Hoogmoed (superbia)

[Olorin 155]

Alweer een tijd geleden maakte ik eens een topic over de zeven hoofdzonden: link

Ik had toen het idee om ze eens individueel te bespreken, maar dat is er niet van gekomen. Maar dat ga ik dan nu maar eens doen.

Superbia (hoogmoed), Avaritia (hebzucht), Luxuria (lust), Invidia (jaloezie), Gula (gulzigheid), Ira (wraak) en Acedia (gemakzucht).

Andere vertalingen zijn ook mogelijk, maar ik koos uit gemakzucht maar voor deze.

Zustertopics:

link link link

link link link

Ik ben het met Augustinus eens dat het kwaad geen substantie is, maar een 'bederving' van het goede. Die lijn wil ik graag doortrekken naar de zonden. Daarbij denk ik dat 'zonden' vooral je 'ik' als uitgangspunt nemen en de rest er onder geschikt aan stellen.

De laatste is hoogmoed, maar die is eigenlijk de eerste. Het zou de wortel van alle zonden zijn en tevens de eerste zonde. Uit hoogmoed zou de duivel in opstand gekomen zijn tegen God. Hoogmoed was het ook waar de mens door in de zondeval viel. In Genesis 3:5 zei de slang tegen Adam en Eva: 'God weet dat je ogen open zullen gaan als je van die boom eet, en dat je dan gelijk zult worden aan God, door de kennis van goed en kwaad.'

Met hoogmoed verhef je jezelf tot het hoogste, neem je jezelf tot uitgangspunt en maak je jezelf tot het middenpunt van alles waar alles om draait. Daar is geen plaats meer voor God of voor je naasten meer. Het zou de wortel van de zonden zijn. Wellicht dat de eerder aangehaalde zonden en andere zonden hiermee ergens in verband mee te brengen zijn en afgeleiden zijn. Dat hoogmoed als zonde de meest pure zonde is van allen. Namelijk de zonde waar niet 'uw wil geschiede' maar vooral ik-ik-ik er is. Een verafgoding van jezelf. Waar je jezelf verheft boven alles, of alles wat hoger is naar beneden drukt, er is geen plaats voor liefde op die manier. Waar enkel jezelf nog is, is geen plek meer voor anderen in je leven en zeker niet voor God. Een conditie die me aan de hel doet denken.

Zoiets?

Hoogmoed als de wortel van alle zonden?

[Eulogía 0]

Inderdaad. Satan wilde ook belangrijker worden dan God, wat leidde tot zijn val.

Als je zoals Jozef in allerlei fasen van het leven laat zien dat je trouw aan God bent, word je onderkoning, net onder de belangrijkste Koning. Dit is de weg die tot verhoging leidt.

Wie God verhoogt, zal door Hem worden verhoogd. Wie zichzelf verhoogt, zal ten val komen.

Jezus zei dat je beter als gast aan tafel op een onbelangrijke plaats kan zitten en dat de gastheer je dan uitnodigt op een meer belangrijke plaats te komen zitten. Dit is beter dan dat je zelf op een belangrijke plaats gaat zitten en dat je naar een minder belangrijke plaats wordt verwezen.

Je kan beter door God op een bepaalde hoge positie worden gebracht, een positie die Hij voor je heeft bedacht, dan dat je door ellenbogenwerk, sluwigheid en fraude probeert ergens te komen, wat tot de val zal leiden.

[Robert Frans 1.654]

Hoogmoed komt rechtsstreeks uit de hel. Teveel eten, teveel shoppen en de hele dag op bed liggen, dat kun je nog met vrienden doen en er zelfs om lachen. Maar samen hoogmoedig zijn gaat niet. Hoogmoed betekent dat je je beter en belangrijker waant dan wie ook. Dat sluit vriendschap en naastenliefde dus uit.

Het is ook de meest geniepige zonde, want soms niet te herkennen. Als iemand enkel gefrustreerd raakt omdat hij soms zondigt en daarom meent niet tot God te kunnen komen, dan is dat al hoogmoed. Je meent immers op eigen kracht tot Hem te kunnen komen en acht jezelf blijkbaar hoger dan anderen, dat uitgerekend jíj toch niet zou moeten zondigen.

Een andere, geniepige en hoogmoedige uitspraak is: "Ik sta boven dit geweld, ik weet wel beter." Je matigd jezelf dan nogal wat aan. Geen enkel mens staat boven welke zonde ook, zonder Gods hulp en genade. Je zou beter God dankbaar moeten zijn dat Hij je zo genadig is, dat je tot nu toe geweldsconflicten wist te voorkomen. Je zou jezelf juist minder dan de ander moeten achten, nooit meer.

Elk mens heeft met hoogmoed te kampen, zijn leven lang. Dat kan op heel klein gebied zijn, zoals per se een grotere televisie hebben dan de buurman. Maar dat kan ook op groot gebied zijn, zoals andere mensen onderdrukken, minachten en treiteren, omdat ze niet zouden leven naar jouw wil.

