewel ik zal betogen dat de christelijke grip op de Romeinse staat van ver vóór Constantijn de Grote is, maar wellicht toch niet zo ver. Johannes heeft iets voorzien, en dat kan je Goddelijk inzicht of een visioen noemen als je wil, maar je kan het ook als historicus beschouwen: wat Johannes voorspelt is het logische gevolg van wat in zijn tijd al gaande was. Het christendom is imho niet het slachtoffer waarvoor ze zichzelf graag uitgeeft, maar een strijdende partij, die in het begin zware tijden heeft gehad, maar die al vanaf heel vroeg op zoek was naar het centrum van de absolute macht.

Interessant. Het is natuurlijk moeilijk conclusies trekken w.b. de vroege kerk, aangezien je dan ook nog tussen de regels door moet lezen. Tenminste, jij gaf al aan dat de Kerk zich anders presenteert dan ze werkelijk is.

Quote:

ja, volgens de Bijbel, en dan nog volgens een vrij beperkte interpretatie. Maar daar heb ik niet zoveel mee te maken.

Niet? En de sleutels van het Koninkrijk dan?

Quote:

Mogelijk. Maar ik denk het niet.

OK.

Quote:

Wel een visioen van de macht, maar ik heb het niet corrumperend genoemd. En dat zal ik ook niet doen.

Als je de hoer in Openbaringen 17 interpreteert als de Kerk, wat doe je dan met het volgende:

* De hoer wordt veroordeeld (17:1)

* De koningen van de aarde hebben ontucht met haar gepleegd (17:2)

* 'De mensen die op aarde leven' evenzo (17:2)

* 'In haar hand had ze een gouden beker vol gruwelijkheden, al haar liederlijke wandaden' (17:4)

Wel een zeer verrassende interpretatie van vers 6.

Quote:

Klopt, en die zullen hun plaats krijgen in het geheel

Ben benieuwd. Ik heb zelf een wellicht simplistisch beeld te hebben van de Kerk. Zodra die bij menselijke macht in de buurt komt, gaat het fout. De Kerk zou zich moeten richten op het Koninkrijk der Hemelen en het aardse het aardse laten. Iets als een Investituurstrijd kan ik dan ook moeilijk begrijpen.

[Gast Anon_phpbb]

maar gewaardeerde Ursa, je bent dan ook protestant!

[Ursa 1]

Quote:

Op maandag 26 juli 2010 19:11:14 schreef Cornelius van Wijck het volgende: maar gewaardeerde Ursa, je bent dan ook protestant!

En dus bij voorbaat ongeschikt om het Middeleeuws katholicisme te begrijpen?

[Gast Anon_phpbb]

Quote:

Op maandag 26 juli 2010 22:09:03 schreef Ursa het volgende: [...] En dus bij voorbaat ongeschikt om het Middeleeuws katholicisme te begrijpen?

Nee hoor, maar wel gepredestineerd om typisch protestantse interpretaties te hanteren.

Maar even serieus: het was een grapje. Niet op de kast.

[Ursa 1]

Haha, zo snel gaat dat ook weer niet. Als aankomend historicus probeer ik zoveel mogelijk buiten dat referentiekader te treden.

[Gast Anon_phpbb]

Quote:

Op maandag 26 juli 2010 22:12:30 schreef Ursa het volgende: Haha, zo snel gaat dat ook weer niet. Als aankomend historicus probeer ik zoveel mogelijk buiten dat referentiekader te treden.

Dáárom ging ik er van uit dat je, samen met de smiley en onze eerdere contacten, zou herkennen dat ik zat te plagen. Zo niet, dan sorry, want ik heb er geen enkele behoefte aan hier een katholiek vs protestant-ding van te maken.

Als ik klaar ben, kan iedere christen zich beledigd voelen, ongeacht denominatie

[Ursa 1]

Nogmaals, ik ben benieuwd...

[Gast Anon_phpbb]

We hebben gezien dat het beest het keizerrijk Rome is, en dat de hoer Babylon de Kerk is. De betekenis van het feit dat zij als hoer wordt neergezet is ook verkend. Dat zij dronken is van het bloed van de martelaren betekent niet dat zij zelf dat bloed vergoten heeft, maar wel dat zij, zoals hiervoor beschreven, veel van haar prestige in de wereld ontleent aan het bloed van de martelaren.

