De dode auteur

[Redactie 0]

Als er iets is waar de joodse cultuur bekend om is, dan is het de twist. Volgens het gangbare beeld, met zeker raakvlakken in de praktijk, discussiëren joden over álles. Een idee is geen goed idee als daar niet minimaal hevig over getwist is, zelfs als iedereen de argumenten allang steekhoudend vindt.
Daarbij discussiëren joden niet enkel met elkaar, maar ook met God. In de Schrift kom je dat al volop tegen. Er is dan ook niets dat God meer verheugd dan het verliezen van een discussie. Stralend zit Hij in de hemel: “Mijn kinderen hebben Mij verslagen, geweldig!â€
Zelfs aan de hand van de Torah, die toch door God zelf geschreven zou zijn, weten ze prima Hem erop te wijzen dat zijn interpretatie verkeerd is, omdat er immers ook zus en zo staat.

Je leest het goed: een beetje goed onderlegde jood kan prima in staat zijn om God terecht te wijzen op basis van de Torah die Hijzelf geschreven heeft.
De reden daartoe is heel simpel en, jawel, staat ook in de Torah: het woord van God is niet in de hemel. De Torah is aan óns gegeven, dus God heeft er niet langer volledig zeggenschap meer over.
Hij kan dus niet langer meer exclusief zijn eigen interpretatie opleggen.
Wij zelf zijn nu verantwoordelijk voor een fatsoenlijke, rechtvaardige uitleg. Je kunt je dus niet meer achter God verschuilen als excuus voor je wandaden.

Deze “dode-auteurstheorie†kom je ook buiten het jodendom tegen. Zodra je een boek publiceert, geef je het aan de lezers prijs. Het is dan niet meer vanzelfsprekend dat jij als schrijver de enige juiste interpretatie hebt, zo vinden velen.
Maar jij hebt het toch geschreven? Dus jij weet dan toch altijd beter? Nee. Want dat jij de woorden geschreven hebt, betekent niet dat je ook eigendom van het verhaal of het idee blijft. Net zoals de bakker niet langer eigenaar is van het brood, zodra ik het van hem koop of krijg.
Het kan dan soms erg hilarisch worden, als lezers in een verhaal allerlei diepe betekenissen en verbanden gaan leggen die de schrijver zelf nooit zo bedoeld had. Maar ja, híj is niet de lezer...

Ook nu is het Woord aan Gods volk gegeven. Het Woord dat Christus is en Gods volk dat de kerk of de geloofsgemeenschap is.
Het is dan ook onvermijdelijk dat er twist en soms ook scheuring ontstaat, zoals Paulus zelf al zegt, om zo uit te maken wat goed geloven in deze tijd betekent. De Schrift alleen al is daar volop op ingericht, met al haar dubbelzinnige, literaire en poëtische stukken.
Die discussie hoort er gewoon bij, omdat het Woord niet meer in de hemel is, maar in onze handen en harten. Het ligt op het altaar, het is te vinden in de bijbel, waar we ons elke week omheen mogen verzamelen. Het beste gewoon als één volk, één kerk, maar wel met vele lezers.
Je kunt je dus niet meer achter God verschuilen als excuus voor je wandaden.

Robert

Terug naar frontpage

[Bonjour 80]

Hier is nog wel iets tegen in te brengen.

Zou het grote warenhuis van Zweden zo succesvol zijn zelfbouw meubels kunnen slijten als de handleidingen niet zo duidelijk waren? Of de Deense speelgoedfabrikant? Natuurlijk niet. Je merkt de waarde van hun bouwbeschrijvingen als je eens een handleiding voor een product van een ander moet gebruiken.Het symbool voor de schroevendraaier lijkt op een boormachine en het is vaak niet duidelijk welk onderdeel je moet hebben en hoe het geplaatst moet worden. Het is niet toevallig dat de bouwbeschrijvingen van de twee genoemde bedrijven zo goed zijn. Ze weten dat hun succes afhangt van het succes van de handleidingen.

De Bijbel wordt geacht de handleiding van God te zijn voor hoe wij ons leven kunnen leiden volgens Zijn normen. En wat zien we: We kunnen het boek aan alle kanten herinterpreteren en bij wijze van spreken weten we vaak niet of we de boormachine of schroevendraaier moeten pakken. Maar dat had dus niet gehoeven.

