Hoe zat het nou met Constantijn?

[Ursa 1]

In sommige discussies wordt nog wel eens Constantijn de Grote genoemd, meestal in combinatie met de 'kerk van Rome' en een zekere tegenstelling tussen de kerk zoals die georganiseerd was 'na Nicaea' en de al dan niet 'pure' of 'vrije' kerk van voor die tijd. In mijn ogen zijn deze visies meestal anachronistisch: men heeft een bepaald idee over hoe de kerk er uit zou moeten zien en wil zich afzetten tegen de RKK van nu. Die bril bepaalt dan de visie op het verleden en hoe dat er uit ziet.

Voor mij persoonlijk als historicus is dat interessant. Wat er nu echt gebeurd is, maar ook hoe mensen er tegenaan kijken, zowel tijdgenoten als in latere eeuwen als op de huidige dag. Om een voorbeeld van een tijdgenoot te noemen: Eusebius van Caeserea doet zijn best om Constantijn te claimen als christelijke keizer, prijst zijn vroomheid etc. Afgelopen semester deed ik ook een vak over het vroege christendom, of: de christelijke transitie van het Romeinse Rijk. Dat is bijvoorbeeld de visie van sommige historici: het christendom en het Romeinse Rijk zijn langzamerhand gefuseerd, gevormd door elkaar. Persoonlijk dacht ik - juist tegen anachronistische visies in - dat er enkel continuïteit zou zijn vóór en na Constantijn. Dat blijkt dan ook weer mee te vallen. Constantijn heeft wel degelijk een significante invloed gehad op het christendom, al is het altijd de vraag in hoeverre die invloed van hemzelf is en in hoeverre de kerk de ruimte nam die ze kreeg.

Enfin, voordat ik door blijf praten, graag hoor ik uw visies, en de ideeën die u daar aan koppelt. Wat is jullie visie op Constantijn en zijn rol wat betreft de kerk? Zodat we ter leringhe ende vermaeck meer mogen leren en misschien onze mening over het verleden bijstellen. Dus:

Hoe zat het nou met Constantijn?

Nog één opmerking voor we het topic starten: ik start dit topic bewust in Geloof Algemeen. Onchristelijke blaat of RKK-bashing is ongewenst en wordt verwijderd.

[Ursa 1]

Om de discussie op te starten:

Waarom Constantijn heeft gekozen voor het christendom stelt historici nog altijd voor raadsels. De schrijvers van het boekje AD410: the year that shook Rome schetsen een verschil tussen Diocletianus en Constantijn. Diocletianus probeerde een nieuwe orde in het Romeinse Rijk in te voeren door verschillende reorganisaties (o.a. bijvoorbeeld het tetrarchaat: twee Augusti en twee 'subkeizers'). Voor hem was het christendom een probleem; een georganiseerde groep die echter weinig met de keizer van doen had. Hij zag het als bedreiging en startte dan ook in 303 een vervolging, die wel groots opgezet was maar weinig effect had. Moorhead en Stuttard (de auteurs) suggereren dat Constantijn de kracht, de elasticiteit van het christendom had gezien en op basis daarvan besloot deze voor zich te winnen. Wat het ook geweest is, rond het jaar 300 telde het christendom zo'n 10% van de bevolking van het Romeinse Rijk tot zijn aanhangers, zo'n zes miljoen mensen. Hoewel het christendom daarmee nog lang niet de grootste factor binnen het Rijk was, was het 'paganisme' ook niet één religie te noemen en bestond het uit allerlei culten en bewegingen.

Hoewel Constantijn voor het christendom gekozen had en diens symbolen gebruikte (de Chi-Ro en het kruis) was hij keizer van een Rijk dat nog voornamelijk uit niet-christenen bestond. Hij heeft dan ook vooral de positie van het christendom verbeterd, ten eerste al door het Edict van Milaan (312) dat de christelijke godsdienst vrijheid gaf. Hij liet echter wel de keizerscultus bestaan, en de officiële religie van Sol Invictus. De vraag is echter, in alle gevallen: is het uit politieke overweging, of uit religieuze overtuiging. Constantijn wist, ondanks wellicht de enthousiaste raad van zijn christelijke raadgever Lactantius, dat hij niet zomaar de pagane tradities van het Romeinse Rijk kon afschaffen.

Opvallend is dat Constantijn veel voor het christendom heeft gedaan, onder meer door het bouwen van kerken op heilige plaatsen, en überhaupt in kerkbouw waarvan het beste voorbeeld de huidige dag nog Istanbul sieren: de Hagia Sophia. Daarnaast verbeterde hij de positie van bisschoppen aanzienlijk, en wat interessant is: hij gaf de bisschoppen het recht om, wanneer beide partijen het er mee eens waren, op te treden als 'werelds' rechter. Constantijn had gekozen voor het christendom en wilde het ook gebruiken om zijn rijk te verstevigen.

[Olorin 155]

In sommige discussies wordt nog wel eens Constantijn de Grote genoemd, meestal in combinatie met de 'kerk van Rome' en een zekere tegenstelling tussen de kerk zoals die georganiseerd was 'na Nicaea' en de al dan niet 'pure' of 'vrije' kerk van voor die tijd. In mijn ogen zijn deze visies meestal anachronistisch: men heeft een bepaald idee over hoe de kerk er uit zou moeten zien en wil zich afzetten tegen de RKK van nu. Die bril bepaalt dan de visie op het verleden en hoe dat er uit ziet.

Het interessante is het soort visie van de continuïteit met de kerk uit het nieuwe testament. De huidige gemeente is dat of het zou het moeten zijn. Daarmee is dan bijvoorbeeld Constantijn degene die vervuiling bracht, of bijvoorbeeld de middeleeuwen, direct na het nieuwe testament of juist recent bij het tweede Vaticaanse concilie die dan een breuk met een 2000 jaar oude traditie zou zijn.

Het aardige is dat er geen punt van verandering aan te wijzen is maar dat het christendom zich al vanaf het begin heeft doorontwikkeld tot de vorm van vandaag. Dat beginpunt start al vanaf dat de kerk er is, want je ziet die doorontwikkelling al in het nieuwe testament en je ziet gebeurtenissen zich in protovorm al ontwikkelen voor ze op een concilie worden afgekondigd.

Daar is niks raars aan, met het Jodendom en het oude testament zie je het zelfde. Zo werkt het eenmaal. Sommige groepen beoordelen het als iets slechts, anderen juist als iets heel goeds. Maar wanneer je terug wilt keren naar bijbelse tijden krijg je in feite ook een hedendaagse constructie.

Persoonlijk dacht ik - juist tegen anachronistische visies in - dat er enkel continuïteit zou zijn vóór en na Constantijn. Dat blijkt dan ook weer mee te vallen. Constantijn heeft wel degelijk een significante invloed gehad op het christendom, al is het altijd de vraag in hoeverre die invloed van hemzelf is en in hoeverre de kerk de ruimte nam die ze kreeg.

Continuïteit is er in zekere zin, al was het maar dat het kenmerkend is aan de Joodse en christelijke geschiedenis dat er een beïnvloeding plaats vindt.

Enfin, voordat ik door blijf praten, graag hoor ik uw visies, en de ideeën die u daar aan koppelt. Wat is jullie visie op Constantijn en zijn rol wat betreft de kerk? Zodat we ter leringhe ende vermaeck meer mogen leren en misschien onze mening over het verleden bijstellen. Dus:

Hoe zat het nou met Constantijn?

Je schreef:

“Constantijn heeft wel degelijk een significante invloed gehad op het christendom, al is het altijd de vraag in hoeverre die invloed van hemzelf is en in hoeverre de kerk de ruimte nam die ze kreeg. “

Daar zit hem denk ik ook een deel van de zaak. Een kerk die zelf te maken heeft met vervolging zal anders handelen dan een kerk die is geaccepteerd in de samenleving. Het donatisme vind ik daarvan een mooi voorbeeld.

