Verandering van moraal

[Olorin 155]

Moraal lijkt door de tijd wel eens een beetje te veranderen onder christenen. Slavernij, martelen en doodstraf was vroeger een stuk gangbaarder in het westen. Honderd jaar geleden was men veel preutser en die tijd lijkt preutser te zijn dan bepaalde eerdere tijden. Tegenwoordig hoor je meer over consumentisme dan over matigheid en bepaalde teksten in de middeleeuwen geven de indruk dat je beter dood kunt gaan dan je woord te breken.

Was vroeger alles beter? En over welk vroeger hebben we het dan? Of zijn we nu veel verlichtere mensen dan doen? Of is moraal iets subjectiefs? Of is dat alles maar schijn?

[Annatar 0]

Sinds de Verlichting is er een hoop verbeterd.

[Olorin 155]

Zijn er zaken ook slechter geworden, of waren het enkel verbeteringen?

En waardoor kwam het dat er toen verbeteringen waren?

[Ursa 1]

Was vroeger alles beter? En over welk vroeger hebben we het dan?

Nee. Wel anders. Elke tijd en elke generatie heeft weer andere dingen om zich druk over te maken. Neem bijvoorbeeld iets als het milieu. Eeuwenlang is dat niet echt een issue geweest, maar nu is de omgang tussen mens en milieu moreel geladen. Het kan best zijn dat het in de toekomst iets minder een issue is.

Of zijn we nu veel verlichtere mensen dan toen?

Gevaarlijke, maar ook interessante vraag. Zijn we echt 'verder' dan de gemiddelde Middeleeuwer? Qua mogelijkheden zeker wel: we leven langer en gezonder, we hebben meer technische mogelijkheden en zijn in staat allerlei ziekten te bevechten en te behandelen. Maar geestelijk gezien zijn we denk ik niet per se verbeterd, enkel anders. Dat zie ik terug in de filosofie. Onze lange geschiedenis kent genoeg briljante geesten. Ik kan niet zeggen dat iemand als Russell of Turing verder ontwikkeld is dan Augustinus of Thomas van Aquino. Wat ik zie is verdere specialisatie en uitbouw van een vakgebied.

Of is moraal iets subjectiefs?

Ik denk het niet.

Of is dat alles maar schijn?

Alles wat wij waarnemen is een illusie van ons brein.

Sinds de Verlichting is er een hoop verbeterd.

Ik dacht dat 'de Kerk' zich nog altijd verzet tegen de ideeën van de Franse Revolutie?

(met hulp van de gereformeerden)

[Ursa 1]

Sinds de Verlichting is er een hoop verbeterd.

Ik dacht dat 'de Kerk' zich nog altijd verzet tegen de ideeën van de Franse Revolutie?

(met hulp van de gereformeerden)

[Annatar 0]

Veel inzichten van de moderniteit en ook van de Verlichting hebben hun weg gevonden naar de katholieke kerkinrichting en theologie. De notie van gewetensvrijheid die door Vaticanum II expliciet is erkend is hier een belangrijk voorbeeld van.

Er is natuurlijk wel een tendens om zich af te zetten tegen "de Verlichting" in abstracto. Het wereldbeeld van het radicale atheïsme en zuiver empiristisch wereldbeeld laat zich ook niet verzoenen met het geloof. Toch is het te kort door de bocht te zeggen dat de Kerk en de Verlichting tegenover elkaar staan. De Verlichting is natuurlijk ook schatplichtig aan de christelijke wortels van de cultuur waarin ze ontstond en tegelijk moet de Kerk erkennen dat veel inzichten over menselijkheid, universele waarden etc. eerder ondanks dan dankzij de kerkelijke hiërarchie tot stand zijn gekomen.

[Ursa 1]

Soms krijg ik dat idee ook inderdaad, dat 'de wereld' de kerk bijna letterlijk links ingehaald heeft. Dingen op het sociale vlak waar ik het goed mee kan vinden, ook juist op basis van christen-zijn, zijn niet per se door de kerk tot stand gekomen.

Ik denk dat het voor een (groot) deel te maken heeft met structuur. Als iets eenmaal is vastgelegd, dan is het erg lastig dat te veranderen. In die zin kan de hiërarchie binnen een kerk soms een remmend effect hebben op ontwikkelingen en conservatisme bevorderen. Om dit ook weer te nuanceren, ook juist in social(istisch)e bewegingen en bijvoorbeeld in de afschaffing van slavernij zijn christenen actief geweest.

[Machiavelli 0]

Was vroeger alles beter?

Niet alles, maar wel veel.

En over welk vroeger hebben we het dan?

De jaren vijftig, het Reveil, Nadere Reformatie, de Reformatie, late middeleeuwen enzovoort. Er zijn veel vroegers waarin veel stukken beter was dan nu.

Of zijn we nu veel verlichtere mensen dan doen?

We zijn zeker meer verlicht. Niet iets positiefs.

Of is moraal iets subjectiefs?

Veelal wel.

Of is dat alles maar schijn?

Wat precies?

[Raido 0]

Moraal lijkt door de tijd wel eens een beetje te veranderen onder christenen. Slavernij, martelen en doodstraf was vroeger een stuk gangbaarder in het westen.

Dat lijkt niet alleen, dat is ook zo. Het is wat mij betreft alleen niet geheel 'eerlijk' om met de moraal van nu iets af te keuren wat binnen het morele systeem van toen 'normaal' was. We kunnen hooguit zeggen dat wat we toen deden nu niet meer doen omdat we dat niet meer goed vinden. We hebben nieuwe spelregels geschreven voor het spel dat 'Samenleven' heet.

Was vroeger alles beter?

Nee. Het was anders. Nu is ook niet beter of slechter, wel anders. Toen hadden we geen kernrampen, maar pest. We martelden mensen, nu sluiten we ze op in eenzame opsluiting. Vroeger legden we ze aan kettingen, nu geven we ze verdovende medicijnen.

En over welk vroeger hebben we het dan?

Elke vroeger. In zijn algemeenheid(!) denk ik dat je kunt zeggen dat er geen verbetering, noch verslechtering van moraal is, slechts verandering.

Of zijn we nu veel verlichtere mensen dan toen?

Ja mogelijk, maar hoe zou je willen vaststellen dat dit beter/slechter is?

Of is moraal iets subjectiefs?

Alles is subjectief, waarbij intersubjectief het meest dicht bij objectief komt.

Of is dat alles maar schijn?

Het is interhumaan, het bestaat wel binnen de systemen van menselijke conditie.

Ik bemerk dat ik weer wazig spreek, ooit komt er een mooie begrijpelijke verhandeling