Heilige traagheid

[Redactie 0]

Van de ene op de andere week werd in veel parochies in Nederland de nieuwe liturgie ingevoerd. Vaak zelfs in het Nederlands, in eigen, vrije vertalingen, omdat een officiële vertaling ontbrak. De schok was bij veel gelovigen groot te noemen. Het leidde tot veel woede en frustratie en velen verlieten de kerk. Sommige priesters besloten daarop alsnog de oude liturgie weer te vieren, maar uiteindelijk hielp dat ook niet.

Zo is mij dat weleens vertelt. Of het waar is? Ik weet niet, maar kan me dat zo wel voorstellen. Wij Nederlanders zijn namelijk niet erg van de soepele overgangen. Veranderingen moeten nu, meteen worden ingevoerd en zij die niet meegaan zijn gelijk ouderwets, bekrompen of zelfs fundamentalistisch. Het meest actuele voorbeeld is natuurlijk de weigerambtenaar. Geen keurige overgangsregeling, maar meteen ontslag.

Zo werd ooit in veel moderne gemeenten heel snel het Doelgericht Leven van Rick Warren volledig ingevoerd. Want dat was zó bijbels, dat het niet kon wachten. Het leidde tot frustraties, ruzies en soms zelfs scheuringen. Veel mensen herkenden zich niet meer in hun eigen kerk en leden daaronder veel pijn en verdriet. Het lijkt wel typisch Nederlands: lomp, opdringerig, onbeschoft. Zo staan wij immers in het buitenland ook bekend.

Weleens van de heilige traagheid gehoord? Vast niet, want ik heb het woord zelf verzonnen. Het is iets wat je in vooral echt grote kerken volop ziet gebeuren: veranderingen worden heel langzaam en organisch doorgevoerd. Vele overdenkingen, vergaderingen, kleine stapjes, soms wat fellere ingrepen bij té erge misstanden, dat soort dingen.  Zo werd in katholieke parochies in andere landen de nieuwe liturgie een stuk geleidelijker ingevoerd.

Geduld, zachtmoedigheid en vrede, zomaar drie gaven die blijkbaar spontaan wegsmelten zodra we ergens enthousiast over zijn. Zelfbeheersing is echter belangrijker. Je mag je best kwaad maken over onrecht en vinden dat dat nú gestopt moet worden. Maar veel vaker zorgt de heilige traagheid ervoor dat mensen de verandering in hun hart rustig kunnen laten ontkiemen. Het onrecht zal dan verdwijnen, maar de mensen zullen blijven.

Robert

Terug naar frontpage

[Maria K. 51]

Waar je helemaal naar toe wil weet ik niet.

Je pakt hier een paar onderwerpen aan, waar je meerdere kanten mee op kunt.

Zomaar een gedachte van mij over de veranderingen, waaraan de RK Nederland onderhevig was en welke er waarom zijn doorgevoerd.

Misschien toch dit eerst nog eens doorlezen.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Vaticaans_Concilie

Onrust en roep om veranderingen, incidenteel of wereldwijd zijn er altijd geweest.

Daadwerkelijk de RK op zijn kop, en dat de hele wereld over, is door het Vaticaan zelf veroorzaakt en doorgevoerd.

In een paar jaar tijd heeft dat de RK op zijn grondvesten doen schudden.

Het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie, ook wel bekend als Vaticanum II, werd van 11 oktober 1962 tot 8 december 1965 gehouden, en is bekend geworden als de kerkvergadering van het 'aggiornamento': het ‘bij de tijd brengen’ (moderniseren) van de Katholieke Kerk.

.....

Nederland en het Concilie

Na afloop van het concilie ontstond er een debat, dat in enkele landen (in het bijzonder Nederland) erg fel gevoerd werd. Tussen 1968 en 1970 vond te Noordwijkerhout het Pastoraal Concilie plaats waarin vertegenwoordigers van allerlei instellingen en stromingen aan het woord kwamen. Sommige gelovigen vonden dat de door het concilie voorgestelde moderniseringen te ver waren doorgeschoten, anderen vonden juist dat de voorgestelde veranderingen niet ver genoeg gingen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Credo_(mis)

Oa. ook de geloofsbelijdenis voorheen in Latijn nu in landstaal.

Ik zelf heb meer mensen horen klagen over het naar het tweede plan schuiven van voor hen belangrijke heiligen, dan over het voortaan (gedeeltelijk) de mis in het Nederlands aan te horen.