Ik denk niet dat Constantijn veel directe invloed zal hebben gehad op de christelijke theologie. Wat hij volgens mij wél heeft gedaan is:

- De positie van het christendom in het Romeinse rijk verder te legitimeren en te versterken.

- Het christendom intern te versterken, door enerzijds heterodoxe (‘ketterse’) stromingen die niet in lijn staan met de algemene (katholieke) kerk te bestrijden. Anderzijds interne verdeeldheid binnen de algemene kerk tegen te gaan.

Positie van het christendom binnen het rijk blijkt uit de legitimatie van het christendom, teruggave kerkgoederen, stichten van kerken. En ik zou ook de instelling van zondag als rustdag voor het hele rijk er in zetten.

De eenheid van het christendom gebeurde met bijvoorbeeld zijn oproep tot een concilie. Geen uitvinding van hem, het eerste concilie zou al in het nieuwe testament beschreven zijn. Anyway, met de oproep zorgde hij dat de kerkleiders twistpunten beslechten en duidelijkheid gaven. Tegelijk veroordeelde hij groepen die zich weigerde neer te leggen bij de beslissingen van het concilie.

Vanuit een christelijk oogpunt zou je kunnen redeneren dat Constantijn zich geroepen voelde de eenheid van het christendom te bewaren en de orthodoxe leer veilig te stellen. Vanuit een seculier motief zou je ook kunnen stellen dat hij eenheid binnen het rijk wilde, dan sta je niet te wachten op splintergroepen en zie je liever een legitieme stroming die zich aan je gezag conformeerd.

Wat zijn inhoudelijke invloed op het geloof betreft: dat heb ik geen steekhoudende argumenten voor gevonden. De kerk heeft zich al sinds ze bestaat (nieuwe testament) zich fel tegen ‘ketters’ uitgesproken. Ook de kerkelijke hiërarchie bestond al. Al heel vroeg zijn er teksten waarin al over de apostolische successie van bisschoppen gesproken werd. En wat op bijvoorbeeld Nicea besproken werd, is niks nieuws aan. Hoogstens dat het voorheen in een meer primitieve vorm bestond. Dat Jezus God is kun je al in brieven van bisschoppen vinden voor er maar een Constantijn bestond. Wat de rol van Constantijn betreft, hij riep het concilie bijeen, maar ik heb geen aanwijzingen gezien waaruit zou blijken dat hij er zelf actief aan deelgenomen zou hebben. Een concilie is uiteindelijk een bisschopsvergadering.

Ow, en wat de zondag betreft: ik lees dat Constantijn het als feestdag in het rijk instelt, maar nergens dat hij het als christelijke rustdag ontworpen heeft. Wat ik wel heb gevonden is dat op de zondag al in het begin van het christendom de christenen bijeen kwamen en de eucharistie/het avondmaal vierden. De reden was omdat veel christenen ook Joden waren die op zaterdag de Sabbat al vierden en op zondag de opstanding vierden.

En wat betreft de Romeinse invloed op het christendom: al sinds de zendingsreizen in het NT zijn er christenen in Rome en is het niet meer dan logisch dat culturele aspecten van de hoofdstad van het rijk invloed krijgen. Niks vreemds aan, zie je ook al in Bijbelse tijden, invloed van het Hellenisme bijvoorbeeld, zonder dat het een negatieve lading in zich heeft.

[Hendrik-NG 220]

Waarom Constantijn heeft gekozen voor het christendom stelt historici nog altijd voor raadsels.

Ik word ineens nieuwsgierig wat er eigenlijk bekend is over Helena, zijn moeder... Zou die wellicht een rol gespeeld hebben bij de keuzes die Constantijn gemaakt heeft???

Zo maar even een gedachte die "oppopt" als ik dit lees...

[Ursa 1]

Waarom Constantijn heeft gekozen voor het christendom stelt historici nog altijd voor raadsels.

Ik word ineens nieuwsgierig wat er eigenlijk bekend is over Helena, zijn moeder... Zou die wellicht een rol gespeeld hebben bij de keuzes die Constantijn gemaakt heeft???

Zo maar even een gedachte die "oppopt" als ik dit lees...

Ik weet daar eigenlijk te weinig van af om er iets zinnigs over te zeggen. Wel heeft zijn moeder later een pelgrimsreis gemaakt waarbij ze met groot gevolg naar het heilige land reisde, onderwijl kerken stichtend. De kans dat dat mede te maken had met politieke doeleinden, is groot.

[Ursa 1]

In sommige discussies wordt nog wel eens Constantijn de Grote genoemd, meestal in combinatie met de 'kerk van Rome' en een zekere tegenstelling tussen de kerk zoals die georganiseerd was 'na Nicaea' en de al dan niet 'pure' of 'vrije' kerk van voor die tijd. In mijn ogen zijn deze visies meestal anachronistisch: men heeft een bepaald idee over hoe de kerk er uit zou moeten zien en wil zich afzetten tegen de RKK van nu. Die bril bepaalt dan de visie op het verleden en hoe dat er uit ziet.

Het interessante is het soort visie van de continuïteit met de kerk uit het nieuwe testament. De huidige gemeente is dat of het zou het moeten zijn. Daarmee is dan bijvoorbeeld Constantijn degene die vervuiling bracht, of bijvoorbeeld de middeleeuwen, direct na het nieuwe testament of juist recent bij het tweede Vaticaanse concilie die dan een breuk met een 2000 jaar oude traditie zou zijn.

Dat klinkt op zich wel logisch. 'Terug naar de Bijbel' zegt men dan. Eigenlijk een anachronisme dat verweven zit in allerlei (voornamelijk protestantse) denominaties. Ik vind het zelf soms jammer dat de (complexe) werkelijkheid ondergesneeuwd raakt door de al te simplistische visies op het vroege christendom.

Het aardige is dat er geen punt van verandering aan te wijzen is maar dat het christendom zich al vanaf het begin heeft doorontwikkeld tot de vorm van vandaag. Dat beginpunt start al vanaf dat de kerk er is, want je ziet die doorontwikkelling al in het nieuwe testament en je ziet gebeurtenissen zich in protovorm al ontwikkelen voor ze op een concilie worden afgekondigd.

Daar ben ik het niet helemaal mee eens. Misschien dat het op bepaalde punten opgaat, maar ik denk niet dat er een specifiek doel aan te wijzen is in de processen in en rond het christendom. De ene keuze schept de andere natuurlijk, en mensen als Augustinus hebben een krachtige visie neergezet over hoe de kerk zou moeten zijn. Maar ik denk niet dat die 'wordingsgeschiedenis' op zichzelf staat. Voor Augustinus bijvoorbeeld was zijn kerkvisie vooral een ideaal en correspondeerde het nog niet met de werkelijkheid.

Daar is niks raars aan, met het Jodendom en het oude testament zie je het zelfde. Zo werkt het eenmaal. Sommige groepen beoordelen het als iets slechts, anderen juist als iets heel goeds. Maar wanneer je terug wilt keren naar bijbelse tijden krijg je in feite ook een hedendaagse constructie.

Die doorontwikkeling bedoel je dan? Of begrijp ik je niet helemaal goed.

Enfin, voordat ik door blijf praten, graag hoor ik uw visies, en de ideeën die u daar aan koppelt. Wat is jullie visie op Constantijn en zijn rol wat betreft de kerk? Zodat we ter leringhe ende vermaeck meer mogen leren en misschien onze mening over het verleden bijstellen. Dus:

Hoe zat het nou met Constantijn?

