Nieuw licht Bijbel

[G. Bruno 0]

Quote:

[W]at je schrijft over de rabbijnen en de rol van de Tora in de schepping is interessant. Je ziet die gedachte echter ook duidelijk terug in de katholieke traditie. Waar de joden de Tora duiden als de Logos (ook de joden hebben bij de Grieken geleend) wordt al vanaf het begin van het christendom duidelijk dat wij Jezus als zodanig zien. In Johannes 1 komt dit al duidelijk naar voren. Wederom lijkt lenen bij de joden me hierbij niet nodig (waar die hernieuwde rage op dit forum ineens vandaan komt is me een raadsel).

Beste Bonaventura, als ik het goed begrijp zeg je dit: het lijkt me niet nodig dat christenen van de joden hebben geleend, want Jezus wordt vereenzelvigd met de Griekse Logos, die dezelfde is als de joodse Thora. De Grieks christelijke (?) vereenzelviging van Jezus met de Logos maakt lenen bij de joden dus onnodig? De redenering zelf is geldig, maar ik vraag me af of de beweringen waar zijn. Ik vind het begrip lenen hier namelijk niet echt gepast. Twee volken die een inzicht delen en dat vervolgens met uitwisselbare termen uit hun eigen taal uitdrukken, dat lijkt me nauwelijks meer 'lenen' dan dat ik dezelfde lucht die wij inademen van jou 'leen'. Wijsheid is gemeengoed.

Maar zelfs al zouden de Griekse christenen het begrip niet aan de joden hebben ontleend, laat me je er dan aan herinneren dat het Logos begrip dan alsnog is 'geleend' van Heraclitus 'de Duistere' filosoof, die het begrip opwierp. En deze had stellig een ander wereldbeeld dan christenen (of niet, als het gaat om ingewijde christenen), dus als de laatste dachten dat het Logos-begrip van toepassing was op Jezus, dan bevestigen ze mijn stelling dat wijsheid gemeengoed is.

Quote:

Als je naar de Kabbalah kijkt (wat je in lichte maakt lijkt te doen) kom je bij een heel ander scheppingsbegrip uit. Volgens de Zohar is de schepping niet anders dan God die Zijn ondoordringbaar licht terugtrekt uit de lagere regionen van het al en zo ruimte schept voor de schepping. Hierbij komt ook weer een vorm van emanatie kijken die je kunt vergelijken met de neo-platoonse en daarmee gnostische visie op de schepping. Met het verschil dat de schepping binnen de Kabbalah wel positief wordt opgevat.

Een nauwkeurige lezing van Zohar laat zien dat ook daar het 'tot aanschijn komen' van de wereld, om het maar even zo te noemen, plaats vindt door een scheiding, namelijk door de terugtrekking van Gods zuivere toestand (het Ein: niets) van iets anders. Als God echter wordt gezien als een volmaakt oneindig wezen, waarbuiten niets bestaat, dan moet dat andere noodzakelijk in zichzelf gelegen zijn. Deze wijsgerige benadering zou betekenen dat berê'sh yithbâre''elohîm een meer getrouwe verdeling is van het oorspronkelijk hebreeuws dan berê'shîth bârâ''elohîm, want yithbârê' is, en ik heb het nagevraagd bij een joodse vrouw, de wederkerige werkwoordsvorm van bârâ en betekent dus 'zichzelf scheiden'.

Dat God iets uit het niets zou kunnen scheppen is een misvatting die ontstaat door de illusie dat er ook maar iets buiten een oneindig wezen zou kunnen bestaan. Vele mystieke gelovigen in zowel het joden- als christendom en islam erkennen dit op mindere of meerdere radicale wijze. De meest radicalen (waaronder de kabbalisten, Meister Eckhardt, Abu Jazid e.a.) hebben zich altijd van de orthodoxie verwijderd door zelf de verwijdering tussen hen en God weg te halen. De mystici die dichter tegen de orthodoxie aan zaten erkenden altijd nog een minieme scheiding tussen hen en God. Persoonlijk denk ik dat er voor beide opvattingen wat te zeggen is.