[Jalikaatje 1]

Zou hoogmoed ook een verband kunnen hebben met 'controlfreak' zijn? Iemand die graag de controle houdt doet dat vaak zodat 'het gaat zoals ik wil' of 'dan weet ik zeker dat het goed gebeurd.' Is dat ook een vorm van hoogmoed, omdat je wellicht meent het beter te kunnen dan een ander?

[Karel Jaspers 0]

Heeft 'hoogmoed' niet als verhelderende synoniem 'hoogheidswaan'? Is dat niet ongepaste trots?

[Eulogía 0]

Dat zou goed kunnen. (Trots is volgens de Bijbel denk ik altijd wel ongepast. Ik vraag me af of je het ook als positief woord kan terugvinden. Ik denk dat mensen altijd blij mogen zijn om prestaties, maar dat mensen uiteindelijk 'roemen in God' en niet in zichzelf. Je kan blij zijn om prestaties, maar het is goed te weten dat de kwaliteiten, wijsheid en zegeningen van God komen.)

[Aimé 0]

(2 Thessalonicenzen 1:4) ... Vandaar dat wijzelf trots op U zijn onder de gemeenten van God wegens UW volharding en geloof in al UW vervolgingen en de verdrukkingen die GIJ verdraagt. 

[Eulogía 0]

Ok, in de NBG staat dat er niet Ook gaat het niet om trots om eigen prestaties, maar een opscheppen/roemen over anderen. Maar 'trots' is denk ik een apart onderwerp.

Toch een paar teksten die over beide gaan:

Spr 8,13

De vreze des HEREN is het kwade te haten; hoogmoed en trots en boze wandel en een mond vol draaierijen haat ik.

Jes 16,6

Wij hebben gehoord van de trots van Moab, dat zeer trots is, van zijn hoogmoed, zijn trots en zijn overmoed, zijn ijdel gezwets.

Jer 48,29

Wij hebben van Moabs trots gehoord - zeer hoogmoedig is het! - van zijn hoogheid, zijn trots, zijn hoogmoed en zijn hooghartigheid.

Als God je rijk maakt, is het ook ongepast om dat toe te schrijven aan eigen inspanningen.

Deut. 8

17 Zeg dan niet bij uzelf: mijn kracht en de sterkte mijner hand heeft mij dit vermogen verworven. 18 Maar gij zult aan de HERE, uw God, denken, want Hij is het, die u kracht geeft om vermogen te verwerven, ten einde het verbond gestand te doen, dat Hij uw vaderen gezworen heeft - zoals dit heden het geval is.

[Karel Jaspers 0]

Het lijkt er toch op dat hoogmoed en trots minstens nauw verwant zijn.

Degenen die één van de zeven zonden of cardinale ondeugden veelvuldig hebben gepleegd krijgen in Dante's beschrijving van de hel (inferno) elk een andere plaats toegewezen waar ze hun straf ondergaan. (Het Credible-topic 'Dante's Inferno' helpt hierbij trouwens niet want dat gaat over een computerspelletje oid.) De hoogmoedigen komen in «De Goddelijke Komedie» op de helleplaats van de trotsaards, wraakzuchtigen en gevallen engelen (Inferno, I, VII-VIII).

Geweldig trouwens om afzonderlijke topics over de 7 ondeugden (zonden) te maken! Iets dergelijks deed Joseph Pieper door de 7 deugden elk in een afzonderlijk klein boekje te bespreken.

[Eulogía 0]

Ik geloof inderdaad wel dat hoogmoed en trots nauw met elkaar verwant zijn.

[Robert Frans 1.654]

Bij trots ben je erg blij dat je iets goeds gedaan of gezegd hebt en klop je jezelf op de borst. Dat is voornamelijk ijdelheid. Bij hoogmoed echter vind je het niet meer dan vanzelfsprekend dat je iets goeds gedaan of gezegd hebt en neem je jezelf als maatstaf bij het beoordelen van wat goed en slecht is. Een trots iemand kan nog genieten van applaus. Een hoogmoedig zegt daarboven te staan en vindt het niet meer dan normaal dat men zijn goedheid erkent.

Ook kun je trots op iemand ánders zijn. Je kunt bijvoorbeeld trots op je zoon zijn als hij met een goed rapport thuiskomt, of zijn eerste doelpunt scoort. Dat is alleen maar iets heel moois. Zodra die trots echter omslaat in jaloezie als een ander kind beter is, of in bitterheid als je zoon eens minder goed is in een bepaald vak, dan wordt het hoogmoed en een vergif voor zowel jou als het kind. Je zou kunnen zeggen dat gezonde trots uit dankbaarheid en erkenning voortkomt en hoogmoedige trots uit arrogantie en jaloezie.