Je schreef:

“Constantijn heeft wel degelijk een significante invloed gehad op het christendom, al is het altijd de vraag in hoeverre die invloed van hemzelf is en in hoeverre de kerk de ruimte nam die ze kreeg. “

Daar zit hem denk ik ook een deel van de zaak. Een kerk die zelf te maken heeft met vervolging zal anders handelen dan een kerk die is geaccepteerd in de samenleving. Het donatisme vind ik daarvan een mooi voorbeeld.

Als een 'geaccepteerde' of als een 'vervolgde' kerk? Ik denk inderdaad dat ze in de vervolging bleven hangen, en de acceptatie van de samenleving eigenlijk niet wilden accepteren (onheilige elementen buiten houden).

Ik denk niet dat Constantijn veel directe invloed zal hebben gehad op de christelijke theologie. Wat hij volgens mij wél heeft gedaan is:

- De positie van het christendom in het Romeinse rijk verder te legitimeren en te versterken.

- Het christendom intern te versterken, door enerzijds heterodoxe (‘ketterse’) stromingen die niet in lijn staan met de algemene (katholieke) kerk te bestrijden. Anderzijds interne verdeeldheid binnen de algemene kerk tegen te gaan.

Positie van het christendom binnen het rijk blijkt uit de legitimatie van het christendom, teruggave kerkgoederen, stichten van kerken. En ik zou ook de instelling van zondag als rustdag voor het hele rijk er in zetten.

Dat laatste lijkt me ook vooral weer een politieke zet, zowel leuk voor de christenen als voor de cultus van de Sol Invictus. Oftewel, meerdere groepen te vriend houden. En een rustdag is natuurlijk fijn voor iedereen.

Wat ook interessant is is dat Constantijn erg terughoudend is geweest in het aanpakken van sommige groepen. Bijv. in het conflict met de Donatisten probeerde hij eerst aan te sturen op verzoening, maar toen dat niet lukte wilde hij ze ook niet vervolgen.

(het was dan ook vooral een schisma, tot de Afrikaanse bisschoppen het in 399 (als ik het wel heb) voor elkaar kregen dat het een ketterij werd, en daarmee verboden)

De eenheid van het christendom gebeurde met bijvoorbeeld zijn oproep tot een concilie. Geen uitvinding van hem, het eerste concilie zou al in het nieuwe testament beschreven zijn. Anyway, met de oproep zorgde hij dat de kerkleiders twistpunten beslechten en duidelijkheid gaven. Tegelijk veroordeelde hij groepen die zich weigerde neer te leggen bij de beslissingen van het concilie.

Vanuit een christelijk oogpunt zou je kunnen redeneren dat Constantijn zich geroepen voelde de eenheid van het christendom te bewaren en de orthodoxe leer veilig te stellen. Vanuit een seculier motief zou je ook kunnen stellen dat hij eenheid binnen het rijk wilde, dan sta je niet te wachten op splintergroepen en zie je liever een legitieme stroming die zich aan je gezag conformeerd.

Wat zijn inhoudelijke invloed op het geloof betreft: dat heb ik geen steekhoudende argumenten voor gevonden. De kerk heeft zich al sinds ze bestaat (nieuwe testament) zich fel tegen ‘ketters’ uitgesproken. Ook de kerkelijke hiërarchie bestond al. Al heel vroeg zijn er teksten waarin al over de apostolische successie van bisschoppen gesproken werd. En wat op bijvoorbeeld Nicea besproken werd, is niks nieuws aan. Hoogstens dat het voorheen in een meer primitieve vorm bestond. Dat Jezus God is kun je al in brieven van bisschoppen vinden voor er maar een Constantijn bestond. Wat de rol van Constantijn betreft, hij riep het concilie bijeen, maar ik heb geen aanwijzingen gezien waaruit zou blijken dat hij er zelf actief aan deelgenomen zou hebben. Een concilie is uiteindelijk een bisschopsvergadering.

Ik ben het grotendeels met je eens. Wel was de scheidslijn tussen wereldse en kerkelijke heersers diffuus, of simpelweg niet bestaand. Eusebius noemt Constantijn bijvoorbeeld 'bisschop der bisschoppen', een soort primus inter pares. Heeft hij niet de conclusie van Nicaea bespoedigd?

Ow, en wat de zondag betreft: ik lees dat Constantijn het als feestdag in het rijk instelt, maar nergens dat hij het als christelijke rustdag ontworpen heeft. Wat ik wel heb gevonden is dat op de zondag al in het begin van het christendom de christenen bijeen kwamen en de eucharistie/het avondmaal vierden. De reden was omdat veel christenen ook Joden waren die op zaterdag de Sabbat al vierden en op zondag de opstanding vierden.

En wat betreft de Romeinse invloed op het christendom: al sinds de zendingsreizen in het NT zijn er christenen in Rome en is het niet meer dan logisch dat culturele aspecten van de hoofdstad van het rijk invloed krijgen. Niks vreemds aan, zie je ook al in Bijbelse tijden, invloed van het Hellenisme bijvoorbeeld, zonder dat het een negatieve lading in zich heeft.

Voor zondag, zie boven.

Ik bedoel dat ook niet negatief hoor. Eerder is het een soort theorie, dat het christendom begon als 'antisociale' (d.w.z. buiten de samenleving) religie, vervolgens geaccepteerd werd en uiteindelijk fuseerde met het Romeinse Rijk en eigenlijk de erfgenaam daarvan was. Dan gaat het bijvoorbeeld om dingen als kerkelijke organisatie. Romanisering is die zin zeker niet paganisering, mede omdat er ook sprake is van een wisselwerking (al weet ik nu even geen concrete elementen te benoemen). Ik denk dat het christendom toepasbaar is in elke cultuur. Er bestaat eigenlijk geen 'christelijke' cultuur, het christendom weet zich in te passen in verschillende culturen, zoals er nu misschien een Indiaas christendom en een Chinees christendom zijn, en zeker een Amerikaans christendom. Zodra je gaat abstraheren verlies je denk ik de link met de samenleving waarin je leeft.

[maran 0]

Waarom Constantijn heeft gekozen voor het christendom stelt historici nog altijd voor raadsels.

Ik word ineens nieuwsgierig wat er eigenlijk bekend is over Helena, zijn moeder... Zou die wellicht een rol gespeeld hebben bij de keuzes die Constantijn gemaakt heeft???

Zo maar even een gedachte die "oppopt" als ik dit lees...

Ik weet daar eigenlijk te weinig van af om er iets zinnigs over te zeggen. Wel heeft zijn moeder later een pelgrimsreis gemaakt waarbij ze met groot gevolg naar het heilige land reisde, onderwijl kerken stichtend. De kans dat dat mede te maken had met politieke doeleinden, is groot.

Constantijn had maar één doel:

Hij wilde 1 godsdienst, waarbij alle hoofden dezelfde kant op stonden, hoofdzakelijk uit politieke overwegingen.

de Arianen waren destijds in de meerderheid en er waren vele christelijke stromingen, met verschillende visies.

diegenen die het niet met hem eens waren noemde hij 'ketters' en deze werden verbannen en/of vermoord.

waren het wel ketters of hadden zij wellicht de juiste visie?

veel materiaal is verbrand en dus weggewist.

na het concilie liet Constantijn zijn vrouw en zoon vermoorden.

http://www.seti2.nl/index_bestanden/Vro ... tendom.htm

[Olorin 155]

Dan zul je moeten verklaren waarom Constantijn dan niet gewoon één godsdienst toestaat maar in plaats daarvan in het rijk een extra godsdienst van toen nog een minderheid een legitieme status gaf en dus exact het tegenovergestelde deed wat jij zijn enige doel noemde.

Ow, trouwens, die website is pseudowetenschappelijk.

