Melaatsen van nu

[LodewijkNapoleon 0]

Voor Christenen was en is het altijd belangrijk geweest om goed om te gaan met mensen die buitengesloten waren van de maatschappij. Een goed voorbeeld daarvan door de eeuwen heen zijn de melaatsen geweest.

Het beeld van de figuurlijke melaatse verandert ook door de tijd heen. Als je vroeger in een leprozenkolonie werkte, dan kon je zelf ook besmet raken. Als je dat dus toch deed, dan was dat meer dan alleen zorgen, maar ook een stuk zelfgave. Een klassiek voorbeeld daarvan is het verhaal van pater Damiaan.

Om een voorbeeld te geven van hoe bepaalde zaken kunnen veranderen; zowel homofilie als AIDS hebben qua omgang ermee wel overeenkomsten. Vroegâh was het beeld een beetje zo, dat als je met die mensen omging dat je er letterlijk of figuurlijk mee besmet werd. Met homofilie moet je dan denken aan het laatste, de 'slechte naam' die een homo had kon op een bepaalde manier op jou overgedragen worden (<-ik hoop dat jullie snappen wat ik bedoel). Tegenwoordig is het zo dat een grachtengordelhuishouden incompleet is als er, naast een P.C. Hoofttractor, geen aanloophomo of adoptieAIDSbuddy aanwezig is. Ik wil er niet te lullig over doen, want alhoewel het soms nog steeds iets dehumaniserends heeft, is het natuurlijk mijlenver beter dan het tegenovergestelde.

Toch zijn er nog steeds wel echte melaatsen denk ik. Op Dumpert zag ik het volgende korte filmpje over een meisje met Gilles de la Tourette.

Kijk het eens

Een compleet ander voorbeeld is misschien de pedoseksueel-die-zich-inhoudt of conspiracydenkers-die-terechte-taboes-aanraken (holocaustontkenners bijvoorbeeld). Bij die laatste twee is het vrij onduidelijk wanneer ze van goede wil zijn, en je ze inhoudelijk gezien kunt naderen, plus dat het, als het voor je eigen gevoel wél kan, het je toch stigmatiseert als je met die mensen omgaat. Ook dat vraagt een flinke zelfgave, en dat moet ook denk ik niet onderschat worden.

Spui er maar op los.

Misschien wat leidraden;

- ken je zelf moderne melaatsen?

- heb je ideëen hoe daarmee om te gaan?

- in Christelijke zin nog wat toepasselijke voorbeelden?

[mirt 0]

Ja, ik ken er één. Hij woont op een bovenverdieping aan het einde van de straat waar onze straat op uitkomt. Ik heb een paar jaar geleden bij hem gewerkt (ik werk bij de thuiszorg). Al bij het eerste bezoek had ik door dat hij autistisch was. Het was vrij duidelijk voor iemand die er wel wat van af weet. Hij was toen een jaar of 50. En had eigenlijk met niemand kontakt. Alleen met zijn bejaarde moeder en met één kennis/vriend. Hij vertelde me over zijn leven, relaties die mislukten en werk dat mislukte en dat dat altijd aan anderen lag. In zijn tijd werden er nog geen diagnoses gesteld. En hij wist ook nergens van en ik vertelde hem niet dat ik dacht dat hij autistisch was.

Ik heb dat wel overwogen maar wilde dat niet doen. Wel zat ik er mee hoe het verder moest met hem. De hulp zou ook stoppen. Ik heb toen twee keer gebeld naar anderen over hem, maar dat werd een beetje een koude kermis. Eén keer belde ik naar een vereniging voor autisten. Ik vertelde dat hij soms werd aangezien voor een schizofreen, maar dat ik daar beslist geen enkele uiting van gezien had. Maar ik werd aangesproken als iemand die het niet zo goed kon weten. Van medicijnen voor schizofrenie kon je ook een beetje autistisch aandoen. (Hij had helemaal geen medicijnen, maar ik had al door dat er toch niet echt naar mij geluisterd zou worden) Toen heb ik nog een instantie van de gemeente gebeld waarvan ik wist dat ze hem zouden gaan begeleiden met financiele zaken. Die lieten niet merken dat ze het belangrijk vonden dat hij niet 'misbegrepen' zou worden, ze lieten mij alleen merken dat ik eigenlijk niet had moeten bellen, dat ik daar het recht niet toe had.

