Afsplitsing: verschil door vertaalverschillen

[Trajecto 148]

19 minuten geleden zei Robert Frans:

@Trajecto Het Jeremia-gedeelte waar hij naar verwijst is volgens de Willibrord '95 Jeremia 32, 6-10, waarin over de koop van een akker door Jeremia van zijn neef Chananel geschreven staat. Dit zou hij dan combineren met de tekst uit Zacharias, die jijzelf al aanhaalde.

Het maakt de verwijzing echter bepaald niet duidelijker, dus enig zoekwerk leverde mij enkele theorieën op. Matteüs kan zich bij het (uit het hoofd) citeren domweg vergist hebben in de naam, Zacharias kan het overgenomen hebben van Jeremia die het mondeling zou hebben geprofeteerd, of Jeremia zou later per vergissing in de tekst geslopen zijn, zodat het stuk dient vertaalt te worden met "de profeet," zoals de Petrus Canisius doet.

Ja, je komt soms best wel eigenaardigheidjes tegen in de vertalingen bij bepaalde teksten in de Schrift.

Ja, dat zou kunnen. De connectie met de koop in Jeremia is toch wat vaag en het bedrag is anders, maar zoiets door elkaar halen kan natuurlijk inderdaad.

O ja, dan in Mattheus van "de profeet" spreken, kan natuurlijk.

[WdG 235]

1 uur geleden zei Trajecto:

Een "tegenstrijdigheid" (als je het zo noemen wilt) ligt bijvoorbeeld in die beschrijving hoe Judas Iskariot aan zijn eind kwam.

We hebben dit in het verleden al eens besproken, Trajecto. Ik denk dat het je ontgaan is, of misschien herinner je het niet meer. Er is een overzicht met allerlei schijnbare tegenstrijdigheden, zie http://185.10.99.25/~dirk01/tegenst.htm

Deze is, als ik het goed gezien heb:

Citaat

 

61. Stierf Judas door zichzelf op te hangen (Matteüs 27:5) of door zich voorover te storten, waarbij het midden opengereten werd en al zijn ingewanden naar buiten kwamen (Handelingen 1:18)?

(Categorie: de teksten zijn verenigbaar met een beetje denken)

Deze veronderstelde tegenstrijdigheid is gerelateerd aan het feit dat Matteüs in zijn evangelie over Judas spreekt die zichzelf ophangt waar Lucas in Handelingen 1:18 over Judas spreekt die zich voorover stort waarbij zijn ingewanden naar buiten komen. Echter beide verklaringen zijn waar.

Matteüs 27:1-10 noemt het feit dat Judas stierf door zichzelf op te hangen om strikt feitelijk te blijven. Lucas wil, echter, in zijn verslag in Handelingen 1:18-19 het gevoel van afschuw onder zijn lezers oproepen, doordat hij over de akker en over Judas spreekt. Hij ontkent nergens dat Judas stierf door zichzelf op te hangen. Volgens de traditie zou Judas zichzelf hebben opgehangen aan de rand van een klif, boven de vallei van Hinnom. Uiteindelijk knapte het touw, werd doorsneden of ontknoopt en Judas viel op de akker beneden zoals Lucas het beschrijft.

 

Het oorspronkelijke overzicht is afkomstig van answering-islam.org, maar is inmiddels uitgebreid met een aantal schijnbare tegenstrijdigheden, inmiddels ruim 100. De laatste jaren zijn er geen nieuwe bij gekomen, maar, er is altijd interesse! Misschien is de lijst compleet, ik vermoed het wel. Kijk het even rustig door.

1 uur geleden zei Trajecto:

Wat betreft de bloedakker is er nog meer wat vreemd is:

SV Mat 27:9 Toen is vervuld geworden, hetgeen gesproken is door den profeet Jeremia, zeggende: En zij hebben de dertig zilveren penningen genomen, de waarde des Gewaardeerden van de kinderen Israëls, Denwelken zij gewaardeerd hebben;

Ook deze staat er tussen, nummertje 102. Ik kopieer hem even voor je:

102. Heeft Mattheüs zich vergist?

In Mattheüs 27:9-10 lezen we:

Zo ging in vervulling wat gezegd is door de profeet Jeremia: 'En ze verzamelden de dertig zilverstukken, het bedrag waarop hij geschat was en dat ze hadden bepaald met de zonen van Israël, en ze betaalden er de akker van de pottenbakker mee, zoals de Heer mij had opgedragen.' 

Mattheüs verwijst naar iets dat door de profeet Jeremia is geprofeteerd, maar duidelijk is dat de betreffende tekst uit Zacharia (11: 12-13) afkomstig is. Regelmatig komt dit voorbeeld ter sprake wanneer het gaat over mogelijke fouten of tegenstrijdigheden in de Bijbel (bijvoorbeeld door Adrian Verbree in zijn column voor het Nederlands Dagblad (Bijlage Zeven, 23 juli 2011)). "Dit fouten proberen op te lossen lijkt op wrijven in een vlek: je maakt het alleen maar erger", aldus Verbree. Gaat achter goedbedoeld verdedigen van de Bijbel niet een verkrampte kijk op de Bijbel schuil? 

De geloofwaardigheid van de Bijbel hangt niet van mensen af maar van God! Alleen zou je dan verwachten dat deze vergissing van Mattheüs in de Griekse tekst was gecorrigeerd. Heeft Mattheüs zich daadwerkelijk vergist door Jeremia met Zacharia te verwisselen? Bedacht moet worden dat we tegenwoordig aan exacte bronvermeldingen hechten, letterlijke citaten met paginanummers. Mattheüs werkte in een mondelinge cultuur waarbij slechts het noemen van de naam van een profeet al voldoende was om grote delen van een boek in herinnering te roepen! Ook rabbijnen citeerden de Bijbel meer associatief dan wij gewend zijn. 