[Olorin 155]

Dat klinkt op zich wel logisch. 'Terug naar de Bijbel' zegt men dan. Eigenlijk een anachronisme dat verweven zit in allerlei (voornamelijk protestantse) denominaties. Ik vind het zelf soms jammer dat de (complexe) werkelijkheid ondergesneeuwd raakt door de al te simplistische visies op het vroege christendom.

Jammer idd. Op die manier schep je een gammel fundament. Daarbij gooi je ook dan een hoop waardevols weg. Nu, binnen het protestantisme erkent men doorgaans wel de waarde van de kerkvaders en bij personen als CS Lewis zie ik wel een hoge waardering voor het middeleeuws christendom.

Overigens, niet alleen het protestantisme, bij bepaalde progressieve en ook traditionalistische conservatieve katholieken zie ik het ook.

Daar ben ik het niet helemaal mee eens. Misschien dat het op bepaalde punten opgaat, maar ik denk niet dat er een specifiek doel aan te wijzen is in de processen in en rond het christendom. De ene keuze schept de andere natuurlijk, en mensen als Augustinus hebben een krachtige visie neergezet over hoe de kerk zou moeten zijn. Maar ik denk niet dat die 'wordingsgeschiedenis' op zichzelf staat. Voor Augustinus bijvoorbeeld was zijn kerkvisie vooral een ideaal en correspondeerde het nog niet met de werkelijkheid.

Ik denk je mij of ik jou niet begrijp.

Wat ik met doctrinaire doorontwikkeling bedoelde was bijvoorbeeld de drie eenheidsleer. Ik zie daar in een ontwikkeling die al in het nieuwe testament begon en in basis daar al was, maar niet in de uitgekristalliseerde vorm als die op Nicea. Of bijvoorbeeld de wordingsgescheidenis van het NT. Of de liturgie. Een mooi voorbeeld daarvan in de eucharistie/heilig avondmaal waarin je in het NT al een verandering ziet. Niet inhoudelijk maar als ritueel. Of hoe men met vergeving van zonde in de kerk is omgegaan. Etc.

Ik zie daar niet zozeer een voorop gesteld plan in, maar wel een doorontwikkeling in de zin dat men er verder is over gaan nadenken, antwoorden bedacht op vragen en kritiek en het een plaats te geven in de samenleving.

Die doorontwikkeling bedoel je dan? Of begrijp ik je niet helemaal goed.

Idd. Bijvoorbeeld, groepen die niks van (een) kerkelijke traditie willen weten en vervolgens het wiel opnieuw moeten uitvinden, al dan niet met een hoop brokstukken.

Dat laatste lijkt me ook vooral weer een politieke zet, zowel leuk voor de christenen als voor de cultus van de Sol Invictus. Oftewel, meerdere groepen te vriend houden. En een rustdag is natuurlijk fijn voor iedereen.

Wat ook interessant is is dat Constantijn erg terughoudend is geweest in het aanpakken van sommige groepen. Bijv. in het conflict met de Donatisten probeerde hij eerst aan te sturen op verzoening, maar toen dat niet lukte wilde hij ze ook niet vervolgen.

(het was dan ook vooral een schisma, tot de Afrikaanse bisschoppen het in 399 (als ik het wel heb) voor elkaar kregen dat het een ketterij werd, en daarmee verboden)

[...]

Ik ben het grotendeels met je eens. Wel was de scheidslijn tussen wereldse en kerkelijke heersers diffuus, of simpelweg niet bestaand. Eusebius noemt Constantijn bijvoorbeeld 'bisschop der bisschoppen', een soort primus inter pares. Heeft hij niet de conclusie van Nicaea bespoedigd?

Ook dat is een mooi voorbeeld van doctrinaire doorontwikkeling. Het interessante is dat in de Westerse kerk De RKK en sinds de reformatie de protestantse stromingen, een scheiding van de wereldlijke macht en de kerk hebben. In de katholieke kerk kwam men tot de twee zwaarden leer en hebben we hier de Investituurstrijd gehad. In de Orthodoxe kerk is dat er niet echt geweest. 'caesaro papisme'.

Al hoewel, je hebt op den duur wel de beweging van het Gallicanisme gehad in West Europa. De Church of England is daar een mooi voorbeeld van.

Ik bedoel dat ook niet negatief hoor. Eerder is het een soort theorie, dat het christendom begon als 'antisociale' (d.w.z. buiten de samenleving) religie, vervolgens geaccepteerd werd en uiteindelijk fuseerde met het Romeinse Rijk en eigenlijk de erfgenaam daarvan was. Dan gaat het bijvoorbeeld om dingen als kerkelijke organisatie. Romanisering is die zin zeker niet paganisering, mede omdat er ook sprake is van een wisselwerking (al weet ik nu even geen concrete elementen te benoemen). Ik denk dat het christendom toepasbaar is in elke cultuur. Er bestaat eigenlijk geen 'christelijke' cultuur, het christendom weet zich in te passen in verschillende culturen, zoals er nu misschien een Indiaas christendom en een Chinees christendom zijn, en zeker een Amerikaans christendom. Zodra je gaat abstraheren verlies je denk ik de link met de samenleving waarin je leeft.

Ben ik met je eens.

[St. Photius 0]

Constantijn had maar één doel:

Hij wilde 1 godsdienst, waarbij alle hoofden dezelfde kant op stonden, hoofdzakelijk uit politieke overwegingen.

Waarom maakte hij het Christendom dan geen staatsgodsdienst?

de Arianen waren destijds in de meerderheid en er waren vele christelijke stromingen, met verschillende visies.

diegenen die het niet met hem eens waren noemde hij 'ketters' en deze werden verbannen en/of vermoord.

Onzin, Constantijn was na het concilie volledig in de macht van de Arianen, verbande St. Athanasius de Grote en rehabiliteerde Arius, op zijn sterfbed werd hij door een ariaans bisschop gedoopt. In het westelijk deel van het Romeinse Rijk waren er vrijwel geen arianen, Egypte idem dito. Slechts een kleine, invloedrijke, minderheid was ariaans.

waren het wel ketters of hadden zij wellicht de juiste visie?

veel materiaal is verbrand en dus weggewist.

Retorische vraag? Natuurlijk zaten ze ernaast.

na het concilie liet Constantijn zijn vrouw en zoon vermoorden.

Dus?

[Thorgrem 430]

Interessant topic Ursa. Zoals je weet wordt Constantijn door sommige stromingen van van alles en nog wat beticht. Er is (althans ik kan het niet snel vinden op internet) echter weinig normale informatie beschikbaar in het Nederlands over deze persoon en zijn invloed op het christendom.

Hij heeft het eerste concilie van Nicea bijeengeroepen begrijp ik. Maar hij hij verder nog invloed uitgeoefend op de uitkomst daarvan? En was hij daar zelf bij aanwezig als een soort van voorzitter?

[Ft 0]

Toch leert de Bijbel, dat er maar één God is en één geloof. Jezus stichtte geen 3000 geloven, die elkaar in naam van God bestrijden.

Dus ik maak hier uit op dat je binnenkort bij een priester op de koffie komt? .

Ik ben al vaker bij geestelijken op de koffie geweest. Dat was best gezellig.

De kerk van Rome is echter door Constantijn gesticht in 325. Hij was het hoofd daarvan, de Pontifex Maximus.

Je kunt nog zoveel prediken, maar ik vind van wat jullie prediken bepaalde fundamentele zaken ins strijd met de Bijbel. Bepaalde zaken wat jullie toegevoegde leer noemen, zie ik als bijbels leer en vind ik dat jullie daarmee bepaalde authentieke stukjes van het christelijk geloof hebben verwijderd..

Je mag best een eigen mening hebben.

