Eigen mysterie

[Redactie 0]

Aflevering van het Sinterklaasjournaal

Je kunt zijn reis richting Nederland precies volgen. Alle avonturen die hij daar meemaakt, kun je van dag tot dag volgen in een speciaal journaal. Je weet al wat voor Pieten er rondlopen en welke taken ze zoal vervullen. Ook is het nog bekend waar hij en zijn Pieten logeren gedurende zijn verblijf hier en het zal me niets verbazen als we straks ook nog te weten krijgen hoe zijn basis in Spanje eruit ziet en hoe hij precies al die daken beklimt tijdens de nachten.

Ooit was hij een geheimzinnige goedheiligman, die je eigenlijk nergens anders zag dan op school en misschien ook thuis. Er was geen intocht, er waren geen commerciële massafeesten en al helemaal geen Sinterklaasjournaals. Het Sinterklaasfeest was vooral heel mysterieus en spannend, vooral omdat het lang niet altijd vanzelfsprekend was dat je ook echt een cadeautje in je schoen vond en niet een roe. Zo was het vooral toch meer een huisfeest.

Waar is het mysterie gebleven? Ook in de kerk moet de eredienst het liefst laagdrempelig zijn en ik heb ook al bijbelstudies gezien die grossierden in eenvoudige schemaatjes en puntsgewijze samenvattingen. Maar hoe minder mysterie je toelaat, hoe minder ruimte er is. Want het wordt steeds moeilijker om je eigen verhaal over de Sint te vertellen, als je steeds rekening moet houden met wat het Sinterklaasjournaal nu weer bedacht heeft.

De basis van het christelijke geloof is nog altijd het mysterie. De Drie-eenheid, het Offer, de twee naturen van Christus: we begrijpen ze niet en kunnen ze enkel in beelden duiden. Heel de Schrift is vooral een collectie van beelden waarin men de geheimzinnige relatie tussen God en mens probeert te vatten.

Het mysterie biedt ruimte voor kunst, muziek, cultuur, vervoering, liefde. Op de bodem van de ongewisse, duistere afgrond vinden we God zelf. Het mysterie kan echter ook pijn doen, als je maar geen antwoord krijgt op je brandende vragen. Of als de gegeven antwoorden maar niet lijken te voldoen, niet lijken te troosten. Het mysterie is en blijft echter zelf het antwoord, hoe moeilijk ook. En God vraagt je om het mysterie lief te hebben, te omarmen. Want zij schept ruimte voor je eigen verhaal, je eigen pijn. Daar is geen Godjournaal voor nodig, laat staan allerlei bijbelse schemaatjes.

Robert

Terug naar frontpage

[Progton 19]

Wat een raak stuk, werd er zelfs wat stil van.

Niet alles hoeft verklaard te worden

[MysticNetherlands 298]

Wie zegt dat in de kerk de dienst laagdrempelig moet zijn of zelfs maar is?

[Robert Frans 1.653]

Er zijn verschillende kerkgemeenschappen die daar daadwerkelijk naar streven. Het baptisme bijvoorbeeld, maar ook bepaalde evangelische gemeenten en ook bijvoorbeeld sommige PKN-gemeenten. Binnen de katholieke Kerk kom je soms ook zulke tendensen tegen, waarbij de officiele liturgie sowieso iets laagdrempeliger is geworden met de liturgische hervormingen van Vaticanum II.

[MysticNetherlands 298]

Ik zal dat maar van je aannemen. Maar je doet nu net alsof 'iets laagdrempeliger' = baaaaad. Is dat wel zo? Is de Boodschap duidelijk maken in hedendaagse taal slecht? Doet dat ook maar iets af van t Mysterie? Ik denk dat dat vooral jouw persoonlijke kijk erop is; een kijk die ik totaal nie deel

[Robert Frans 1.653]

Nee hoor, dat is niet verkeerd, maar laagdrempeligheid kan ook juist de gelovige belemmeren in het ervaren van het goddelijke, omdat de liturgie dan te alledaags kan overkomen, en in het zich verdiepen in het geloof, omdat de liturgie immers niet echt de diepte in kan gaan. En het kan ook afdoen aan de schoonheid van de liturgie. De meest mystieke stromingen of godsdiensten houden dan vaak ook vast aan een liturgie die je niet in één keer helemaal kunt begrijpen, maar die je moet "veroveren," die je moet leren te waarderen. Net zoals je wijn ook moet leren drinken en het "versimpelen" van de wijn zodat zelfs ik het nog zou kunnen drinken, enkel afbreuk zou doen aan haar rijkdom. Daarbij is een dergelijke liturgie vaak ook niet gericht op buitenstaanders, maar uitsluitend op gelovigen zelf. Voor buitenstaanders heeft men dan andere, op hen toegespitste activiteiten en catecheses.

