Gevaarlijke kennis

[Redactie 0]

Een aardig filmpje van iemand die in een zeker spel een machine heeft gemaakt die de deur op het eind pas zal openen als het universum letterlijk uitgestorven is.
Steeds als de machine een stap verder zet, is er zoveel keer meer tijd verstreken. Tussen de eerste en tweede stap zit maar een paar minuten, tussen de laatste stap en de deur miljarden jaren. En ja, deze machine werkt écht zo, het is écht mogelijk om in dat spel zoiets te maken.
Niet dat het spel en de computer waarop het zich bevindt zo lang zal overleven, maar toch.

Boeiender is echter wat deze maker vertelt wat er na elke stap ondertussen gebeurd is, en zo vertelt hoe wij, de aarde, het zonnestelsel en uiteindelijk heel het universum zal uitdoven als onze Heer wel héél erg lang op zich zou laten wachten.
Het besef dat na ons nog miljarden en miljarden jaren vol duisternis en leegte zal komen, dat wij werkelijk niets voorstellen in tijd en ruimte, blijkt mensen best somber te kunnen maken. Het is iets wat je eigenlijk helemaal niet wilt weten.
Maar ook de onbevattelijke grootheid van het universum kan diepe impact maken als je daar iets van meekrijgt. Zou je werkelijk onpeilbaar depressief kunnen worden als je die grootheid volmaakt zou bevatten en zo je eigen onvoorstelbare nietigheid?

Er zijn veel dingen die je misschien graag wilt weten, maar die je beter maar niet kunt weten. Kennis die je inderdaad depressief kan maken, of zelfs waanzinnig. In film en literatuur kom je vaak zoiets tegen, soms ook op komisch gebied.
In sommige verhalen betekent het bereiken van die kennis zelfs het einde van het universum.
Maar het is heel wel mogelijk dat we ook in werkelijkheid beter niet alles weten. Dat God ons misschien juist wilde beschermen tegen teveel kennis in de hof van Eden en bij de toren van Babel.
En dat Hij daarom niet ten volle verschijnt op aarde, maar enkel in voor ons bevattelijke beelden en gedaanten, en we daarom ook nooit de volheid van het kwaad hier zullen bevatten.

Toch gaat de wetenschap gewoon door. En dat is ook niet meer dan onoverkomelijk. Als je eenmaal die weg gaat, is er geen weg meer terug. Je kunt geen kennis ongedaan maken, ook niet als die kennis op gruwelijke wijze is opgedaan, zoals bijvoorbeeld door nazi-experimenten.
Gelukkig mag je veel goede vruchten plukken van de wetenschap en doen we ook steeds meer kennis op in het doen van het goede, ook als het om wetenschappelijke experimenten gaat.
Maar ik denk dat eens de dag zal aanbreken dat we iets ontdekken wat we nooit hadden moeten ontdekken en dat heel ons bewustzijn, heel ons denken en doen, ja heel ons mens-zijn genadeloos verpletterd en onherstelbaar gebroken achterlaat.
Op die dag zullen we gereed zijn om onze Heer te ontmoeten als Hij terugkomt.

Robert

Terug naar frontpage

[Hitchens 134]

Niet eens. Als het vergaren van kennis leidt tot depressiviteit dan moet je een psychlogisch probleem oplossen niet een grens stellen in het vergaren van kennis an sich. Waarom zou God je willen beschermen voor teveel kennis? Wat kan er nou zo erg zijn dat het ons 'onherstelbaar gebroken' achterlaat? Het enige wat er gebeurt is dat we de waarheid onder ogen zien. Kan confronterend zijn, maar uiteindelijk nog beter dan de leugen of de onwetendheid.

[Robert Frans 1.653]

Die grens kan dan ook niet gesteld worden, de vooruitgang daarin is onoverkomelijk. En welke kennis nu gevaarlijk zou kunnen zijn, dat kunnen we nu natuurlijk niet weten. Zouden we het immers weten, dan zouden we die kennis immers al hebben.

Hoewel er nu ook wel kennis is dat veel gevaar heeft opgeleverd en nog steeds doet. Het splitsen van atomen bijvoorbeeld, of kennis van de psyche die misbruikt wordt bij martelingen. Die kennis levert ook veel goeds op natuurlijk, maar dus ook veel ellende. Best gevaarlijke kennis dus.

Wat je daarbij ook vooral in het westen ziet, is dat het opdoen van veel kennis en de toepassing daarvan, ook gepaard gaat met het uitputten van natuurlijke bronnen, de vernietiging van leefomgevingen en het massaal uitbuiten van mens en dier, niet zelden op beestachtig niveau.

Hoewel er hier en daar een kleine kentering te zien is, dringt ook het besef door dat er veel stappen terug zouden moeten worden gezet, wil het tij echt keren.