En hoe weten we dan nu welke van onze daden wandaden zijn in de ogen van de God van de Bijbel? Bijvoorbeeld, hoe moeten we omgaan met homofielen? Verafschuwen zoals in het OT of zijn ze toch ook naasten in de zin van "We moeten onze naasten liefhebben".

Dus dat leert in ieder geval één ding: Baseer je niet op de Bijbel om daden wandaden te noemen. Daar kun je je niet achter verschuilen.

[Robert Frans 1.653]

Er is dan ook verschil tussen een handleiding en een literair werk. En over dat laatste heb ik het in mijn column. En nee, ik zie de Schrift niet als een handleiding.

[Bonjour 80]

Dat zijn we eens. Het is geen handleiding. Die kwaliteitseis haalt het niet. Over literair werk kunnen we nog een leuke discussie over beginnen. Maar het wordt wel als handleiding gebruikt. Wellicht in katholieke kringen wat minder, maar ook daar is het de basis.

Ik heb ervaring met mensen die lange stukken tekst produceren en anderen die dat moeten lezen en er een bruikbaar product van moeten maken. Dat is een lastig proces. De manier van opschrijven bepaalt of het bruikbaar is om het beschreven product te maken. Of je dat nu een literair werk noemt, een handleiding of een ontwerp maakt niet uit. In het geval van de Bijbel is het product de levenswijze van de christenen.

En dan geldt: GIGO: Garbage in, garbage out.

Veel mensen hebben de meest afschuwelijke dingen gedaan en gedacht dat de Bijbel hun daarin ondersteunde. Nu denken anderen dat de Bijbel hun acties afkeurt. Ze hebben allebei gelijk en dat is het probleem. De Bijbel voldoet dus niet als handleiding voor de levenswijze. Het is vaak tweeledig uitlegbaar. Maar christenen gebruiken het wel als handleiding. Natuurlijk is de materie stukken lastiger dan het maken van een kast of autootje, maar dat betekent alleen maar dat er veel meer aandacht aan het opschrijven had moeten zijn.

[DeThomas 35]

Ik ie, als ik Roberts Frans zijn eerste gedeelte lees voortdurend Tevye uit Anatevka voor me

[Robert Frans 1.653]

Ook in katholieke kringen is de bijbel níét de basis. Het is één basis, maar de absolute basis is het Allerheiligst Sacrament. En in de moraal je eigen, persoonlijke geweten. Je achter de bijbel verschuilen is ook daar dus not done.

De literaire kwaliteit van de bijbel wordt echter wel degelijk vrij massaal erkend. Niet elk stuk is natuurlijk even interessant, maar bijvoorbeeld de Psalmen of Jesaja worden over het algemeen wel degelijk als hoogtepunten van de oud-oosterse literatuur gezien.

Maar ook de verhalen over Davids koningshuis en ook de verhalen in Genesis worden geprezen om hun diepgang, eenvoud en psychologische fijnzinnigheid, waarin niet zelden in een paar zinnetjes al heel veel wordt gesuggereerd.

Niet voor niets is de bijbel nog altijd het meest gedrukte, gelezen en vertaalde boek ter wereld en weet het na zoveel duizenden jaren in de meest uiteenlopende culturen vele mensen diep te raken en in beweging te zetten.

De bijbel heeft in vele culturen een onvoorstelbare geschiedenis teweeggebracht die bijna net zo literair is als de bijbel zelf, dus vol strijd, passie, verraad, gruwelijkheden, liefde, mystiek, schoonheid, intriges, mysteries, et cetera.

De bijbel daarom enkel als handleiding zien lijkt mij daarom nogal kortzichtig, ook als je dat als christen doet.

En je hoeft ook geen gelovige te zijn, of zelfs ook maar een fan van de bijbel, om te erkennen dat literatuur dat na zoveel duizend jaar nog steeds zoveel mensen raakt, wel verrekte goede literatuur moet zijn.

[noachiet 0]

Hier is nog wel iets tegen in te brengen.

Zou het grote warenhuis van Zweden zo succesvol zijn zelfbouw meubels kunnen slijten als de handleidingen niet zo duidelijk waren?.