Toen de hulp stopte, heb ik beloofd dat ik nog een keer langs zou komen. Maar ik heb het niet gedaan. Om verschillende redenen, niet om het feit dat hij autistisch is.

En nu jaren later hoor ik in de buurt dat hij ruzie had met z'n aan wiet verslaafde buurman die ook zijn banden lekstak. Hij raakte door het dolle heen. Hij is opgepakt en naar het ziekenhuis gebracht. De volgende morgen is hij daar in zijn pyama weggelopen. Hij is later naar een opvang gebracht.

Ik zei toen: als hij terugkomt zal ik hem opzoeken. Maar de vrouw waar ik mee sprak zei met een soort tevredenheid: hij is voor àltijd opgeborgen.

[Holla 0]

Indrukwekkend verhaal mirt.

Ik vraag me af of het stempel 'melaats' ook niet afhangt van over welke subcultuur je het hebt. Wellicht is een (ik doe zomaar een gok) volksbuurttype ook wel een 'melaatse' voor iemand die uit een rijke en voorname familie komt, en is het voor zo iemand ook wel zelfgave wanneer hij een volksbuurttype ontmoet en wil helpen/er door geholpen wordt/vriendschap zich ontwikkeld/iets anders.

Maar idd, holocaustontkenners zijn in het algemeen wel 'melaats' in onze maatschappij.

Sjonge, goed topic zeg

[Dubito 0]

In mijn straat zit een leger des heils opvanghuis.

Ik kom dan ook elke keer in de supermarkt mensen tegen die 24 blikjes keizerskroon bier + 6 bolletjes en (als je geluk hebt) een doosje winterpeen halen.

Die alcoholisten zou je wel zo kunnen noemen denk ik. Je ruikt het ook van verre. Ik ben bang dat ik net zoals bijna iedereen net doe of ze niet bestaan, al denk ik wel vaak waarom geef ik die man niet een pakket Echt Goed Eten.

[Hongerige Wolf 0]

Quote:

Op donderdag 05 maart 2009 19:36:03 schreef mirt het volgende: Ik zei toen: als hij terugkomt zal ik hem opzoeken. Maar de vrouw waar ik mee sprak zei met een soort tevredenheid: hij is voor àltijd opgeborgen.

Wat èrg dit mirt, echt vreselijk dat die dingen gebeuren. Zit helemaal te janken hier. Dus nu kun je niet meer bij hem langs?

---

Samengevoegd:

Quote:

Op donderdag 05 maart 2009 21:28:40 schreef Dubito het volgende: Ik ben bang dat ik net zoals bijna iedereen net doe of ze niet bestaan, al denk ik wel vaak waarom geef ik die man niet een pakket Echt Goed Eten.

Ik ben soms ook bang dat ik dat doe, al probeer ik wel zo nu en dan een praatje te maken of ze iets toe te stoppen, tòch vind ik het moeilijk en dus vind ik ze denk ik toch niet helemaal normaal.

[mirt 0]

Quote:

Op donderdag 05 maart 2009 21:34:08 schreef Hongerige Wolf het volgende: [...] Wat èrg dit mirt, echt vreselijk dat die dingen gebeuren. Zit helemaal te janken hier. Dus nu kun je niet meer bij hem langs?

Ik probeer te bedenken hoe ik erachter kan komen waar hij is. Dan stuur ik misschien een kaartje. Ik voel me wel schuldig eigenlijk. En ook ben ik weer boos op het feit dat ik toen niet serieus genomen ben.