Het is namelijk waar, dat er tussen een gelovige als beperkt wezen en God als onbeperkt wezen een oneindig grote kloof bestaat, immers, in contrast met het oneindige is het eindige altijd oneindig klein.

Echter, door het inzicht in het volmaakte één-zijn van een volmaakt oneindig wezen valt (even realistisch gezien) elk verschil weg. De eerste positie erkent dus de werkelijkheid van de wereld waar God zich van gescheiden heeft (en stelt feitelijk dat de paradox van oneindig en eindig bestaan waar is). De tweede erkent dit niet en zegt dat de werkelijkheid waar God zich van gescheiden heeft uiteindelijk niet bestaat, ofwel, dat dat bestaan slechts relatief en illusoir is.

Quote:

Genesis is een polemiek tegen de Mesopotamische godsdienst waarbij de wereld uit oorlog en strijd is ontstaan. In Genesis is de wereld door ordening en scheiding ontstaan. Daarmee wordt een heel ander wereldbeeld aan de dag gelegd.

God scheidde ordo kai chao, orde en chaos, een daad die (hoewel chaos blijft bestaan) zelf ordenend is. Maar het gaat er m.i. slechts om waar je de nadruk op wilt leggen. Dit soort subtiele verschillen worden vaak enorm uitvergroot door verstandelijke redeneringen, die het echter moeilijk maken de algemene principes achter verschijnselen te zien. Het vertalingsverschil tussen 'scheppen' en 'scheiden' is volgens mij ook zo'n subtiel verschil, maar het verdient desalniettemin onze volledige aandacht, aangezien dit verschil dus kan leiden tot de twee posities die ik zojuist geschetst heb en díe verschillen volgens mij niet subtiel - het gaat namelijk om het verschil tussen monotheïsme en monisme.

Quote:

Ik heb wel eens eerder wat van deze mevrouw gelezen maar ik snap niet hoe ze kan denken dat ze hier origineel in is. De creatio ex nihilio komt wel duidelijk terug in andere bijbelboeken. Het idee dat de christelijke wereld nu op zijn kop wordt gezet lijkt me schromelijk overdreven.

Ze is inderdaad niet origineel, maar wel denk ik dat het van belang is dat deze kwestie opnieuw onder de aandacht komt. Het daagt namelijk uit om het Godsbegrip te verdiepen en af te geraken van de weerzinwekkende dwaasheid van schepping uit het niets. Waar, zou een boeddhist vragen, ligt in dat 'niets' de voorwaarde om er iets uit te kunnen scheppen? Nergens! Want het is niets. Daar heb je geen Parmenides voor nodig om het uit te leggen. Ex nihil, nihil fit.

Met groet,

G.B.

[HelenaV 0]

Ik lees altijd "nichtenbijbel" in de titel x]

Maar goed, in de Soemerische mythologie werden aan het begin van het universum de hemel en aarde gescheiden door hun zoon de lucht. Het Soemerische woord voor universum is anki, waarbij An=hemel en ki=aarde. Hoe zoonlief heette weet ik niet meer. Nog meer bewijs voor ontlening aan heidense culturen

[MarinusCopy 0]

Quote:

Op vrijdag 09 oktober 2009 09:32:35 schreef Cornelius van Wijck het volgende: [...]Volgens mij was jij heel erg begin jaren 90

Nou, viel mee, ik was volgens opvoeders heel lief. Tot 92-93 toen de puberteit begon.... Maar wel heel erg met religie bezig en zo, nu nog trouwens...