Begin jaren 70 heb ik een mevrouw van 70 plus horen zeggen:

Ze hebben ons wat wijsgemaakt en nu zou dat allemaal anders moeten zijn?

Zij vertolkte de onzekerheid en versterkte twijfel van velen.

http://www.heiligen.net/missaalhh_info.php

Op het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1969) werd besloten tot een hervorming van de heiligenkalender. De bedoeling was de kalender te schonen, zodat er weer ruimte kwam om recente heiligen een meer vooraanstaande plaats te geven.

Om te beginnen maakte men onderscheid tussen heiligen wier levensbericht alleen maar op legende berustte en heiligen die goed waren gedocumenteerd. Legendarische heiligen verhuisden naar het tweede plan, ook al waren ze nog zo beroemd. Denk bijvoorbeeld aan Sint Christoffel of Sint Barbara.

[Michiel 14]

Ik denk dat Robert best weet heeft van de RKK...

Die heilige traagheid (mooi gevonden!) is een proces van geven en nemen. Het is het wegnemen van wrevel en weerstand en dat kan heel lang duren. Maar zelfs met de lengte van een proces kan het pijn opleveren voor mensen en leiden tot afsplitsingen. Het voorbeeld daarin van de laatste 10 jaar is de officiele eenwording van het Samen op weg proces tot PKN.

[Olorin 155]

De tijd nemen die nodig is lijkt me een goed plan.

Anderzijds kan het ook wel eens averechts werken. Dat je bijvoorbeeld te laat bent met de veranderingen. Ik kan me zo wel zaken bedenken waar men wel wat eerder mee had mogen beginnen.

[Maria K. 51]

Ik denk dat het moeilijk discussiëren is, als er niet iets duidelijk is gesteld.

Ik weet ook niet of dat de bedoeling was van Robert.

Vandaar misschien een aantal opmerkingen om zijn gedachte van de "heilige traagheid" te illustreren.

Ik ben niet "wij Nederlanders" en kan zeker de persoonlijke gedachten van Robert niet onderschrijven, dat deze specifieke eigenschappen alleen voor "ons Nederlanders" zouden gelden.

Vandaar ook van mij een paar gedachten, maar dan aangaande de eerste alinea.

Het is het wegnemen van wrevel en weerstand en dat kan heel lang duren. Maar zelfs met de lengte van een proces kan het pijn opleveren voor mensen en leiden tot afsplitsingen. Het voorbeeld daarin van de laatste 10 jaar is de officiele eenwording van het Samen op weg proces tot PKN.

Goed voorbeeld.

Maar ik neem aan, dat je reageerde op wat ik schreef als reactie op Robert:

De snelle doorvoering van de nieuwe liturgie in de RK kerk.

Hadden de Nederlanders de bepalingen van het concilie naast zich neer moeten leggen en er langer over doen voor die doorgevoerd werden binnen de nederlandse parochies?

De tijd nemen die nodig is lijkt me een goed plan.

Anderzijds kan het ook wel eens averechts werken. Dat je bijvoorbeeld te laat bent met de veranderingen. Ik kan me zo wel zaken bedenken waar men wel wat eerder mee had mogen beginnen.

Normaal gesproken is dit altijd het beste.

Je refereert hier naar voorbeelden, maar noemt ze niet bij name.

Robert schreef zelfs:

Vele overdenkingen, vergaderingen, kleine stapjes, soms wat fellere ingrepen bij té erge misstanden, dat soort dingen.

Wanneer is dat en wat zijn dat?

[Olorin 155]

Normaal gesproken is dit altijd het beste.

Je refereert hier naar voorbeelden, maar noemt ze niet bij name.

Een concreet voorbeeld is de aanpak van de aflaathandel en andere misstanden waar men bij het concilie van Trente (en daarvoor was dat al in gang gezet natuurlijk) een einde aan gemaakt heeft. Dat had wat ellende bespaard en wie weet... ook wel een scheuring.

Ander voorbeeld is dat wat mij betreft de volkstaal wel wat eerder toegestaan had kunnen worden en wellicht wat meer tijd er dan voor genomen kon worden. Volkstaal in de mis is ironisch genoeg enorm traditioneel.

Om een paar voorbeelden te noemen.