[de vegaloog 0]

Ik geloof niet, dat het de taak van alle mensen is, om op iedereen te passen. Ik geloof wel, dat (bijna) iedereen méér kan doen dan wat hij/zij op dit moment doet. Wat minder kapitalisme en consumptiegericht denken zou al een boel helpen.

[Think 0]

Heroïneverslaafden, hoewel misschien een oud verschijnsel (de meeste heroïneverslaafden van nu zijn dat al sinds de jaren '80, tegenwoordig zijn cocaïne en crack meer in), worden pas echt als melaatsen behandeld vind ik. Je ziet het ook aan het woord dat er meestal voor gebruikt wordt: 'junk' - letterlijk betekent dat afval, en ze worden ook als afval behandelt.

Omdat mensen die aan de heroïne verslaafd zijn er vaak ook vreselijk onverzorgd en uitgemergeld uitzien, is het moeilijk daar zelf niet ook in mee te gaan, met een boog om ze heen te lopen. Zelfs als je zoals ik, zelf verslaafd bent geweest (aan softdrugs en alcohol). Ook de uitstraling van een ruw karakter wat met het straatleven (en impact van de drug op de persoonlijkheid?) gepaard gaat, maakt het contact niet makkelijker. Eigenlijk ben ik nogal een watje, veel te laf om met een open houding met ze om te gaan..

[MarinusCopy 0]

Quote:

Op zaterdag 21 februari 2009 10:10:49 schreef Pius_XII het volgende: Met homofilie moet je dan denken aan het laatste, de 'slechte naam' die een homo had kon op een bepaalde manier op jou overgedragen worden (<-ik hoop dat jullie snappen wat ik bedoel). Tegenwoordig is het zo dat een grachtengordelhuishouden incompleet is als er, naast een P.C. Hoofttractor, geen aanloophomo of adoptieAIDSbuddy aanwezig is. Ik wil er niet te lullig over doen, want alhoewel het soms nog steeds iets dehumaniserends heeft, is het natuurlijk mijlenver beter dan het tegenovergestelde.

Ik denk dat dat station in NL alweer gepasseert is zelfs. In de VS zie je nog wel "fagploitation" maar hier niet echt meer. De meest voorkomende houding is een gezonde desinteresse. Ik beschouw de emancipatie als 90% rond. Ik denk dat homofoben degenen zijn die het meest melaats zijn in deze kwestie.

[LodewijkNapoleon 0]

Quote:

Op dinsdag 13 oktober 2009 11:16:58 schreef MarinusCopy het volgende: Ik denk dat dat station in NL alweer gepasseert is zelfs. In de VS zie je nog wel "fagploitation" maar hier niet echt meer. De meest voorkomende houding is een gezonde desinteresse. Ik beschouw de emancipatie als 90% rond. Ik denk dat homofoben degenen zijn die het meest melaats zijn in deze kwestie.

Dat is best een goeie eigenlijk.

Waarbij mij dan meteen de vraag opkomt, aangezien jij er vast wel eens mee te maken hebt; hoe ga jij daar dan mee om?

[MarinusCopy 0]

Quote:

Op dinsdag 13 oktober 2009 12:46:21 schreef Pius_XII het volgende: Waarbij mij dan meteen de vraag opkomt, aangezien jij er vast wel eens mee te maken hebt; hoe ga jij daar dan mee om?

Bij uitstoting uit de samenleving is voor mij de verwijtbaarheid een belangrijke overweging. Criminelen worden bijvoorbeeld ook uitgestoten, en de leprakolonie heet in deze "gevangenis". In bijbelse tijden was verbanning het equivalent denk ik. En nog een overweging: melaatsheid werdt gezien als straf van God.

Homofobie kan verwijtbaar zijn als iemand bijvoorbeeld heel actief haat (bijv. potenmeppen maar belangrijker nog vind ik het verspreiden van denkbeelden.) veracht ik ze nogal ernstig en mijd ik ze als de pest. Over het algemeen ben ik vergevingsgezind als het gaat om angst voor het onbekende en/of als iemand zich "bekeerd".