[Jyoti 0]

Quote:

Op zondag 11 oktober 2009 07:39:55 schreef Leidenschaft het volgende: Ik lees altijd "nichtenbijbel" in de titel x] Maar goed, in de Soemerische mythologie werden aan het begin van het universum de hemel en aarde gescheiden door hun zoon de lucht. Het Soemerische woord voor universum is anki, waarbij An=hemel en ki=aarde. Hoe zoonlief heette weet ik niet meer. Nog meer bewijs voor ontlening aan heidense culturen

Dat vind ik zo boeiend aan Genesis 1. Natuurlijk zijn er parallellen te trekken met andere scheppingsverhalen, de Bijbel is niet ontstaan in een cultureel vacuüm, maar je ziet ook hoe het scheppingsverhaal zich bewust afzet tegen die scheppingsverhalen, ze als het ware voor een stukje ontmythologiseert. Maar goed, da's niet zo helemaal on-topic dus ik denk dat ik daar beter niet uitgebreid op in ga hier.

[G. Bruno 0]

Quote:

Op zondag 11 oktober 2009 12:48:10 schreef Iriacynthe het volgende: [...] Dat vind ik zo boeiend aan Genesis 1. Natuurlijk zijn er parallellen te trekken met andere scheppingsverhalen, de Bijbel is niet ontstaan in een cultureel vacuüm, maar je ziet ook hoe het scheppingsverhaal zich bewust afzet tegen die scheppingsverhalen, ze als het ware voor een stukje ontmythologiseert. Maar goed, da's niet zo helemaal on-topic dus ik denk dat ik daar beter niet uitgebreid op in ga hier.

Onmythologiseert? Het scheppingsverhaal in Genesis is even mythologisch (van het Griekse mythos, spraak, gedachte, verhaal) als de Mesopotamische scheppingsverhalen me dunkt. In ieder geval als we de definitie van de 'Dictionary of English Folklore' gebruiken:

« Myths [from Greek, mythos, speech, thought, story] are "stories about divine beings, generally arranged in a coherent system; they are revered as true and sacred; they are endorsed by rulers and priests; and closely linked to religion. Once this link is broken, and the actors in the story are not regarded as gods but as human heroes, giants or fairies, it is no longer a myth but a folktale. Where the central actor is divine but the story is trivial ... the result is religious legend, not myth." »

De verhalen over de Griekse goden, die zich als mensen tussen de mensen bewegen, zouden zo wel als folklore bestempeld kunnen worden, maar dan nog met voorzichtigheid. Ook de christelijke God liep als mens tussen mensen (en was dus antropomorf). Maar het Griekse volksgeloof (folklore) verschilde van het wereldbeeld van priesters en filosofen, die in diezelfde Goden verpersoonlijkte natuurkrachten zagen. De-antropomorfiseer de goden in Genesis en al wat overblijft is een archaïsche verklaring over hoe een hiërarchie scheidende krachten het ontstaan van de wereld en het leven daarop gevormd heeft. Dat klinkt haast als wetenschap. Maak van die krachten geestelijke krachten en je hebt de wetenschap van het grijze verleden - en die van de toekomst.

(1) J. Simpson & S. Roud (ed.), Dictionary of English Folklore, (Oxford: OUP, 2000) Blz. 254

[Jyoti 0]

Hmmm, ik zou hier heel wat over kunnen zeggen (geloof me, je moet m'n thesis eens lezen ) maar het lijkt me niet echt on topic hier. Je mag natuurlijk altijd een ander topic openen als dat interessant lijkt, of me gewoon via mail/profiel contacteren als je daar even privé over wil doorbomen.

[G. Bruno 0]

Vandaag heb ik de 'Terug naar het begin' van Ellen van Wolde uitgelezen en persoonlijk ben ik van mening dat ze de vertaling van bârâ met 'scheiden' sterk onderbouwt. De taaltechnische kant is wat ingewikkeld en dat is ook de kant van het verhaal waarvoor de meeste achtergrondkennis benodigd is. Maar toegankelijker is haar onderbouwing van haar vertaling door het te plaatsen in a) de context van de andere scheppingsverzen in Genesis en in de context van contemporaine scheppingsverhalen uit Mesopotamië.