Iets is Bijbels, wanneer het in de Bijbel staat. Een voorbeeld: Jezus stelde de gedachtenisviering in op Pascha. Alle andere vieringen komen niet in de Bijbel voor en zijn dus niet door hem ingesteld, maar later door mensen..

Dat zelfde probleem hebben polygame Mormonen ook. Je begrijpt vast wel dat ik dit dus geen argument vind.

Helaas voor jou, verbiedt de Bijbel polygamie. God schiep één vrouw voor Adam.

Mattheüs 19:

4 Hij gaf ten antwoord: „Hebt GIJ niet gelezen dat hij die hen heeft geschapen, hen van [het] begin af als man en als vrouw heeft gemaakt

5 en gezegd heeft: ’Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, en de twee zullen één vlees zijn’?

6 Dus zijn zij niet langer twee, maar één vlees. Wat God derhalve onder één juk heeft samengebracht, brenge geen mens vaneen.â€

[Cyrillisch 0]

Toch leert de Bijbel, dat er maar één God is en één geloof. Jezus stichtte geen 3000 geloven, die elkaar in naam van God bestrijden.

Dus ik maak hier uit op dat je binnenkort bij een priester op de koffie komt? .

Ik ben al vaker bij geestelijken op de koffie geweest. Dat was best gezellig.

De kerk van Rome is echter door Constantijn gesticht in 325. Hij was het hoofd daarvan, de Pontifex Maximus.

Daar klopt historisch gezien niks van. Constantijn gaf de titel pontifex maximus niet aan de Paus en de Kerk van Rome bestond al sinds de apostolische tijd. Hoe kan Paulus er anders een brief aan gestuurd hebben? En ga nou niet zo'n kunstmatig onderscheid tussen kerk en gemeente zitten maken want ekklesia is ekklesia.

Iets is Bijbels, wanneer het in de Bijbel staat. Een voorbeeld: Jezus stelde de gedachtenisviering in op Pascha. Alle andere vieringen komen niet in de Bijbel voor en zijn dus niet door hem ingesteld, maar later door mensen..

Met Pasen vieren we niet de bevrijding uit Egypte maar de opstanding van Christus. Daarom wordt de vaste pas afgesloten op de dag van de opstanding. En bovendien, wat maakt een paasdatum nou echt uit?

Ik heb nooit begrepen waarom de JG zoveel moeite doen om al die oude ketterijen, die al eeuwen en eeuwen dood zijn, te reanimeren, zoals nu weer met het Quartodecimanisme. Laat ze lekker rusten.

Maar ft, nu weten we nog steeds niet waarom Esther canoniek is en de Wijsheid van Salomo niet.

[Olorin 155]

Ik ben al vaker bij geestelijken op de koffie geweest. Dat was best gezellig.

De kerk van Rome is echter door Constantijn gesticht in 325. Hij was het hoofd daarvan, de Pontifex Maximus.

Historisch gezien is dat volledig flauwekul wat je daar zegt.

Je mag best een eigen mening hebben.

Iets is Bijbels, wanneer het in de Bijbel staat. Een voorbeeld: Jezus stelde de gedachtenisviering in op Pascha. Alle andere vieringen komen niet in de Bijbel voor en zijn dus niet door hem ingesteld, maar later door mensen..

Nee, in de instelling maakt gedachtenis een element uit, net zoals de viering Jezus ook werkelijk tegenwoordig is in het brood en de wijn. Alle twee Bijbels.

Maar laten we het gewoon houden bij het onderwerp van dit topic: Zoals dat men in het nieuwe testament uit de Septuagint citeert.

Helaas voor jou, verbiedt de Bijbel polygamie. God schiep één vrouw voor Adam.

Niet helaas voor mij, want ik heb geen behoefte aan polygamie. Het ging niet om de theologische discussie, maar het feit dat mensen zich ook prima de slachtoffer rol kunnen aanmeten die de plank volledig mis slaan. Mensen krijgen ook weerstand bij het verkondigen van flauwekul, dus het argument dat je weerstand bij verkondiging krijgt is geen bewijs voor je gelijk.

[Ft 0]

De kerk van Rome is echter door Constantijn gesticht in 325. Hij was het hoofd daarvan, de Pontifex Maximus.

Historisch gezien is dat volledig flauwekul wat je daar zegt. .

Toch niet. Constantijn stichtte zijn staatskerk in 325.

Maar ik ken de RK versie.

De senaat verwelkomde Constantijn in Rome en riep hem uit tot Augustus en Pontifex Maximus, dat wil zeggen, hogepriester van het rijk.

Mensen krijgen ook weerstand bij het verkondigen van flauwekul, dus het argument dat je weerstand bij verkondiging krijgt is geen bewijs voor je gelijk.

Toch waarschuwde Jezus zijn volgelingen. Johannes 15:17-21.

[Olorin 155]

Toch niet. Constantijn stichtte zijn staatskerk in 325.

Nee dus. Zowel de Katholieke Kerk als het bisdom Rome bestond toen al. En Constantijn was trouwens ook niet de persoon die het christendom tot staatsreligie maakte, dat gebeurde pas later.

Maar ik ken de RK versie.

Het is niet de RK versie, het is de geschiedenis.

De senaat verwelkomde Constantijn in Rome en riep hem uit tot Augustus en Pontifex Maximus, dat wil zeggen, hogepriester van het rijk.

Dat was elke keizer en heeft er ook geen bal mee te maken. Die titel sloeg namelijk op de Romeinse heidense religie. Pas later werd die titel voor het christendom 'geleend'. Maar wat je over Constantijn hier zegt is gewoon anachronistisch.

Toch waarschuwde Jezus zijn volgelingen. Johannes 15:17-21.

Ja, maar dat kun je dus niet omdraaien. Het feit dat volgelingen van Jezus vervolgd zouden worden om wat er in die tekst staat betekend dus niet dat elke vervolgde dat zou worden om de reden die Jezus daar schreef.

Als ik weerstand krijg omdat ik irritant doe, dan heeft dat niks te maken met of ik nou over de Bijbel praat of over over Harry Poter.

[Cyrillisch 0]

En wat zou Constantijn de Grote dan gedaan hebben, ft?

[Thorgrem 430]

Dit is al vele malen besproken en de uitkomst is eigenlijk elke keer hetzelfde. Aan de ene kant de geschiedkundige feiten (zie Olorin) en aan de andere kant kleine groepjes ware echte en über christenen die de geschiedkundige feiten negeren en vervangen met eigen buitenbijbelse mythevorming.

[Ursa 1]

Zie ook mijn eerdere prachtige topic over Constantijn: viewtopic.php?f=12&t=26918

[Thorgrem 430]

Zie ook mijn eerdere prachtige topic over Constantijn: viewtopic.php?f=12&t=26918

Samenvoegen.

Wellicht dat er iemand dan nog antwoord heef op mijn vraag waarmee het topic doodbloedde.

[Ft 0]

Toch niet. Constantijn stichtte zijn staatskerk in 325.

Nee dus. Zowel de Katholieke Kerk als het bisdom Rome bestond toen al. En Constantijn was trouwens ook niet de persoon die het christendom tot staatsreligie maakte, dat gebeurde pas later.

Maar ik ken de RK versie.

Het is niet de RK versie, het is de geschiedenis.

De senaat verwelkomde Constantijn in Rome en riep hem uit tot Augustus en Pontifex Maximus, dat wil zeggen, hogepriester van het rijk.

Dat was elke keizer en heeft er ook geen bal mee te maken. Die titel sloeg namelijk op de Romeinse heidense religie. Pas later werd die titel voor het christendom 'geleend'. Maar wat je over Constantijn hier zegt is gewoon anachronistisch.