Als er veel schade is aangericht ben ik minder vergevingsgezind. Ted Haggart is een vers uit de kast gekomen invloedrijke ex-homo-hater die door zijn kerk is uitgekotst. Ik moet toegeven dat ik hem zijn nieuwe pariapositie meer dan gun. Op den duur zal ik wel vergevingsgezinder worden, maar laat hem maar even aan den lijve ondervinden wat hij zelf heeft gezaait.

Of anders gezegt, hij heeft zichzelf melaats verklaart door anderen tot melaatsen te bestempelen en laat het hem maar voelen.

[Hongerige Wolf 0]

Pius, Pius, Pius. Het ware grachtengordelhuishouden heeft natuurlijk een tikje roestige Volvo met imperiaal. Duidelijk.

[G. Bruno 0]

Een mooi topic. Wat mij persoonlijk heel erg geroerd heeft is een fragment uit 'De Naam van de Roos', de bekende historische roman van Umberto Eco. In dit fragment vindt een vraag-antwoord gesprek plaats tussen de twee hoofdpersonen: Adso van Melk, een jonge dominicaan en zijn mentor, de fransiscaner monnik William van Baskerville. In dit gesprek gaat het over moderne melaatsen (in de roman is het de 11e eeuw naar ik vermeen, we zitten midden in de universaliënstrijd, maar het is vrij duidelijk dat dit fragment ook geprojecteerd kan worden op de huidige tijd). Hoewel het fragment vrij lang is, wil ik het toch graag delen met jullie. Bij deze:

William van Baskerville over ketterij en de rol van de eenvoudigen

Fragment uit De Naam van de Roos van Umberto Eco, Derde Dag, Noon

      

      'Laten we proberen van voren af aan te beginnen, Adson, en ik verzeker je dat ik probeer je iets uit te leggen waaromtrent ik zelf ook niet geloof de waarheid te bezitten. Naar mijn mening doet men er fout aan te denken dat de ketterij eerst komt en dan de eenvoudigen die haar (en hun omgang) in de armen snellen. In werkelijkheid komen eerst de levensomstandigheden van de eenvoudigen en dan de ketterij.'

      'Hoe bedoelt u'

      'Je hebt de samenstelling van Gods volk zeker wel duidelijk voor ogen. Een grote kudde, goede en slechts schapen, in bedwang gehouden door waakhonden, de krijgslieden, ofwel de wereldlijke macht, de keizer en de heren, onder leiding van de herders, de geestelijken, vertolkers van Gods woord. Het beeld is simpel.'

      'Maar het is niet juist. De herders vechten met de honden want elk van heb wil de rechten van de anderen.'

       'Zo is het, en dat is nu juist wat de aard van de kudde onduidelijk maakt. Druk als ze het hebben met elkaar te verscheuren, passen honden en herders niet meer op de kudde. Een deel van de schapen blijft erbuiten.'

      'Hoezo, erbuiten?'

      'Aan de rand. Boeren, die geen boeren zijn omdat ze geen land hebben of omdat het land dat ze hebben hen niet voedt. Burgers, die geen burgers zijn omdat ze noch tot een gilde, noch tot een andere broederschap behoren. Het zijn geringe lieden, prooi voor iedereen. Heb je in de velden wel eens groepen melaatsen gezien?'

      'Ja, één keer zag ik er honderd bij elkaar. Misvormd, hun vlees in ontbinding en wittig van kleur, steunend op hun krukken, met gezwollen oogleden en bloeddoorlopen ogen. Ze spraken niet en schreeuwden niet: ze piepten, als muizen.'

      'Zij zijn voor het christenvolk de anderen, degenen die aan de rand van de kudde staan. De kudde haat hen, zij haten de kudde. Ze wensen ons allemaal dood, allemaal melaats zoals zij.'