[MysticNetherlands 298]

Nee hoor, dat is niet verkeerd

Mooi

maar laagdrempeligheid kan ook juist de gelovige belemmeren in het ervaren van het goddelijke, omdat de liturgie dan te alledaags kan overkomen, en in het zich verdiepen in het geloof, omdat de liturgie immers niet echt de diepte in kan gaan. En het kan ook afdoen aan de schoonheid van de liturgie.

Ja, dat is, nogmaals, jouw mening. Ik persoonlijk ervaar het goddelijke zo veel meer bij The Message vertaling en warme, menselijke en persoonlijke anekdotes van de voorganger dan bij de King James versie en een vast omlijnde mis met vraag en antwoord om maar wat te noemen.

De meest mystieke stromingen of godsdiensten houden dan vaak ook vast aan een liturgie die je niet in één keer helemaal kunt begrijpen, maar die je moet "veroveren," die je moet leren te waarderen. Net zoals je wijn ook moet leren drinken en het "versimpelen" van de wijn zodat zelfs ik het nog zou kunnen drinken, enkel afbreuk zou doen aan haar rijkdom.

Mooie vergelijking, maar nog steeds heel erg subjectief

Daarbij is een dergelijke liturgie vaak ook niet gericht op buitenstaanders, maar uitsluitend op gelovigen zelf. Voor buitenstaanders heeft men dan andere, op hen toegespitste activiteiten en catecheses.

Dat kan. In dat geval denk ik dat er een mooie balans te vinden is tussen 'wat laagdrempeliger' en 'meer traditioneler'. Blijft het nog steeds heel erg subjectief en denk ik dat je je niet druk hoeft te maken dat een laagdrempeligere liturgie ook maar iets afdoet aan de grootsheid van het Mysterie. Alsof dat zou kunnen zeg!

[Robert Frans 1.653]

MysticNetherlands, ik zeg ook niet dat mijn visie een ijzeren wet behelst hè? Maar hoewel het inderdaad enkel mijn (beperkte) kijk is, meen ik toch wel dat deze niet zomaar uit de lucht gegrepen is. Want vrijwel alle (grote) godsdiensten, ook vrij missionaire, kennen een liturgie die geen of weinig rekening houdt met buitenstaanders en die dus ook meer mysterieus en complex is. Het jodendom, de islam, het boeddhisme (vooral ook het Tibetaans boeddhisme), het hindoeïsme, de vroegere en de moderne natuurgodsdiensten, lokale tradities en gebruiken en binnen het christendom het katholicisme, de orthodoxie en ook grote delen van vooral het traditionele protestantisme. De "hoogdrempelige" liturgie is dus vrij gemeengoed in veel religies en stromingen.

[MysticNetherlands 298]

Misschien moeten we t eerst worden over wat hoogdrempelig is. Ik heb geen flauw idee hoe jij er bij komt dat al die religies die je noemt een hoogdrempelige liturgie hebben in de meerderheid der diensten? EDIT: of bedoel je dat ze moeilijkere liturgie hebben, naast de meer gangbare? Dan nog vraag ik me af hoe je daarbij komt? Weet je dat van al die religies?

[Robert Frans 1.653]

Katholieke liturgie: getijdengebed monniken

Orthodoxe liturgie: de Goddelijke Liturgie

Islamitische liturgie: de salaat

Joodse liturgie: gebed in synagoge

Boeddhistische liturgie: biddende monniken

Hindoeïstische liturgie: tempelceremonie

(en het was me een waar genoegen deze mooie filmpjes te zoeken )

Ik doel dus op formele, vrij vaststaande liturgieën of ceremonies met veel reciteringen en rituelen die voor buitenstaanders niet (meteen) begrijpelijk zijn en die tijdens de liturgie ook niet of zeer beperkt worden uitgelegd.

[MysticNetherlands 298]

Maar waarom denk je dat deze diensten voor n buitenstaander niet begrijpelijk zijn? Maar goed, ik heb dus een andere mening. Te veel reciteringen en rituelen gaat mij teveel op religie lijken

[Olorin 155]

Misschien moeten we t eerst worden over wat hoogdrempelig is. Ik heb geen flauw idee hoe jij er bij komt dat al die religies die je noemt een hoogdrempelige liturgie hebben in de meerderheid der diensten? EDIT: of bedoel je dat ze moeilijkere liturgie hebben, naast de meer gangbare? Dan nog vraag ik me af hoe je daarbij komt? Weet je dat van al die religies?