[Maria K. 51]

Een concreet voorbeeld is de aanpak van de aflaathandel en andere misstanden waar men bij het concilie van Trente (en daarvoor was dat al in gang gezet natuurlijk) een einde aan gemaakt heeft. Dat had wat ellende bespaard en wie weet... ook wel een scheuring.

Inderdaad.

Een reactie op de zich afscheidende protestanten, hiertoe aangezet door de mislukte poging van Maarten Luther om dit bij de kerk aan de kaak te stellen en om een reformatie binnen de kerk zelf door te voeren.

Had men direct hierop een concilie gehouden, dan was er zeker (toen nog) geen reformatie geweest.

Ander voorbeeld is dat wat mij betreft de volkstaal wel wat eerder toegestaan had kunnen worden en wellicht wat meer tijd er dan voor genomen kon worden. Volkstaal in de mis is ironisch genoeg enorm traditioneel.

De tijd was er (in Nederland) duidelijk rijp voor om dat op vrijwillige basis te gaan doen.

Dat is echter in RK kringen onmogelijk, daar tijdens het Concilie van Trente was vastgesteld, dat de liturgie in het latijn moest en dat is dan een kerkelijke wet.

Tegen RK wetten protesteren betekent ketterij.

Grote concilies en kerkwetsveranderingen zijn er altijd al geweest, als de tekenen des tijds er waren dat dit genoodzaakt was voor de continuïteit van de kerk.

Wat is dan de oorzaak van de afsplitsing en afvalligheid?

De onrust, die er voordien al was of die het gevolg was van de nieuwe wetten?

Het is lang niet altijd gezegd, dat er met nieuwe regels de rust zal wederkeren of juist nog in sterkere mate doorgaat, zoals dat in Nederland het geval was.

Het is ook een groot verschil als de uitkomsten van een concilie een einde moeten maken aan misstanden, of als ze bedoeld zijn om zich aan te passen aan nieuwe tijden.

Het eerste is te verkopen aan de gelovigen.

Het tweede veel moeilijker.

[Olorin 155]

Inderdaad.

Een reactie op de zich afscheidende protestanten, hiertoe aangezet door de mislukte poging van Maarten Luther om dit bij de kerk aan de kaak te stellen en om een reformatie binnen de kerk zelf door te voeren.

Had men direct hierop een concilie gehouden, dan was er zeker (toen nog) geen reformatie geweest.

Niet helemaal louter een reactie op het protestantisme, reeds voor (Moderne Devotie, een eerder concilie, etc.) en ook tijdens Luther waren er ook katholieken (Erasmus) en katholieke bewegingen die zich verzetten tegen deze zaken. Maar het zal wel een duw in de rug geweest zijn.

Het is ook een groot verschil als de uitkomsten van een concilie een einde moeten maken aan misstanden, of als ze bedoeld zijn om zich aan te passen aan nieuwe tijden.

Hangt af van welke kringen. Bepaalde traditionalisten hebben moeite met dat laatste. Wel ironisch, want aanpassen aan nieuwe tijden is juist enorm traditioneel.

[Maria K. 51]

Zoals ik al eerder bedoelde te zeggen:

Iets wat grote invloed heeft komt nooit alleen en kan alleen maar zo'n invloed hebben als de tijd daar rijp voor is.

Heel Europa kende in die tijd (eind 1400, begin 1500) zijn eigen grote filosofische en theologische denkers, afhankelijk van de meer of mindere tolerantie van de plaatselijke machthebbers.

De kerkelijke tolerantie was wat de vrijheid van meningsuiting aanging en controles op wat gebeurde, ook niet zo streng. Dat kwam later, toen zij de teugels strakker aan gingen halen.

Luther stond zeker niet alleen en was waarschijnlijk niet eens de belangrijkste denker, maar hij was wel degene, die het lont in het kruitvat gooide.

Daarna ging alles in een stroomversnelling.

Wel ironisch, want aanpassen aan nieuwe tijden is juist enorm traditioneel.

Klinkt mij idd. heel paradoxaal in de oren.

Vraagt om uitleg

[Robert Frans 1.653]

Ik reageer op een aantal opmerkingen.

Ik denk dat het moeilijk discussiëren is, als er niet iets duidelijk is gesteld.

Ik weet ook niet of dat de bedoeling was van Robert.

Vandaar misschien een aantal opmerkingen om zijn gedachte van de "heilige traagheid" te illustreren.

Mijn columns hebben inderdaad geen echte discussiestelling; ze zijn meer ter overweging bedoeld.