Het verschil is dat wij geen dode Ikea kast zijn, een gebruikersproduct, maar intelligente zelfstandige wezens. De enige keer dat we een handleiding in de bijbel zien is bij de bouw van de tabarnakel......

[Bonjour 80]

Het verschil is dat wij geen dode Ikea kast zijn, een gebruikersproduct, maar intelligente zelfstandige wezens. De enige keer dat we een handleiding in de bijbel zien is bij de bouw van de tabarnakel......

"Wij" zijn dan ook niet het product dat uit de handleiding van de Bijbel moet komen, maar onze levenswijze. Een levenswijze die de goedkeuring van God kan krijgen. En daar zijn tal van voorbeelden van. Wat moet je doen als iemand je slaat? De andere wang of terug slaan?

Net zoals je met de planken en schroeven om moet gaan volgens de Ikea handleiding, staan er in de Bijbel aanwijzingen hoe je met je leven om moet gaan.

Ook in katholieke kringen is de bijbel níét de basis. Het is één basis, maar de absolute basis is het Allerheiligst Sacrament.

Het Allerheiligst Sacrament heeft zijn basis in de .... Bijbel. oa

En als zij aten, nam Jezus brood, en als Hij gezegend had, brak Hij het, en gaf het hun, en zeide: Neemt, eet, dat is Mijn lichaam.

En Hij nam den drinkbeker, en gedankt hebbende, gaf hun dien; en zij dronken allen uit denzelven.

En Hij zeide tot hen: Dat is Mijn bloed, het bloed des Nieuwen Testaments, hetwelk voor velen vergoten wordt.

Voorwaar, Ik zeg u, dat Ik niet meer zal drinken van de vrucht des wijnstoks, tot op dien dag, wanneer Ik dezelve nieuw zal drinken in het Koninkrijk Gods.

En als zij den lofzang gezongen hadden, gingen zij uit naar den Olijfberg.

De literaire kwaliteit van de bijbel wordt echter wel degelijk vrij massaal erkend. Niet elk stuk is natuurlijk even interessant, maar bijvoorbeeld de Psalmen of Jesaja worden over het algemeen wel degelijk als hoogtepunten van de oud-oosterse literatuur gezien.

Dat is heel leuk, maar de literaire kwaliteiten van de Bijbel staan niet ter discussie. Zoals je zelf zegt:

Zelfs aan de hand van de Torah, die toch door God zelf geschreven zou zijn, weten ze ...

Dit is het enige boek dat volgens de christenen door God zelf geschreven is, of door mensen die goddelijk geïnspireerd zouden zijn. En zoals ik net in het voorbeeld van de andere wang aangaf, staan er aanwijzingen in voor een juiste levenswijze. Juist in de ogen van de beschreven God.

Stel er staan een onduidelijkheid in de bouwbeschrijving van de kast en de klant heeft schade door deze onduidelijkheid. Dan gaat hij terug naar de servicebalie met zijn klachten en als het goed is krijgt hij compensatie voor die schade en wordt de handleiding aangepast. Het warenhuis aanvaardt daarmee dus een verantwoordelijkheid voor zijn handleiding en zal in de nieuwe editie de onduidelijkheid vermijden.

En dus hoef je de Bijbel niet alleen als handleiding te zien, maar daar waar het als handleiding kan dienen, zou het duidelijk moeten zijn. En als je straks aan de hemelpoort staat en een onduidelijkheid geeft een negatief reisadvies, zou je als moderne westerling in discussie kunnen gaan, al weet niemand of de wachters bij de poort hiervoor open staan.

Dan kom ik dus terug bij de opmerking die je tweemaal plaatst in je verhaal:

Je kunt je dus niet meer achter God verschuilen als excuus voor je wandaden

Nu, dat ben ik dus helemaal niet me je eens. Uit een slechte handleiding is het lastig een eenduidige rechtvaardige uitleg te halen, en dat geeft echt een stuk verantwoordelijkheid bij de schrijver(s) van de Bijbel. En daarover klagen kan je gelijk negatief verschuilen noemen, maar je kan er ook gewoon eerlijk voor uit komen dat de handleiding slecht was.