Straat epistemologie

[Humanist 0]

In dit soort filmpjes interviewt een man (Anthony) gelovigen (in dit geval een Christen, Miguel). Het interview gaat over hoe de gelovige aan zijn godsgeloof komt. Anthony vraagt eerst hoe zeker Miguel is in zijn godsgeloof (Miguel is 100% zeker dat Jezus aan het kruis is gestorven). Aan het eind van het gesprek lijkt Miguel niet meer zo zeker te zijn over zijn basis voor zijn geloof. Zo gaat dit bij alle filmpjes die ik tot nu toe heb gekeken (met hindoes, moslims, christenen). De methode heet 'Street Epistemology' (verder 'SE' genoemd voor gemak), en is ontwikkeld (?) door Peter Boghossian (filosoof/docent aan Portland State University). Epistemologie is kennistheorie: de tak van de filosofie die de aard, oorsprong, voorwaarden voor en reikwijdte van kennis en het weten onderzoekt. Aldus wikipedia.

De methode van simpele vragen zet aan tot reflectie van het geloof, maar kan eigenlijk ook worden toegepast op andere dingen waarover niet vaak (of vaak niet) over worden nagedacht (in de zin van 'klopt dit wel? waarom geloof ik dit? is dit wel een goede reden? etc.). Van Boghossians website: [boghossian's] fundamental objective is to teach people how to think through what often seem to be intractable problems.

Mijn vragen: wat vindt men hier van SE? Van het doel? Zou dit bij jou kunnen aanzetten tot heroverweging van de basis van je geloof? Kan dit bij jou leiden tot nieuwe inzichten of veranderingen over wat je gelooft en waarom? Andere opmerkingen zijn natuurlijk welkom.

Persoonlijk vind ik het erg aangenaam dat de interviewer zoveel geduld heeft en niet aanvallend is. De methode zet duidelijk aan tot twijfel (wat weer andere dingen in gang kan zetten, zelfs afvallen van geloof). Of het afvallen van geloof gewenst is of niet discussieer ik hier liever niet trouwens. Ik wil het bij SE houden.

edit: iets anders dat ik opvallend vind (en blijkbaar nuttig is voor de methode) is dat als een gelovige iets zegt dat niet waar is ('Mensen komen volgens de wetenschap van chimpanzees') dat de interviewer dan niet zegt 'Hé dat is niet zo, want blabla': In short, providing facts that contradict a person's belief causes them to shut down, or encrust themselves further in that belief.

Het gaat dus puur om het aanzetten van die twijfel bij die persoon, zodat hij/zij er zelf over na gaat denken.

[Robert Frans 1.653]

Op zich zijn de vragen prima en is de interviewer inderdaad voldoende respectvol, maar de setting is niet helemaal eerlijk. Op straat zijn mensen namelijk sneller overdonderd en weten ze vaak antwoorden niet, die ze normaal wel weten. Vooral een camera voor je neus kan echt wonderen verrichten daarin.

Vroeger had je het programma De Vakantieman en een terugkerende rubriek was altijd dat vakantiegangers in het buitenland op straat Nederland moesten aanwijzen op een blanco kaart van Europa. En ja hoor, verreweg de meeste mensen wezen de meest exotische landen aan, die niet eens in de buurt lagen van Nederland.

Dat soort testjes zijn ook vaak gedaan met het stellen van heel simpele vragen, die mensen dan ineens niet meer lijken te weten. Ze zouden dan een bewijs vormen dat mensen vandaag de dag dommer zouden zijn geworden.

Niets is echter minder waar. Ze zijn gewoon een beetje of behoorlijk van hun stuk geraakt en hebben dat zelf misschien nog niet eens in de gaten.

Zelf denk ik erg veel na over mijn geloof en kan ik redelijk goed verwoorden hoe ik de dingen zie als mensen echt geïnteresseerd zijn. De vragen die deze interviewer stelde, vond ik dan ook niet echt moeilijk te beantwoorden.

Maar zomaar op straat, dat kan dan best ineens een heel ander verhaal worden. Ik bedoel, zelfs in mijn parochie kwam ik eens met mijn mond vol tanden te staan toen een medeparochiaan mij heel direct vroeg wie God dan was. Terwijl ik daar normaal best iets zinnigs over kan zeggen. Maar toen ineens niet.

Het hoeft natuurlijk niet zo te gaan als ik ineens in een scherpe bui zou zijn (die heb ik soms), maar het kan wel. Dat betekent dan niet dat ik onnadenkend mijn geloof zou volgen, maar simpelweg om wat ik hierboven geschreven heb: op straat zijn mensen heel anders dan in een rustigere setting en kan het overdonderd raken voldoende ruimte innemen om de parate kennis of argumentatie even opzij te duwen.

[Humanist 0]

Op zich zijn de vragen prima en is de interviewer inderdaad voldoende respectvol, maar de setting is niet helemaal eerlijk. Op straat zijn mensen namelijk sneller overdonderd en weten ze vaak antwoorden niet, die ze normaal wel weten. Vooral een camera voor je neus kan echt wonderen verrichten daarin.

Vroeger had je het programma De Vakantieman en een terugkerende rubriek was altijd dat vakantiegangers in het buitenland op straat Nederland moesten aanwijzen op een blanco kaart van Europa. En ja hoor, verreweg de meeste mensen wezen de meest exotische landen aan, die niet eens in de buurt lagen van Nederland.

Dat soort testjes zijn ook vaak gedaan met het stellen van heel simpele vragen, die mensen dan ineens niet meer lijken te weten. Ze zouden dan een bewijs vormen dat mensen vandaag de dag dommer zouden zijn geworden.

Niets is echter minder waar. Ze zijn gewoon een beetje of behoorlijk van hun stuk geraakt en hebben dat zelf misschien nog niet eens in de gaten.