      'Ja, ik herinner me een verhaal van koning Marke, die de schone Isolde moest veroordelen en haar naar de brandstapel wilde voeren, maar toen kwamen de melaatsen en zeiden tegen de koning dat de brandstapel een geringe straf was en dat er een ergere bestond. Ze schreeuwden tegen hem: geef Isolde aan ons en laat haar ons allen toebehoren, de ziekte doet onze begeerten ontvlammen, geef haar aan uw melaatsen, kijk, onze lompen kleven aan onze etterende wonden, als zij het hof van de melaatsen zal zien, zij die aan uw zijde haar hart ophaalde aan rijke, met eekhoornbont gevoerde stoffen en juwelen, als zij onze krotten moet binnengaan en zich naast ons moet uitstrekken, dan zal zij werkelijk haar zonde beseffen en dit mooie vuurtje van braamhout betreuren!'

      'Ik merk dat je er voor een novice van de heilige Benedictus merkwaardige literatuur op na houdt, 'zei William gekscherend, en ik kreeg een kleur, want ik wist dat een novice geen liefdesromans behoort te lezen, maar onder ons jongeren in het klooster van Melk gingen ze wel rond en we lazen ze 's nachts bij kaarslicht. 'Maar dat doet er niet toe,' hernam William, 'je hebt begrepen wat ik bedoelde. De uitgestoten melaatsen zouden iedereen in hun verderf willen meeslepen. En ze zullen des te boosaardiger worden naarmate jij hen meer uitstoot, en hoe meer jij je hen voorstelt als een schare lemuren die jouw ondergang willen, des te meer zullen zij uitgestoten worden. De heilige Franciscus heeft dat begrepen, en zijn eerste keuze was om onder de melaatsen te gaan leven. Men kan het volk Gods niet veranderen als de buitengeslotenen niet in zijn lichaam worden opgenomen.'

      'Maar u had het over andere uitgestotenen, deketterse bewegingen worden niet door melaatsen gevormd.'

      'De kudde is als het ware omgeven door een reeks concentrische cirkels, van de verst verwijderde buitenkant tot in haat onmiddellijke nabijheid. De melaatsen zijn een teken van uitstoting in het algemeen. De heilige Fransiscus had dat begrepen. Hij wilde de melaatsen niet alleen helpen, want dan zou zijn daad niet meer zijn geweest dan een armzalige en machteloze akt van liefdadigheid. Hij wilde iets anders te kennen geven. Hebben ze je wel eens verteld over zijn prediking tot de vogels?'

      'jazeker, ik heb die prachtige geschiedenis gehoord, en ik voelde bewondering voor de heilige die zich in het gezelschap van die tedere schepselen Gods vermeide,' zei ik vol geestdrift.

      'Welnu, ze hebben je een verkeerd verhaal verteld, of liever het verhaal dat de orde er nu van maakt. Toen Fransiscus het volk en de magistraten van de stad toesprak en zag dat zij hem niet begrepen, liep hij de stad uit naar het kerkhof en begon te prediken tegen raven en eksters en sperwers, tegen roofvogels die zich met lijken voedden.'

      'Wat afschuwelijk,' zei ik, 'het waren dus geen lieflijke vogels!'

      'Het waren roofvogels, uitgestoten vogels, zoals de melaatsen. Fransiscus moet aan dat vers van de Apocalyps hebben gedacht waarin staat: Ik zag een engel, staande in de zon, en hij riep met luide stem tot alle vogels die in de lucht vlogen: komt, verzamelt u aan de grote maaltijd van God, eet het vlees van koningen, het vlees van legeroversten en helden, het vlees van paarden en ruiters, het vlees van vrijen en slaven, van kleinen en groten!'

      'Fransiscus wilde de uitgestotenen dus tot oproer aanzetten?'