Ik denk dat wat laag- en hoogdrempelig is, ook vooral iets subjectiefs is. Zelf vind ik bepaalde evangelische kerkdiensten een stuk hoogdrempeliger dan een katholieke in een grote gotische kerk. De reden er achter zit in mijn geval ook vooral dat ik liever anoniem ergens verscholen wil binnen glippen. Heeft ook in feite niet zoveel met de liturgie te maken (want draai het om, een grote evangelische of gereformeerde kerk zou ik ook laagdrempeliger vinden, een klein kapelletje daarentegen...) Het zit hem meer in mijn introverte persoonlijkheid lijkt me en wat daar bij past, als een nieuwe bezoeker.

Wel vind ik het fijn als ik als nieuweling een beetje weet wat ik kan verwachten en hoe ik mee kan doen. Uit ervaring is een formele liturgie daar wel prettig voor, mits ik die dan ken of in een folder/boekje kan meelezen.

Wat ik wél denk is dat er een verschil zit in de toegankelijkheid van de liturgie, in de zin van in hoeverre die te volgen is. Alle liturgie heeft dat probleem, maar de één wat meer dan de ander. Je kunt dan stukjes beginnen te snappen, maar nog steeds is er een hoop wat er aan je voorbij gaat. En dat is jammer, want in mijn eigen ervaring heb ik liturgie pas echt weten te waarderen na mate ik er mee van ben gaan begrijpen. Vroeger had ik er niks mee, tegenwoordig zie ik liturgie als een diep wezenlijk aspect van het geloofsleven. In mijn geval hing die verandering samen met mijn begrip van liturgie.

[Olorin 155]

Maar waarom denk je dat deze diensten voor n buitenstaander niet begrijpelijk zijn? Maar goed, ik heb dus een andere mening.

Dat moet Robert natuurlijk maar zeggen. Maar uit eigen ervaring zit er wel wat in. Ik denk dat een deel best begrijpelijk is, maar een deel ook niet. Die liturgie zit zo enorm vol met taal; verbaal, nonverbaal, kleuren, geuren, etc. Ik ga een stapje verder, voor 'insiders' is ook niet alles even duidelijk.

Maar voor mij is het echt "wow... episch..." Zo enorm veel schoonheid er in te ontdekken, zo oud, zo inhoudelijk en zo diep bij de mens. Ik beleef het hoogtepunt van de mis ook als de opbouw naar een moment dat de bariëre van ruimte-tijd weg valt en ik in gemeenschap met de gelovigen daar aanwezig ben bij het offer en de opstanding van Christus.

Ik kan natuurlijk alleen voor mezelf spreken en dat is heel subjectief. Maar mijn eigen ervaring is wel dat rituelen pas betekenis hebben als je zelf die betekenis er aan koppelt. Zonder dat is het leeg en doods. Maar wanneer je er bewust mee bezig bent gaan ze leven en kunnen ze enorm krachtig zijn.

Te veel reciteringen en rituelen gaat mij teveel op religie lijken

Is het ook. Maar ik zie het niet als een negatief begrip, nee in tegendeel.

Het is diep en diep menselijk en biedt in mijn geval iig 'tools' die mijn geloofsleven opbouwen.

[MysticNetherlands 298]

Mooi geantwoord Olorin. Ik ben natuurlijk ook helemaal niet tegen plaats hebben voor het mysterieuze, God is immers een Mysterie. Maar ik heb wel moeite met Robert's protest. Er is imho niets mis met schemaatjes etc. Ik kan me nl niet voorstellen dat een bepaalde kerk alleen maar op schemaatjes vaart. Ik denk idd dat er een gezonde mix kan en moet zijn van laagdrempelig en wellicht wat meer gevorderd, maar ik denk dat religie vooral praktisch moet zijn: je medemens en dieren om je heen bedienen. En dat is vanuit een theologisch perspectief HEEL laagdrempelig, je hoeft er nl niet veel over te praten, je kunt t gewoon doen

[Robert Frans 1.653]

Het is niet zozeer een protest, maar meer een handreiking om het mysterie vooral het mysterie te laten. Je hoeft niet alles te begrijpen, je hoeft niet alles uit te leggen. Want hoe meer je probeert uit te leggen, hoe groter het risico dat je vastloopt in een bepaald godsbeeld en geen ruimte meer hebt voor het wonder, voor het eigen verhaal. Met die liturgieën wilde ik daarbij enkel aangeven dat het een interreligieuze traditie is om een ceremoniële, vaststaande en voor buitenstaanders dus niet altijd begrijpelijke liturgie aan te houden en dat die religies dan ook vaak een mystieke tot heel mystieke beweging kennen.