Van Wolde beargumenteert op overtuigende wijze (als je ten minste open staat voor een mogelijke verandering in je begrip van de tekst - lees haar credo (1)) dat de vertaling van 'scheiden' veel beter past binnen de context van de tekst en bovendien oude vertaalproblemen in staat is te verhelderen en overkomen (zoals Jesaja 45,6b-7, waarin JHWH met haar vertaling niet vrede maakt [âsâ] én kwaad maakt [bârâ], maar vrede maakt en van het kwaad scheidt).

Deze vertaling en verdere interpretatie van de scheppingsverzen hebben grote implicaties voor: 1) de idee van creatio ex nihilo en 2) het vasthouden aan monotheïsme. Ik zal beiden kort bespreken, maar nodig jullie uit de korte tekst zelf te lezen.

1. Ex nihil, nihil fit

Hoe er in de Bijbel (de vertaalde Thora dan) ook wordt gesuggereerd dat God iets uit het 'niets' schept of scheidt, deze opvatting blijkt onhoudbaar in het licht van haar verklaring dat de 'wateren' [tannînim], die gescheiden worden en de functie hebben om het fundament te worden waarop al het leven zich voor kan doen, pre-existent zijn. Andere scheppingsactiviteiten van God worden met andere werkwoorden dan bârâ uitgedrukt [âsâ/maken, yâsar/vormen], maar hierbij is geen enkele reden het te zien als een schepping uit het 'niets'.

2. God in de vergadering der goden

Van Wolde doet in haar uitleg ook recht aan de oorsponkelijke Hebreeuwse tekst door het meervoud van Elohîm te handhaven en te verwijzen naar de meerdere plaatsen in de Thora waar gesproken wordt van een henotheïsme eerder dan een monotheïsme, waarbij sprake is van een hiërarchie van goddelijke wezens, waar één God als hiërarch boven uitsteekt. Dit verklaart de aansporende wijs waarmee God voorstelt de mens te maken, naar ons beeld en onze gelijkenis (2).

Tot slot zou ik willen zeggen dat er inderdaad niets nieuws is onder de zon. Maar soms kan het terug gaan naar het begin inderdaad iets ont-dekken dat voor vele generaties óf onder het zand der eeuwen verloren is geweest óf in het volle zicht verborgen is geweest door vele lagen misvertalingen en/of interpretaties. En dat is hoogstwaarschijnlijk ook de waarde van van Woldes (her)ont-dekking zoals zij die zag. En elke keer dat we op zo'n kruispunt komen waar verleden en heden elkaar kruisen, krijgen we de kans om met de brontekst in de hand opnieuw onze overtuiging te herfunderen, op de stevige rots van feiten die ons geloof geven voor de toekomst.

Te lang hebben vooronderstellingen bestaan die, zoals van Wolde zegt, stukje bij beetje zijn afgebroken en teruggebracht tot hun essentie. En als we maar telkens een beetje afknabbelen van ongefundeerde opvattingen komt er een dag dat het bouwwerk van foutieve denkbeelden omvalt en we het volle licht van de werkelijkheid aanschouwen. Zo gehoorzamen we het gebod dat in de Masoretische Kabbalah gegeven wordt, maar net zo goed gemeengoed zou kunnen zijn: « Een God alleen - de WAARHEID - en alleen haar zult u gehoorzamen. (3) »

(1) CREDO

'Telkens terug naar het begin, een nieuwe start maken en je laten corrigeren door nieuwe inzichten of vergezichten, en nooit je eigen denkbeelden voor definitief aannemen.' - Blz. 31

(2) Zie voor een meer grondige studie hiervan het artikel 'The Divine Council' van M.S. Heiser.

(3) Dit citaat komt uit de innerlijke (esoterische) geschriften der Masoreten, terwijl van Wolde zich voor haar vertaling baseert op de uiterlijke (exoterische) geschriften van de Masoreten, die desalniettemin veel esoterischer van aard zijn dan de vertalingen ervan in het Grieks en Latijn. Het citaat komt daarnaast erg nauw overeen met het adagium van de Theosofische Vereniging (overgenomen van de Maharaj van Benares): « Er is geen hogere religie dan de waarheid. »