      'Nee, dat wilden hoogstens Dolcino en de zijnen. Fransiscus wilde de uitgestotenen, die gereed waren tot de opstand, weer tot het volk Gods terugroepen. Om de kudde opnieuw te vormen, diende men de uitgestotenen terug te vinden. Fransiscus is er niet in geslaagd, en dat zeg ik je met grote bitterheid. Om de uitgestotenen weer terug in de kudde terug te brengen, moest hij binnen de Kerk te werk gaan, om binnen de Kerk te werk te gaan, moest hij de erkenning van zijn regel verwerven, waaruit een orde zou voortkomen, en een orde zou, zodra zij er was, opnieuw het beeld hebben gevormd van een cirkel met aan de rand ervan de uitgestotenen. Nu zul je dus wel begrijpen waarom er groepen van fraticelli en joachimieten zijn, die andermaal de uitgestotenen om zich heen verzamelen.'

      'Maar we hadden het niet over Fransiscus, we hadden het erover hoe de ketterij het produkt is van eenvoudigen en uitgestotenen.'

      'Inderdaad. We hadden het over de uitgestoten schapen van de kudde. Eeuwenlang zijn zij, terwijl de paus en de keizer elkaar in hun machtsstrijd verscheurden, aan de rand blijven leven. Zij zijn de ware melaatsen, van wie de melaatsen slechts de door God beschikte afbeelding zijn, opdat wij deze bewonderenswaardige gelijkenis zouden begrijpen en met het woord 'melaatsen' zouden bedoelen 'uitgestotenen, armen, eenvoudigen, bezitlozen, ontwortelden van het land, vernederden van de stad'Â. We hebben het niet begrepen, het mysterie van de melaatsheid is ons blijven kwellen, omdat wij het niet als teken hebben herkend. Uitgestoten uit de kudde als zij waren, waren zij maar al te graag bereid elke soort prediking aan te horen (of zelfs voort te brengen) die zich weliswaar beriep op het woord van Christus, maar in werkelijkheid een aanklacht was tegen het gedrag van de honden en de herders, en de belofte inhield dat zij op een dag zouden worden gestraft. Dat hebben de machtigen altijd begrepen. Re-integratie van de uitgestotenen hield noodzakelijkerwijs een vermindering van hun voorrechten in; daarom werden den uitgestotenen die zich van hun uitstoting bewust werden als ketters gebrandmerkt, onafhankelijk van hun leer. En zij van hun kant stelden, verblind als zij waren door hun uitstoting, in geen enkele geloofsleer wezenlijk belang. Dat is de illusie van ketterij. Elke mens is ketter, elke mens is rechtzinnig, het gaat niet om het geloof dat door een beweging wordt uitgedragen, het gaat om de hoop die zij biedt. Alle ketterijen zijn de banier van een werkelijkheid, namelijk uitstoting. Krab de ketterij eraf en je vind de melaatse. Elke strijd tegen de ketterij wil slechts dit bereiken: dat de melaatse blijft wat hij is. En wat wil je van de melaatsen zelf verwachten? Dat zij onderscheiden wat juist en wat onjuist is in het dogma van de Drievuldigheid en in de definitie van de eucharistie? Komaan, Adson, dat zijn spelletjes voor ons godgeleerden. De eenvoudigen hebben andere problemen. En let wel, zij lossen ze allemaal op de verkeerde manier op. Daarom worden ze ketters.'

      'Maar waarom worden ze door sommigen gesteund?'

      'Omdat zij van pas komen in hun spel, dat zelden met het geloof en des te vaker met het veroveren van macht te maken heeft.'

      

      'De eenvoudigen hebben iets dat de geleerden, die zich vaak verliezen in het zoeken naar de meest algemene wetten, niet hebben. Zij hebben de intuïtie van het individuele. Maar die intuïtie is niet genoeg. De eenvoudigen bespeuren een eigen waarheid, die misschien meer waar is dan die van de kerkleraren, maar zij verspillen haar in ondoordacht daden. Wat moeten we doen?'

      'De grote Bonaventura heeft gezegd dat de geleerden de in de daden der eenvoudigen besloten waarheid tot de klaarheid van het begrip moeten brengen'

[Jyoti 0]

Fantastisch boek. Jaren geleden dat ik het gelezen heb, maar ik zou het dringend nog eens moeten doen.