Denk niet dat die situaties vergeleken kunnen worden. Ten eerste is dit een één op één gesprek met een gopro (heel klein cameraatje) die aan het lichaam vast zit gemaakt. Ten tweede worden de juiste antwoorden bij het tv programma weggeknipt, dus zo vaak zal het niet voorkomen dat iemand Madagascar aanwijst ipv Corsica. Ten slotte werkt de methode ook zonder camera, etc. en lijken de mensen niet verrast omdat van te voren wordt afgesproken of ze een probleem hebben met het gesprek en de camera.

Zelf denk ik erg veel na over mijn geloof en kan ik redelijk goed verwoorden hoe ik de dingen zie als mensen echt geïnteresseerd zijn. De vragen die deze interviewer stelde, vond ik dan ook niet echt moeilijk te beantwoorden.

Mee eens. Het gaat er meer om dat de meesten 100% zeker denken te zijn, en daarna realiseren dat dit misschien niet gerechtvaardigd is. Van daaruit wordt zelfreflectie toegepast, wat kan leiden tot een sterker geloof of juist niet.

Maar zomaar op straat, dat kan dan best ineens een heel ander verhaal worden. Ik bedoel, zelfs in mijn parochie kwam ik eens met mijn mond vol tanden te staan toen een medeparochiaan mij heel direct vroeg wie God dan was. Terwijl ik daar normaal best iets zinnigs over kan zeggen. Maar toen ineens niet.

Absoluut. Dit heb ik wel eens met mijn vriendin.

Het hoeft natuurlijk niet zo te gaan als ik ineens in een scherpe bui zou zijn (die heb ik soms), maar het kan wel. Dat betekent dan niet dat ik onnadenkend mijn geloof zou volgen, maar simpelweg om wat ik hierboven geschreven heb: op straat zijn mensen heel anders dan in een rustigere setting en kan het overdonderd raken voldoende ruimte innemen om de parate kennis of argumentatie even opzij te duwen.

Ik denk ook dat veel mensen in grotere geloofsgemeenschappen weinig worden geconfronteerd met kritiek en ongelovigen en dergelijke, vooral in Amerika. Het zou kunnen dat er daar meer gelovigen zijn die meer "blind volgen" om het zo maar te zeggen.

[Robert Frans 1.653]

Denk niet dat die situaties vergeleken kunnen worden. Ten eerste is dit een één op één gesprek met een gopro (heel klein cameraatje) die aan het lichaam vast zit gemaakt. Ten tweede worden de juiste antwoorden bij het tv programma weggeknipt, dus zo vaak zal het niet voorkomen dat iemand Madagascar aanwijst ipv Corsica. Ten slotte werkt de methode ook zonder camera, etc. en lijken de mensen niet verrast omdat van te voren wordt afgesproken of ze een probleem hebben met het gesprek en de camera.

Nou ja, in het filmpje kwam het over alsof hij die jongen spontaan aansprak. Maar ook bij enige voorbereiding kan zo'n straatgesprek toch meer overdonderen dan bijvoorbeeld een uitgebreid gesprek in twee stoelen in een kamer, ik noem maar wat.

Zoals ik al zei: zelf kan ik op straat soms best wel goed kunnen antwoorden (en met JG aan de deur eigenlijk heel vaak ), maar kan het ook zomaar gebeuren dat ik een soort van blackout krijg.

Mee eens. Het gaat er meer om dat de meesten 100% zeker denken te zijn, en daarna realiseren dat dit misschien niet gerechtvaardigd is. Van daaruit wordt zelfreflectie toegepast, wat kan leiden tot een sterker geloof of juist niet.

Allicht, maar die absolute zekerheid zie je natuurlijk ook bij sommige niet-gelovigen, en vooral bij hen die geloven dat de waarheid relatief is, dus voor elk mens anders. Die zijn vandaag de dag misschien nog wel het meest star en dogmatisch daarin.

Ik weet ook niet of zulke gesprekjes echt daarin helpen. Tijdelijk misschien, maar het is heel wel mogelijk dat deze jongen de volgende morgen weer fris en fruitig opstaat en gewoon weer net zo zeker is van zijn geloof als altijd.

Ik bedoel, soms kun je je best laten meeslepen door een mooi betoog, door scherpe vragen of door iets wat je ziet, maar als de gebeurtenis achter de rug is en je hoofd weer helder is, zeg maar, dan kan het zomaar gebeuren dat je weer over gaat tot de orde van de dag. Maar het idee is sympathiek, dat wel.

Absoluut. Dit heb ik wel eens met mijn vriendin.

Kan natuurlijk niet hè? Wees eens een man voor haar.

Ik denk ook dat veel mensen in grotere geloofsgemeenschappen weinig worden geconfronteerd met kritiek en ongelovigen en dergelijke, vooral in Amerika. Het zou kunnen dat er daar meer gelovigen zijn die meer "blind volgen" om het zo maar te zeggen.

Geen idee, zou best kunnen. Net zoals er daar vast ook wel atheïsten zullen zijn met hetzelfde gemis aan echte critici. Ik bedoel, zelfs een kleine gemeenschap is in Amerika al heel groot.

Echter, met het tegenwoordige internet en de open social media ontkom je denk ik toch niet helemaal aan kritische geluiden. Ook daar zullen de fora en social media wel hun niet-gelovigen hebben die actief hun vragen stellen aan de gelovigen.

Ik denk dat in de westerse wereld vrijwel niemand echt op internet actief kan zijn zonder in aanraking te komen met critici. Dat zou alleen kunnen als je in een volledig gesloten gemeenschap zit, maar ook de meest gesloten gemeenschappen worden vandaag de dag steeds opener.