Maar ik neem aan, dat je reageerde op wat ik schreef als reactie op Robert:

De snelle doorvoering van de nieuwe liturgie in de RK kerk.

Hadden de Nederlanders de bepalingen van het concilie naast zich neer moeten leggen en er langer over doen voor die doorgevoerd werden binnen de nederlandse parochies?

Volgens mij werd door het concilie ook voorgeschreven dat men op herderlijke wijze de nieuwe liturgie moest invoeren, maar kan me vergissen. En ja, als je al eeuwenlang dezelfde liturgie aanhoudt, als die liturgie zoveel devoties en heiligen heeft opgeleverd en zich dus voldoende bewezen heeft, en je schakelt ineens als Kerk over naar een andere, splinternieuwe liturgie, dan mag die overgang mijns inziens best wel tien á twintig jaar duren. Zodat gelovigen rustig kunnen wennen, goed op de hoogte kunnen worden gebracht van waarom die nieuwe liturgie zo noodzakelijk is en wat ze betekent en er minder of geen liturgische misbruiken of misverstanden ontstaan. Nu is het allemaal zo snel gegaan, zonder goede catechese over Vaticanum II en de liturgie, dat volgens mij daardoor veel vrijzinnige groeperingen de liturgie en vaak zelfs een hele parochie konden "kapen."

Sowieso kun je je afvragen of het wel zo handig was om een totaal nieuwe liturgie in te voeren en de oude niet op organische wijze aan te passen, zoals eeuwenlang vrij normaal was, maar dat is aan de wijsheid van de Kerk. Daar heb ik dan weer geen zicht op.

Wat Luther betreft: wat ik had begrepen was de Kerk al voornemens om een concilie te houden over de ontstane misstanden. En volgens mij zelfs ook eerder dan op de dag dat het concilie uiteindelijk gehouden is. Als Luther dat concilie had afgewacht, en in elk geval binnen de Leer gebleven was, dan was er misschien niet zoveel aan de hand geweest. Aan de andere kant, zoals ik een medekatholiek eens heb horen zeggen: door de reformatie kwam de Kerk erachter dat het conciliaire model, waar ze naar toe aan het groeien was, binnen de reformatie duidelijk voor veel verdeeldheid aan het zorgen was. Dus besloot ze op Trente het ultramontane model aan te houden, dus met meer macht voor de paus. In die zin heeft de reformatie haar dus ook veel goeds gebracht.

Overigens wordt een concilie sowieso nooit direct doorgevoerd. De Kerk is nu bijvoorbeeld nog steeds bezig met het doorvoeren van Vaticanum II.

[Olorin 155]

Sowieso kun je je afvragen of het wel zo handig was om een totaal nieuwe liturgie in te voeren en de oude niet op organische wijze aan te passen, zoals eeuwenlang vrij normaal was, maar dat is aan de wijsheid van de Kerk. Daar heb ik dan weer geen zicht op.

Is maar de vraag of het werkelijk zo anders gegaan is denk ik. Het is geen nieuwe liturgie, maar nog steeds de Romeinse, maar dan met wat aanpassingen, zoals de vorige versie ook aanpassingen heeft gehad. Ook in het verleden zijn er veranderingen doorgevoerd en meen dat het als je ver terug gaat er zelfs wisselwerkingen met andere liturgieën geweest zijn. Als je naar de huidige aanpassingen kijkt denk ik dat er bepaalde zaken wat zijn ingekort maar 'nieuwe' dingen eigenlijk ook minder nieuw zijn. Soms wellicht zelfs oudere papieren heeft dan de vorige.

Wat Luther betreft: wat ik had begrepen was de Kerk al voornemens om een concilie te houden over de ontstane misstanden. En volgens mij zelfs ook eerder dan op de dag dat het concilie uiteindelijk gehouden is.

Probleem is dat in de top er toch wel wat lieden zaten die vrolijk mee deden en vermoedelijk niet zo op stonden te wachten, vermoed ik.

Als Luther dat concilie had afgewacht, en in elk geval binnen de Leer gebleven was, dan was er misschien niet zoveel aan de hand geweest.

Ik zou me zo kunnen voorstellen dat de man daar graag op had gewacht, als die ook zou zijn afgekondigd en hij ook niet ge-excommuniceert zou zijn geweest met een vogelvrij verklaring.

In die zin heeft de reformatie haar dus ook veel goeds gebracht.

Ik voel zelf meer voor het conciliaire model.