Autoritaire bijbel

[Redactie 0]

Je hebt misschien op school ook de film The Wave moeten kijken, over het experiment uit de jaren zestig waarin een leraar zijn klas op eenvoudige wijze door discipline, gemeenschapszin en handelen tot een autocratische beweging wist te vormen, met hem als leider.
En natuurlijk zette het je aan het denken en meende je, net als iedereen om je heen, dat zo’n beweging gevaarlijk is, dat je voor jezelf moet blijven denken, dat we individuen zijn, noem maar op. En dat op die manier mensen inderdaad voor het nazisme konden vallen.

Maar toch zal er misschien bij jou ook wel een wat ongemakkelijk gevoel daarbij zijn ontstaan. Het probleem was namelijk dat die beweging echt werkte. Het boekte hele mooie resultaten.
Leerlingen letten beter op, ze werkten harder en efficiënter, de pispalen behoorden ineens ook volwaardig bij de groep en werden dus niet meer getreiterd, noem maar op. De beweging haalde dus óók het beste uit de leerlingen en ze deden zelfs meer huiswerk dan ze opgedragen kregen.

De bijbelse schrijvers wisten dit ook. Het is bijzonder gemakkelijk, vrijwel onvermijdelijk, om de bijbelse verhalen te zien als propaganda voor het groepsdenken, voor gehoorzaamheid aan autoriteit, voor discipline in wet en zeden, al dat soort nu nauwelijks populaire dingen.
De bijbelse samenleving was dan ook absoluut autoritair. Ze werd geregeerd door een koning, die ook recht sprak en aan wie iedereen gehoorzaamheid schuldig was en vooral in het boek 1 Koningen zie je hoe de vroomheid van het volk direct beïnvloed werd door de vroomheid van de koning.
In de tempel gehoorzaamde je de priesters en in de jonge kerk de apostelen en de ouderlingen.

Ja, ook de kerk groeit en bloeit in culturen waarin de gemeenschap, van gezin tot volk, minimaal net zo belangrijk is als het individu en waarin het individu dus niet op zichzelf staat.
Een belangrijke oorzaak van de huidige krimp hier is dan ook dat mensen zich veel minder verbinden met concrete gemeenschappen, maar vooral enkel de eigen vrijblijvende weg willen gaan.
Het individualistische denken levert daardoor weinig gemeenschap op, maar enkel allemaal persoonlijke religietjes die elkaar tegenspreken. Ook binnen het christendom, met al die kleine losse kerkjes en individuen die allemaal menen de ware leer te verkondigen.
Kortom, voor een groeiende kerk zul je dat individualisme voor een groot deel moeten afleggen.

Het gemeenschapsdenken kent haar gevaren, dat laat The Wave ook duidelijk zien. Maar dat is wat bij onze zondige staat is gaan horen: al het goede dat je verplicht bent te doen als mens, opent altijd weer mogelijkheden voor nog erger kwaad dan wanneer je dat goede niet deed. Die strijd zal altijd blijven.
Hetgeen wat het beste uit jouzelf haalt, kan tegelijkertijd ook het slechtste uit jouzelf halen.
Maar toch roept God jou op om datgene te doen wat het beste uit jouzelf haalt, ondanks die gevaren. Nederigheid, zachtmoedigheid en berouw zijn dan ook belangrijke wapens in die strijd.
 

Robert

Terug naar frontpage

[DeThomas 35]

..... enkel de eigen vrijblijvende weg willen gaan.....

De column roept bij mij de vraag op: waarom is de eigen weg vrijblijvend? Ik probeer zoveel mogelijk mijn eigen weg te gaan, maar dat wil namelijk niet zeggen dat ik mijzelf niet gebonden acht aan bepaalde waarden, normen, fatsoensregels en de wet!

[Robert Frans 1.653]

Vrijblijvend in de zin dat je niet echt meer gebonden bent aan de normen en waarden van de gemeenschap(en) waarin je verkeerd, maar je eigen normen en waarden hanteert. Gehoorzaamheid aan een gemeenschap is vaak toch anders dan enkel gehoorzaamheid aan je eigen principes. In het ideale geval harmoniëren gemeenschap en individu op dat punt met elkaar, maar dat is niet altijd zo en dan kan gehoorzaamheid toch moeilijk worden.

Niet dat het volgen van eigen principes verkeerd hoeft te zijn, of dat je eigen principes niet net zo streng zouden kunnen zijn; je eigen geweten blijft het hoogste gezag hebben, ook binnen de kerk.

Maar de idee dat je eigen individu de maat van alle dingen is probeerde ik dus te nuanceren in mijn column. Niemand staat op zichzelf, een ieder maakt onlosmakelijk deel uit van de menselijke familie en van concrete gemeenschappen daarbinnen, dus niemand kan zomaar een heel eigen weg gaan.

[DeThomas 35]

Maar kan dat geen onderdeel zijn van de eigen weg? Ik betaal bijvoorbeeld belasting, ook als ik het niet zou hoeven, omdat de gemeenschap dan dingen voor me regelt. Ik hou me aan de wet, omdat diezelfde wet mij niet alleen dingen verbiedt, maar ook beschermt.

[Robert Frans 1.653]

Dat bedoelde ik ook te zeggen: idealiter harmonieert de eigen weg met de gemeenschappelijke. Maar dat is niet altijd het geval en dan is het niet altijd zo dat jouw eigen weg dan wel juist zal zijn. Soms wel, want de gemeenschap heeft niet altijd gelijk, maar soms ook niet.