Toch waarschuwde Jezus zijn volgelingen. Johannes 15:17-21.

Ja, maar dat kun je dus niet omdraaien. Het feit dat volgelingen van Jezus vervolgd zouden worden om wat er in die tekst staat betekend dus niet dat elke vervolgde dat zou worden om de reden die Jezus daar schreef.

Als ik weerstand krijg omdat ik irritant doe, dan heeft dat niks te maken met of ik nou over de Bijbel praat of over over Harry Poter.

Zoals gezegd, ken ik de katholieke versie, door jou geschiedenis genoemd.

Het maakt mij niet veel uit hoe iedere religie zichzelf in de geschiedenis plaatst.

Mijn interesse gaat naar de Bijbel uit en het is belangrijk hoe de door Paulus voorzegde afval zich ontwikkelde. Zo vernam ik hier, dat de verheffende religieuze titels al in het jaar 150 werden ingesteld door de “bisschop†van Carthago. Veel eerder, dan ik verwachtte. Paulus beschreef ook uit welke hoek de grootste afval voort kwam. En inderdaad uit de heidense hoek werden vele zaken “geleendâ€.

Jezus volgelingen werden gehaat, omdat ze niet met de meerderheid mee deden.

Nog Jezus, noch zijn discipelen hebben ooit een “bisdom†gesticht. Wel gemeenten. Rome was het centrum van de heidense wereldmacht, niet van het christendom.

Een beknopt geschiedenisoverzicht van concilies waar diverse besluiten werden genomen, die meestal niet op de Bijbelse leer waren gebaseerd.

325, Concilie van Nicea:Bijeengeroepen door Constantijn: Avondmaal des Heren op zondag’, geen Drie-eenheid geformuleerd, Niceaanse geloofsbelijdenis (oorspronkelijke)

381, Concilie van Constantinopel: Drie-eenheid voor eerste maal voorgesteld, heilige geest „Heerâ€en „levengever†genoemd, Niceaanse geloofsbelijdenis (huidige), verklaring dat heilige geest aanbeden moest worden.

382, Concilie van Constantinopel:goddelijkheid van heilige geest.

397, Concilie van Carthago: apocriefen toegevoegd aan canon van de Bijbel.

417/418, Concilie van Carthago:kinderdoop ingesteld.

431, Concilie van Efeze: Maria ’moeder van God’ ingesteld.

451, Concilie van Chalcedon:Jezus Christus ’de vleesgeworden God’.

692, ’Quinisextum’ (Constantinopel):verbod inzake eten van bloed

1095, Concilie van Clermont: Eerste Kruistocht.

1215, Vierde Lateraans Concilie: verklaringen over duivel en demonen.

1229, Concilie van Toulouse: bezit van bijbel in omgangstaal verboden, op de Schrift gebaseerde boeken verboden.

1414-1418, Concilie van Konstanz: geen tegenpaus meer, opgraven en verbranden van gebeente van Wyclif verordend, veroordeling van Hus.

1439, Concilie van Florence: instelling vagevuur.

1545-1563, Concilie van Trente: verering van beelden.

1870, Eerste Vaticaans Concilie:pauselijke onfeilbaarheid.

1962-1965, Vaticanum II (oecumenisch):apostolische successie,overleveringen gehandhaafd.

[Cyrillisch 0]

Zoals gezegd, ken ik de katholieke versie, door jou geschiedenis genoemd.

Wat is dan de 'echte' geschiedenis?

Zo vernam ik hier, dat de verheffende religieuze titels al in het jaar 150 werden ingesteld door de “bisschop†van Carthago. Veel eerder, dan ik verwachtte. Paulus beschreef ook uit welke hoek de grootste afval voort kwam. En inderdaad uit de heidense hoek werden vele zaken “geleendâ€.

Het woord bisschop staat gewoon in de Bijbel, hoor.

Nog Jezus, noch zijn discipelen hebben ooit een “bisdom†gesticht. Wel gemeenten. Rome was het centrum van de heidense wereldmacht, niet van het christendom.

Jawel. Ignatius van Antiochië, Clemens van Rome etc. waren bisschoppen in de eerste eeuw. Het is dus niet uitgevonden door Constantijn of iets dergelijks. Rome was trouwens ook nooit het centrum van het christendom en zal dat ook nooit zijn.

[Salomon 0]

Jezus volgelingen werden gehaat, omdat ze niet met de meerderheid mee deden.

Nog Jezus, noch zijn discipelen hebben ooit een “bisdom†gesticht. Wel gemeenten. Rome was het centrum van de heidense wereldmacht, niet van het christendom.

En het hoofdkwartier van de JG in New York dat zich net zo opstelt als het Vaticaan, wat is dat dan? Na enkele keren, tegen de Bijbelse leer in, het einde voorspellen (1914, 1975) doen ze dat ook niet meer. Goddelijke inspiratie? Dat heeft de Paus ook dus ik zie het verschil niet in met besturend lichaam. In WOII hebben JG inderdaad in kampen gezeten, waarom? Omdat ze in de ogen van de Nazi's ophitsende propaganda materiaal verspreidden. Ook worden JG gehaat door andere religie omdat zij decennia lang stelselmatig andere kerken belachelijk maken (zie plaatje in Openbaring boek met een Katholieke priester met pijlen in zijn bil). En dan verklaren dat het een vervulling van teksten uit de Openbaring is.

Zolang je alles klakkeloos aan zult nemen van het WTG zul je geen stappen maken in het vriendelijk bejegenen van andere Christenen. Daarbij zijn zulke woorden niet uitnodigend voor andersdenkenden om studie van JG's te aanvaarden. Valt me tegen van jou en andere JG's.

Ik schrijf dit hier omdat het Jehovah's Getuigen topic op slot zit.

[Cyrillisch 0]

NVM

[Ft 0]

Reagerend op het verzoek van Ursa betreffende Constantijn de Grote heb ik dit gevonden in ons tijdschrift de wachttoren van 15 maart 1998.

Het is informatief bedoeld en niet anti papistisch.

G.T. = n.C.

Constantijn de Grote — Een voorvechter van het christendom?

De Romeinse keizer Constantijn behoort tot de weinige mannen wier naam door de geschiedenis is verfraaid met de term „de Groteâ€. De christenheid heeft daar uitdrukkingen aan toegevoegd als „heiligeâ€, „dertiende apostelâ€, „heilige gelijke van de apostelen†en ’door Gods Voorzienigheid uitverkoren om de grootste ommekeer in de hele wereld teweeg te brengen’. Anderzijds beschrijven sommigen Constantijn als „met bloed bevlekt, gebrandmerkt door talloze gruweldaden en vol bedrog, . . . een afschrikwekkende tiran, schuldig aan gruwelijke misdrijvenâ€.

VEEL belijdende christenen is geleerd dat Constantijn de Grote een van de voornaamste weldoeners van het christendom was. Zij menen dat hij de christenen van de ellende van Romeinse vervolging heeft verlost en hun religieuze vrijheid heeft gegeven. Bovendien wordt alom geloofd dat hij een getrouwe volgeling van Jezus Christus was met de vurige wens de christelijke belangen te bevorderen. De Oosters-Orthodoxe en de Koptische Kerk hebben zowel Constantijn als zijn moeder, Helena, „heilig†verklaard. Hun feest wordt gevierd op 3 juni of op 21 mei, afhankelijk van de kerkelijke kalender die men gebruikt.

Wie was Constantijn de Grote eigenlijk? Welke rol heeft hij gespeeld in de ontwikkeling van het postapostolische christendom? Het is bijzonder verhelderend deze vragen door de geschiedenis en de deskundigen te laten beantwoorden.