De figuranten in het door Johannes beschreven drama zijn hiermee wel geschetst. Het wordt tijd om nu het drama zelf te schetsen. Dat bestaat uit een aantal bedrijven:

het eerste bedrijf: hoe de hoer het beest bestijgt

het tweede bedrijf: de hoer berijdt het beest

het derde bedrijf: het beest dat was, is niet. Ofwel, hoe de dochters van Babylon ook hoeren zijn

het vierde bedrijf: de gruwelijke onreinheden van de hoererij

het vijfde bedrijf: de eenzaamheid van de hoer die heerst

het zesde bedrijf: het oordeel dat verlossing geeft, de hoer die maagd wordt

[Robert Frans 1.542]

Ik vind het erg interessant om te lezen, Cornelius van Wijck. Alleen ik ben straks wel nieuwsgierig hoe je dan hoofsstuk 18 en 19 beschouwt, zeg maar, omdat het in die hoofdstukken op geen enkele wijze goed af lijkt te lopen met de hoer. Ik blijf dus lezen.

[Gast Anon_phpbb]

Quote:

Op dinsdag 27 juli 2010 18:28:46 schreef RobertF het volgende: Ik vind het erg interessant om te lezen, Cornelius van Wijck. Alleen ik ben straks wel nieuwsgierig hoe je dan hoofsstuk 18 en 19 beschouwt, zeg maar, omdat het in die hoofdstukken op geen enkele wijze goed af lijkt te lopen met de hoer. Ik blijf dus lezen.

zie het voorlaatste en het laatste bedrijf

[Robert Frans 1.542]

Ik vrees dat je me die dan nader zal moeten toelichten, als je dat wilt. Want ik lees, met mijn ongetwijfeld beperkte blik, juist dat de hoer verdoemd wordt en niet verlost. Wat zie ik dan verkeerd?

[Gast Anon_phpbb]

Heb je je wel eens afgevraagd wat er met de Kerk gebeurt op de Laatste Dag?

[Machiavelli 0]

Quote:

Op dinsdag 27 juli 2010 19:05:00 schreef Cornelius van Wijck het volgende: Heb je je wel eens afgevraagd wat er met de Kerk gebeurt op de Laatste Dag?

Wat mij even tebinnen schiet in verband hiermee; Maak jij nog een onderscheid tussen de Kerk als instituut/lichaam oid. en de kerk als verzameling personen? Kunstmatig onderscheid wellicht, maar als dat laatste in de uiteengezette visie 'de kerk' is, is het zinnig om aan te nemen dat er een groot deel van de kerk dat het erg heet krijgt, in het eerste geval vind ik het lastiger.

[Gast Anon_phpbb]

Wat ik hier probeer te laten zien is precies waar het ene kerkbegrip in mijn denken overgaat in het andere. Maar linksom of rechtsom heeft de Kerk de belofte gekregen dat zij behouden zal worden TOT de laatste dag, dat is de dag der wrake. Ik ken geen belofte over wat dan zal komen.

[Robert Frans 1.542]

Over wat er op Dies Irae met de Kerk gebeurt heb ik weleens twee gedachten gehad.

De ene gedachte is dat de Kerk dan geheel voltooid zou worden en zo als het ware klaar wordt gemaakt voor de Bruiloft van het Lam. Alle heiligen zullen dan als schapen verzameld worden bij Christus en met Hem het Feest ingaan. De Kerk zal dus volmaakt worden, gezuiverd van alle onreinheid en elke rechtvaardige zal deel van Haar uitmaken. De tijdelijke Liturgie op aarde zal dan naadloos overgaan tot de eeuwige Liturgie in de hemel, waarin de priesters nog altijd priesters zijn.

De andere gedachte is dat de Kerk dan geheel vernietigd zal worden. "Geen steen zal op de andere blijven" en alles wat wij nu als Kerk herkennen, zowel in de hemel als in het vagevuur als op aarde, zal er niet meer zijn. Over blijven dan enkel de heiligen, direct verenigd met Christus, zonder denken aan wat voor Kerk dan ook, maar puur Hem. Geen eeuwige dogma's die nu vervolmaakt zouden worden, geen hemelse Liturgie, maar enkel Christus en zijn goddelijke Natuur.

Nu heb ik zo'n vermoeden dat jij op de tweede gedachte mikt. Ook heb ik zo'n vermoeden dat deze twee gedachten elkaar niet eens hoeven tegen te spreken, maar wellicht op een bepaalde manier elkaar aanvullen. Dat zou dan betekenen dat de Kerk pas voltooid wordt door totale, meedogenloze vernietiging, net zoals Christus pas overwon toen Hij stierf. En dat de Kerk dus zo haar Pasen zal doorstaan: dood en ook weer verrijzenis, zoals de Katechismus ons al leert. Alles wordt dan écht nieuw.

Is dat de richting waarin ik het moet zoeken, om te begrijpen waar jij op doelt?