Tenslotte is er ook kennis dat gevaarlijk kan zijn als je het te vroeg krijgt. Sommige dingen kun je het beste pas weten als je er ook verantwoordelijk mee om weet te gaan.

Een jong kind laat je bijvoorbeeld nog niet met scheikundige stoffen werken, want hij kan daar nog niet goed mee omgaan. Ook niet als hij de stoffen zou kennen, want kinderen blijven kinderen.

Het is dan heel wel mogelijk dat volgens het Genesisverhaal God de mens uiteindelijk wel wilde onderrichten in de kennis van goed en kwaad, maar eerst de mens rustig wilde laten opgroeien in de omgang met en het vertrouwen in Hem. Beginnende met een simpele oefening: blijf van die boom af.

[Lobke 467]

Natuurlijk, kennis, onderzoekingen die op een wrede wijze plaats vinden, zou ik persoonlijk afwijzen. Maar soms zijn ze nodig om het goede te ontdekken, bv geneesmiddelen om ernstige ziekten te bestrijden.

Soms kan kennis je geloof aan het wankelen brengen, dat is niet fijn. Maar ook al is Jezus voor mij realiteit, toch wil ik mijn ogen niet sluiten wanneer er echt bewijzen zouden zijn dat we in een sprookje geloven. Hoe erg ik dat ook zou vinden. Als er een doos is waar de waarheid in zit, zal ik hem openen, al zal dat met grote vertwijfeling zijn. En niet weg kijken, of het "uit de weg gaan".

[Jacobus 10]

Het is dan heel wel mogelijk dat volgens het Genesisverhaal God de mens uiteindelijk wel wilde onderrichten in de kennis van goed en kwaad, maar eerst de mens rustig wilde laten opgroeien in de omgang met en het vertrouwen in Hem. Beginnende met een simpele oefening: blijf van die boom af.

Wat moet je met zo'n gebod als je nog geen kennis van goed en kwaad hebt, Robert Frans?

[Robert Frans 1.653]

Gehoorzamen. Als je zelf geen kennis hebt en onderwezen wordt door iemand die deze kennis wél heeft, dan rest je niets anders dan te gehoorzamen totdat je het geleerd hebt.

[Lobke 467]

Ik vind dat heel moeilijk; tegelijkertijd ook mooi als iemand dat kan. Maar dan gehoorzamen in geloof, dat bedoel jij vast ook Robert Frans.

[Robert Frans 1.653]

Gehoorzamen in het vertrouwen dat diegene daadwerkelijk de kennis heeft en jou daarin dus kan onderwijzen. Net zoals je op school ook je leraar vertrouwt, of tijdens fitness ook je persoonlijke coach.

Binnen de mystieke traditie is de leraar-leerling-relatie dan ook erg essentiëel en wel voornamelijk op individueel niveau. De leraar helpt de leerling dan op het mystieke pad en doet dat op geleidelijke, vaak ook onverwachte wijze. De relatie kan dan juist soms erg autoritair zijn, omdat de leraar de gevaren kent en de leerling niet.

En tja, wanneer wil je de waarheid horen? Stel dat als je die doos opent, je het kwaad in haar volledige gruwelijkheid en diepte te ervaren krijgt, dus de volledige waarheid over haar zou kennen. Zou je dat dan echt willen?

Ik bedoel, Christus ervaarde ook het kwaad op haar hevigst in de Hof van Gethsenamé en Hij was doodsbang. Zo erg dat Hij bloed zweette. Als God zelf al zo zwaar te lijden had onder die waarheid, hoeveel termeer dan wij?

Nu al kunnen we gruwelijke filmpjes vaak niet aanzien, worden ze niet op televisie ten volle getoond.

En stel dat die doos nu juist jou de liefde in al haar schoonheid en hoogten zou ervaren, zou je dan ook die doos willen openen? Misschien sta je meteen te springen als je dat hoort, maar think again.

Er zijn mensen die al heel somber tot depressief werden na het zien van de film Avatar, omdat die prachtige wereld onze eigen werkelijkheid zo bleek doet afsteken. Heb daar al eens een column over geschreven.

Die mensen zijn heus niet allemaal gek, zwak of labiel, maar dat contrast kan gewoon zo schrijnend zijn, dat het wel degelijk veel met je kunt doen. Laat staan als je écht de volmaakte, goddelijke liefde in haar totaliteit zou ervaren, echt het Paradijs zou zien zoals deze is.

De waarheid ten volle kennen? Ik denk dat het een reden heeft waarom God zich uitsluitend in het verborgene uit, zelfs in de sacramenten. In literatuur, kunst, muziek, liturgie, gebed en naastenliefde.