De historische Constantijn

Constantijn, de zoon van Constantius Chlorus, werd omstreeks 275 G.T. in Naissus (het huidige Niš in Servië) geboren. Toen zijn vader in 293 G.T. keizer werd van de westelijke provincies van Rome, streed Constantijn aan de Donau onder bevel van keizer Galerius. Constantijn keerde in 306 G.T. naar zijn vader, die toen op sterven lag, in Britannia terug. Spoedig na de dood van zijn vader werd Constantijn door het leger tot de status van keizer verhoogd.

In die tijd waren er vijf anderen die beweerden dat zij Augustus (opperkeizer) waren. De periode tussen 306 en 324 G.T., waarna Constantijn de enige keizer werd, was een tijd van voortdurende burgeroorlog. De overwinning in twee veldtochten verzekerde Constantijn van een plaats in de Romeinse geschiedenis en maakte hem tot alleenheerser van het Romeinse Rijk.

In 312 G.T. versloeg Constantijn zijn tegenstander Maxentius in de slag bij de Pons Milvius buiten Rome. Christelijke apologeten beweerden dat er tijdens die veldtocht een vlammend kruis onder de zon verscheen met de Latijnse woorden In hoc signo vinces, wat betekent: „In dit teken zult gij overwinnenâ€. Er wordt ook beweerd dat Constantijn in een droom de opdracht kreeg de eerste twee letters van Christus’ naam in het Grieks op de schilden van zijn manschappen te schilderen. Dit verhaal bevat echter veel anachronismen. Het boek A History of Christianity zegt: „Er zijn tegenstrijdigheden omtrent de exacte tijd, plaats en details van dit visioen.†De heidense senaat verwelkomde Constantijn in Rome en riep hem uit tot Augustus en Pontifex Maximus, dat wil zeggen, hogepriester van de heidense religie van het rijk.

In 313 G.T. verbond Constantijn zich met keizer Licinius, heerser van de oostelijke provincies. Door middel van het Edict van Milaan verleenden zij gezamenlijk vrijheid van aanbidding en gelijke rechten aan alle religieuze groeperingen. Veel historici relativeren echter de betekenis van dit document en zeggen dat het slechts een gebruikelijke ambtsbrief was en geen belangrijk keizerlijk document dat een wijziging in het beleid ten opzichte van het christendom betekende.

Binnen de volgende tien jaar versloeg Constantijn zijn laatste overgebleven rivaal, Licinius, en werd de onbetwiste heerser van de Romeinse wereld. In 325 G.T., terwijl hij nog niet gedoopt was, diende hij als voorzitter van het eerste grote oecumenische concilie van de „christelijke†kerk, dat het arianisme veroordeelde en een verklaring van essentiële geloofspunten opstelde, de Niceaanse geloofsbelijdenis genoemd.

In 337 G.T. werd Constantijn ongeneeslijk ziek. Op dat late moment in zijn leven werd hij gedoopt, en daarna stierf hij. Na zijn dood gaf de senaat hem een plaats onder de Romeinse goden.

Religie in de strategie van Constantijn

Met betrekking tot de houding die Romeinse keizers in de derde en vierde eeuw er over het algemeen ten aanzien van religie op na hielden, zegt het boek Istoria tou Ellinikou Ethnous (Geschiedenis van de Griekse natie): „Zelfs wanneer zij die op de keizerlijke troon zaten, niet zulke diepe godsdienstige gevoelens hadden, zwichtten zij voor de tijdgeest en achtten het noodzakelijk religie een belangrijke plaats toe te kennen binnen het raamwerk van hun politieke plannen, om op zijn minst een religieus tintje aan hun daden te geven.â€

Constantijn was beslist een man van zijn tijd. Aan het begin van zijn loopbaan had hij enige „goddelijke†steun nodig, en die konden de kwijnende Romeinse goden niet bieden. Het rijk, met inbegrip van de godsdienst en andere instellingen, verkeerde in verval, en er was iets nieuws en bezielends nodig om het weer te consolideren. De encyclopedie Hidria zegt: „Constantijn was vooral in het christendom geïnteresseerd omdat het niet alleen zijn overwinning maar ook de reorganisatie van zijn rijk ondersteunde. De christelijke kerken, die overal bestonden, werden zijn politieke steun. . . . Hij omringde zich met de grote prelaten van die tijd . . ., en hij verlangde dat zij hun eenheid intact hielden.â€

Constantijn begreep dat de „christelijke†religie — al was ze inmiddels afvallig en door en door verdorven — doeltreffend kon worden gebruikt als een vernieuwende en verenigende kracht ter verwezenlijking van zijn grootse plan om een absoluut heerser te worden. Hij nam de grondslagen van het afvallige christendom over om steun te winnen ter bevordering van zijn eigen politieke doeleinden en besloot de mensen te verenigen onder één „katholieke†of universele religie. Heidense gewoonten en vieringen kregen een „christelijke†naam. En „christelijke†geestelijken ontvingen de status, het salaris en het invloedrijke gezag van heidense priesters.

Om politieke redenen naar religieuze harmonie zoekend, bracht Constantijn iedereen die een afwijkende mening had, snel tot zwijgen, niet op basis van leerstellige waarheid maar op grond van aanvaarding door de meerderheid. De diepgaande dogmatische geschillen binnen de uiterst verdeelde „christelijke†kerk boden hem de gelegenheid als een „door God gezonden†middelaar tussenbeide te komen. Uit zijn bemoeienissen met de donatisten in Noord-Afrika en de volgelingen van Arius in het oostelijk deel van het rijk begreep hij al gauw dat overredingskracht niet voldoende was om een sterke, verenigde religie te smeden. In een poging de Ariaanse controverse op te lossen, riep hij het eerste oecumenische concilie in de geschiedenis van de kerk bijeen. — Zie het kader „Constantijn en het concilie van Niceaâ€.

De historicus Paul Johnson zegt over Constantijn: „Een van de voornaamste redenen waarom hij het christendom tolereerde, was wellicht dat het hemzelf en de Staat in de gelegenheid stelde zeggenschap uit te oefenen over het beleid van de Kerk inzake orthodoxie en de behandeling van ketterij.â€

Is hij ooit christen geworden?

Johnson merkt op: „Constantijn heeft de zonaanbidding nooit de rug toegekeerd en handhaafde de zon op zijn munten.†De Catholic Encyclopedia zegt: „Constantijn betoonde beide godsdiensten evenveel gunst. Als pontifex maximus waakte hij over de heidense aanbidding en beschermde haar rechten.†„Constantijn is nooit christen gewordenâ€, zegt de encyclopedie Hidria, en voegt eraan toe: „Eusebius van Caesarea, die zijn biografie schreef, zegt dat hij in de laatste ogenblikken van zijn leven christen is geworden. Dit klinkt weinig overtuigend, want de dag ervoor had [Constantijn] een offer aan Zeus gebracht omdat hij tevens de titel Pontifex Maximus droeg.â€

Tot aan de dag van zijn dood in 337 G.T. droeg Constantijn de heidense titel Pontifex Maximus, de hoogste macht in religieuze aangelegenheden. Met betrekking tot zijn doop is de vraag gerechtvaardigd: Werd deze voorafgegaan door oprecht berouw en een ommekeer, zoals in de Schrift wordt vereist? (Handelingen 2:38, 40, 41) Was het een volledige onderdompeling in water als symbool van Constantijns opdracht aan Jehovah God? — Vergelijk Handelingen 8:36-39.