Vervullingscitaat

Wat schrijft Mattheüs precies en wat bedoelt hij met dit citaat te zeggen? Herhaaldelijk geeft Mattheüs citaten uit het Oude Testament om te laten zien dat het evangelie van Jezus Christus de vervulling is van wat bij Mozes en de Profeten geschreven staat. Het gaat in deze zogeheten vervullingscitaten dus om commentaar van de evangelist op de gebeurtenissen die hij vertelt. Zo ook bij het berouw van Judas, een uiterst dramatisch moment in het evangelie. Na Jezus te hebben uitgeleverd, krijgt Judas gewetenswroeging: 'Ik heb een zonde begaan door een onschuldige uit te leveren.' Hij besluit zijn verradersloon aan de Joodse autoriteiten terug te geven, smijt de dertig zilverstukken de tempel in en slaat op de vlucht. Dan berooft Judas zichzelf van het leven door zich op te hangen. Met het bloedgeld van de verrader wordt de akker van een pottenbakker aangekocht, die als begraafplaats voor vreemdelingen kan dienen: de Bloedakker in Jeruzalem (vgl. Hand. 1:18-19). Volgens de evangelist ging op deze manier in vervulling wat door de profeet Jeremia gezegd is (Mattheüs gebruikt hier precies dezelfde formulering als in 2:17).

Bij de profeten geschreven

Nu vinden we deze woorden inderdaad bij Zacharia. Dat laatste laat zich verklaren wanneer Mattheüs hier niet precies dezelfde teksttraditie volgt als die waarover wij beschikken, maar een herziene versie van de Septuagint (de Griekse vertaling van het Oude Testament). Ook om deze reden moeten we voorzichtig zijn met conclusies! Het gaat bij Zacharia in ieder geval over iemand op een bepaalde waarde schatten, dertig sjekel zilver, een geldbedrag dat met een dramatisch gebaar de tempel in wordt gesmeten. Het citaat luidt als volgt: 

'En ze betaalden mij mijn loon uit, dertig sjekel zilver. Toen zei de HEER tegen mij: "Breng het maar naar de smelter, dat vorstelijke loon dat zij me waard vinden." Dus smeet ik dat zilver bij de smelter in de tempel neer' (Zach. 11:12-13). 

Maar Matteüs vermeldde nog drie elementen: het betalen van (1) de akker (2) van de pottenbakker (3) in opdracht van de HEER. Dat staat allemaal niet in Zacharia. Wel in het boek Jeremia: volgens hoofdstuk 18 bezoekt Jeremia de werkplaats van een pottenbakker en volgens hoofdstuk 32 koopt Jeremia een akker in opdracht van de HEER. Mattheüs importeert dus enkele essentiële elementen uit Jeremia in zijn vervullingscitaat uit Zacharia, waarschijnlijk om zo de vervulling van het Oude Testament in het gebeuren rond het berouw van Judas extra te onderstrepen. Men spreekt dan van een samengesteld citaat. Ook dit komt bij ons als moderne lezers vreemd over, maar we moeten wel bedenken dat het profetisch getuigenis van het Oude Testament als één geheel werd gezien. Anders gezegd: Israëls profeten spreken met één mond. Zo kan Mattheüs op andere momenten verwijzen naar wat geschreven staat bij of gezegd is door de profeten, zonder een bepaalde naam te noemen (2:23 en 26:56). Dit gaf ruimte om teksten van verschillende profeten associatief te combineren door ze aan elkaar te rijgen of in elkaar te schuiven. Op het aldus ontstane geheel kon ter wille van de herkenbaarheid als etiket de naam van de belangrijkste profeet worden geplakt. Een andere evangelist, Marcus, doet hetzelfde door aan het begin van zijn boek bij het optreden van Johannes de Doper te vermelden wat geschreven staat bij de profeet Jesaja (vgl. Mat. 3:2; Luc. 3:4), terwijl hij vervolgens in feite twee profetische citaten combineert, eerst een uit Maleachi en daarna een uit Jesaja. Alleen is in het geval van Marcus vanuit de Griekse tekstoverlevering wél een breed gesteunde variant bekend; in plaats van: 'zoals geschreven staat bij de profeet Jesaja' leest onder andere de meerderheidstekst, die gevolgd wordt door de Herziene Statenvertaling: 'zoals er geschreven staat in de profeten.' 

Bedoeling

Inzake de bedoeling van Mattheüs hoeft niemand zich te vergissen: het evangelie van Jezus Christus is, ook op het moment dat Judas tot berouw komt, de vervulling van alles wat bij Mozes en de profeten geschreven staat. 

(Bron: P.H.R. van Houwelingen) 

[Trajecto 148]

Dank je wel. Ik zal dat overzicht eens gaan bekijken.

[sjako 699]

9 uur geleden zei Trajecto:

Overigens heeft de NWV in Mattheus potterbakker vertaald, wat daar ook juist is, en in Zacharia spreekt men niet van de pottenbakker maar spreekt helemaal niet van iemand voor wie de zilverlingen gegooid worden, maar vermeldt: 13  Daarop zei Jehovah tegen me: ‘Gooi het in de schatkamer — het vorstelijke bedrag dat ze me waard vinden.' Ik pakte dus de 30 zilverstukken en gooide ze in de schatkamer in het huis van Jehovah.

 Nog niet zo slecht, dus.

Zoals ik al keer op keer zeg, de NWV is niet slecht. Wetenschappers zijn het er steeds meer over eens dat dit een goede vertaling is, alleen de religieuze leiders zijn tegen omdat het vaak niet aansluit bij hun theologie. En dat geeft wrok.