Een „heilige�

De Encyclopædia Britannica verklaart: „Dat Constantijn er recht op had ’de Grote’ genoemd te worden, was veeleer toe te schrijven aan wat hij deed dan aan wat hij was. Te oordelen naar zijn karakter behoort hij inderdaad tot de geringsten van allen op wie zowel in de oudheid als in de tegenwoordige tijd de toenaam [de Grote] van toepassing is gebracht.†En in het boek A History of Christianity lezen wij: „Er waren vroege verslagen van zijn opvliegende karakter en zijn wreedheid wanneer hij kwaad was. . . . Hij had geen respect voor het menselijk leven . . . Zijn privé-leven werd monsterlijk toen hij op leeftijd kwam.â€

Kennelijk had Constantijn ernstige persoonlijkheidsproblemen. Een geschiedkundig onderzoeker zegt dat „zijn opvliegende karakter er vaak de oorzaak van was dat hij misdrijven begingâ€. (Zie het kader „Dynastieke moordenâ€.) Constantijn was geen „christelijke persoonlijkheidâ€, aldus de historicus H. Fisher in zijn History of Europe. De feiten kenmerken hem niet als een ware christen die „de nieuwe persoonlijkheid†had aangedaan en in wie de vruchten van Gods heilige geest — liefde, vreugde, vrede, lankmoedigheid, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtaardigheid en zelfbeheersing — te vinden waren. — Kolossenzen 3:9, 10; Galaten 5:22, 23.

De gevolgen van zijn inspanningen

Als de heidense Pontifex Maximus — en bijgevolg het religieuze hoofd van het Romeinse Rijk — trachtte Constantijn de bisschoppen van de afvallige kerk voor zich te winnen. Hij bood hun posities van macht, aanzien en rijkdom aan als functionarissen van de Romeinse staatsreligie. De Catholic Encyclopedia geeft toe: „Sommige bisschoppen, verblind door de pracht en praal aan het hof, gingen zelfs zo ver dat zij de keizer als een engel van God, als een heilig wezen, loofden en profeteerden dat hij, net als de Zoon van God, in de hemel zou regeren.â€

Naarmate het afvallige christendom bij het politieke bestuur in de gunst kwam, werd het meer en meer een deel van deze wereld, van dit seculiere samenstel, en dreef het af van de leringen van Jezus Christus (Johannes 15:19; 17:14, 16; Openbaring 17:1, 2). Als gevolg daarvan vond er een versmelting plaats van het „christendom†met valse leerstellingen en praktijken — de Drieëenheid, de onsterfelijkheid van de ziel, het hellevuur, het vagevuur, gebeden voor de doden, het gebruik van rozenkransen, iconen, beelden en dergelijke. — Vergelijk 2 Korinthiërs 6:14-18.

Van Constantijn heeft de kerk ook de neiging tot eigenmachtig optreden geërfd. De bijbelgeleerden Henderson en Buck zeggen: „De eenvoud van het Evangelie werd verdorven, er werden pompeuze riten en ceremoniën ingevoerd, aan de leraren van het christendom werden wereldse eerbewijzen en salarissen geschonken en het Koninkrijk van Christus werd grotendeels in een koninkrijk van deze wereld veranderd.â€

Waar is het ware christendom?

De historische feiten onthullen de waarheid achter de „grootheid†van Constantijn. In plaats van gegrondvest te zijn door Jezus Christus, het Hoofd van de ware christelijke gemeente, is de christenheid voor een deel het resultaat van het politieke opportunisme en de slinkse manoeuvres van een heidense keizer. Heel passend vraagt de historicus Paul Johnson: „Is het rijk voor het christendom gezwicht, of heeft het christendom zich met het rijk geprostitueerd?â€

[Voetnoot]

Het donatisme was een „christelijke†sekte in de vierde en vijfde eeuw G.T. De aanhangers ervan stelden dat de geldigheid van de sacramenten afhankelijk is van de moraliteit van de bedienaar en dat de kerk mensen die zich aan ernstige zonde schuldig maakten, van het lidmaatschap moest uitsluiten. Het arianisme was een „christelijke†beweging in de vierde eeuw, die de godheid van Jezus Christus ontkende. Arius onderwees dat God ongeboren en zonder begin is. De Zoon kan, omdat hij wel geboren is, niet God zijn in dezelfde zin als de Vader. De Zoon is niet eeuwig, maar werd geschapen en bestaat door de wil van de Vader.

[Kader op blz. 28]

CONSTANTIJN EN HET CONCILIE VAN NICEA

Welke rol speelde de ongedoopte keizer Constantijn op het concilie van Nicea? De Encyclopædia Britannica zegt: „Constantijn zelf trad als voorzitter op, [en] leidde actief de discussies . . . Geïntimideerd door de keizer ondertekenden de bisschoppen op slechts twee na de geloofsbelijdenis, velen van hen zeer tegen hun zin.â€

Na twee maanden van heftige religieuze debatten kwam deze heidense politicus tussenbeide en besliste ten gunste van degenen die zeiden dat Jezus God was. Maar waarom? „Constantijn had in de grond der zaak hoegenaamd geen begrip van de vraagstukken die in de Griekse theologie aan de orde warenâ€, zegt A Short History of Christian Doctrine. Wat hij wel begreep, was dat religieuze verdeeldheid een bedreiging voor zijn rijk vormde, en hij was vastbesloten zijn rijk een hechtere samenhang te geven.

Over het uiteindelijke document dat in Nicea onder auspiciën van Constantijn werd opgesteld, merkt Istoria tou Ellinikou Ethnous op: „Het toont [Constantijns] onverschilligheid ten aanzien van leerstellige aangelegenheden, . . . zijn hardnekkig aandringen in een poging ten koste van alles de eenheid binnen de kerk te herstellen, en ten slotte zijn overtuiging dat hij als ’bisschop van degenen buiten de kerk’ het laatste woord had in elke religieuze kwestie.†Zouden de besluiten die op dat concilie zijn genomen, ooit door Gods geest ondersteund kunnen zijn? — Vergelijk Handelingen 15:28, 29.

[Kader op blz. 29]

DYNASTIEKE MOORDEN

Onder deze kop beschrijft het werk Istoria tou Ellinikou Ethnous wat het noemt „walgelijke misdrijven die Constantijn in zijn eigen gezin begingâ€. Al snel nadat hij zijn dynastie had gesticht, vergat hij hoe zich in onverwacht succes te verheugen en werd hij zich bewust van de gevaren die hem omringden. Achterdochtig als hij was, en misschien opgehitst door sycofanten, ging hij eerst achterdocht koesteren jegens zijn neef Licinianus — de zoon van een mede-Augustus die hij reeds had terechtgesteld — als een mogelijke rivaal. De moord op hem werd gevolgd door de terechtstelling van Constantijns eigen eerstgeboren zoon, Crispus, die werd omgebracht door zijn stiefmoeder Fausta omdat hij de absolute macht van haar eigen nakomelingen in de weg scheen te staan.

Deze daad van Fausta was uiteindelijk de aanleiding tot haar eigen dramatische dood. Het schijnt dat Augusta Helena, die tot het einde toe invloed op haar zoon had, bij deze moord betrokken was. De ongerijmde emoties die Constantijn vaak beheersten, hebben eveneens bijgedragen tot de stroom van terechtstellingen van veel van zijn vrienden en metgezellen. Het boek History of the Middle Ages concludeert: „Uit de terechtstelling — om niet over moord te spreken — van zijn eigen zoon en vrouw blijkt wel dat hij . . . in het geheel niet door enige geestelijke invloed in het christendom geraakt was.â€

opmerking redactie:

Wegens de beperkte ruimte publiceren wij meestal geen lijsten van wereldse bronnen zoals dat vaak in technische en wetenschappelijke bladen gebeurt. Daar onze tijdschriften ook voor het grote publiek worden geschreven, niet alleen voor hoger opgeleiden, zijn wij van mening dat zulke bibliografische informatie voor betrekkelijk weinig lezers echt interessant zou zijn.

In sommige Bijbelstudies wordt dat bij citaten wel gedaan.