avondmaal en eucharistie in 1561

[Paul 0]

Beste lezers,

Wat mij maar niet los wil laten, is de uitleg over het heilig avondmaal in de Nederlandse Geloofsbelijdenis: artikel 35, uit 1561.

In het bijzonder de volgende passage verbaast me, omdat ik deze nooit in een reformatorisch belijdenisgeschrift had verwacht:

... Ondertussen vergissen wij ons niet als wij zeggen dat

wat door ons gegeten en gedronken wordt, het eigen en natuurlijk lichaam en

het eigen bloed van Christus is; maar de wijze waarop wij deze nuttigen, is niet

met de mond, maar geestelijk, door het geloof. ...

Het kan zo in een katholieke katechismus worden opgenomen, toch?

Vandaar mijn vraag aan u: kan het misschien zo zijn geweest dat, anno 1561, een protestant het sacrament van het heilig avondmaal op dezelfde manier opvatte en benaderde, als dat een katholiek het sacrament van de eucharistie opvatte en benaderde?

[Gast Anon_phpbb]

Beste lezers,

Wat mij maar niet los wil laten, is de uitleg over het heilig avondmaal in de Nederlandse Geloofsbelijdenis: artikel 35, uit 1561.

In het bijzonder de volgende passage verbaast me, omdat ik deze nooit in een reformatorisch belijdenisgeschrift had verwacht:

... Ondertussen vergissen wij ons niet als wij zeggen dat

wat door ons gegeten en gedronken wordt, het eigen en natuurlijk lichaam en

het eigen bloed van Christus is; maar de wijze waarop wij deze nuttigen, is niet

met de mond, maar geestelijk, door het geloof. ...

Het kan zo in een katholieke katechismus worden opgenomen, toch?

nee, daar pleegt men ketterij te vermijden.

Lees maar eens goed

[Robert Frans 1.537]

Niet helemaal, denk ik. Want in datzelfde artikel staat ook dit:

Maar om het geestelijk en hemels leven te onderhouden, hetwelk de gelovigen hebben, heeft Hij hun gezonden een levend Brood, Dat van den hemel nedergedaald is, te weten Jezus Christus, Dewelke het geestelijk leven der gelovigen voedt en onderhoudt, als Hij gegeten, dat is, toegeëigend en ontvangen wordt door het geloof, in den geest. Om ons dit geestelijk en hemels Brood af te beelden, heeft Christus verordend een aards en zienlijk brood, hetwelk een sacrament is van Zijn lichaam, en den wijn tot een sacrament Zijns bloeds; om ons te betuigen dat wij, zo waarachtiglijk als wij het sacrament ontvangen en houden in onze handen, en het eten en drinken met onzen mond, waarmede ons leven daarna onderhouden wordt, ook zo waarachtiglijk door het geloof (hetwelk de hand en mond onzer ziel is) het ware lichaam en het ware bloed van Christus, onzen enigen Zaligmaker, ontvangen in onze zielen tot ons geestelijk leven.

Brood en wijn zijn, als ik het goed versta, volgens deze belijdenis dus eerder tekenen ofwel zinnebeelden van het Lichaam en Bloed van Christus. Zoals men tijdens het avondmaal brood en wijn nuttigt, zo nuttigt men door het geloof, "hand en mond van de ziel," geestelijk het Lichaam en Bloed van Christus. Brood en wijn zijn dan dus wel Lichaam en Bloed, maar wel zinnebeeldend, dus niet zo letterlijk als in de eucharistie. Het woord sacrament heeft in de gereformeerde traditie dan ook een wat andere betekenis, namelijk dat van een teken, een bezegeling van iets wat enkel op geestelijk niveau gebeurd.

[Paul 0]

Beste lezers,

Wat mij maar niet los wil laten, is de uitleg over het heilig avondmaal in de Nederlandse Geloofsbelijdenis: artikel 35, uit 1561.

In het bijzonder de volgende passage verbaast me, omdat ik deze nooit in een reformatorisch belijdenisgeschrift had verwacht:

... Ondertussen vergissen wij ons niet als wij zeggen dat

wat door ons gegeten en gedronken wordt, het eigen en natuurlijk lichaam en

het eigen bloed van Christus is; maar de wijze waarop wij deze nuttigen, is niet

met de mond, maar geestelijk, door het geloof. ...

Het kan zo in een katholieke katechismus worden opgenomen, toch?

nee, daar pleegt men ketterij te vermijden.

Lees maar eens goed

Hallo Rk diaken,

Bedankt voor je antwoord.

Ik had als lezer de indruk dat de schrijver van artikel 35 uit de Nederlandse geloofsbelijdenis daar een nagenoeg voor-reformatorisch standpunt uiteenzette, op de laatste paar zinnen na. Het laatste stukje, vanaf “ Daarom verwerpen wij ... “ , klinkt mijns volgens mij namelijk als een verkapte veroordeling van de uitstelling van het Allerheiligste, maar dat staat er niet letterlijk.

Met vriendelijke groet,

Paul

[Paul 0]

Niet helemaal, denk ik. Want in datzelfde artikel staat ook dit:

Maar om het geestelijk en hemels leven te onderhouden, hetwelk de gelovigen hebben, heeft Hij hun gezonden een levend Brood, Dat van den hemel nedergedaald is, te weten Jezus Christus, Dewelke het geestelijk leven der gelovigen voedt en onderhoudt, als Hij gegeten, dat is, toegeëigend en ontvangen wordt door het geloof, in den geest. Om ons dit geestelijk en hemels Brood af te beelden, heeft Christus verordend een aards en zienlijk brood, hetwelk een sacrament is van Zijn lichaam, en den wijn tot een sacrament Zijns bloeds; om ons te betuigen dat wij, zo waarachtiglijk als wij het sacrament ontvangen en houden in onze handen, en het eten en drinken met onzen mond, waarmede ons leven daarna onderhouden wordt, ook zo waarachtiglijk door het geloof (hetwelk de hand en mond onzer ziel is) het ware lichaam en het ware bloed van Christus, onzen enigen Zaligmaker, ontvangen in onze zielen tot ons geestelijk leven.

Brood en wijn zijn, als ik het goed versta, volgens deze belijdenis dus eerder tekenen ofwel zinnebeelden van het Lichaam en Bloed van Christus. Zoals men tijdens het avondmaal brood en wijn nuttigt, zo nuttigt men door het geloof, "hand en mond van de ziel," geestelijk het Lichaam en Bloed van Christus. Brood en wijn zijn dan dus wel Lichaam en Bloed, maar wel zinnebeeldend, dus niet zo letterlijk als in de eucharistie. Het woord sacrament heeft in de gereformeerde traditie dan ook een wat andere betekenis, namelijk dat van een teken, een bezegeling van iets wat enkel op geestelijk niveau gebeurd.

Hallo Robert Frans,

Bedankt voor je antwoord.

Als ik me niet vergis is er binnen het Protestantse christendom een scala aan avondmaals-sacramentsopvattingen, variërend van zuiver symbolisch, tot de ‘presentia realis’ zoals ook katholieken geloven.

Artikel 35 uit de Nederlandse Geloofsbelijdenis is dus een vroege uiting van de symbolische avondmaals-sacramentsopvatting? In dat geval heb ik teveel aandacht geschonken aan de woorden “eigen†en “natuurlijkâ€, en te weinig aan de “maar†die erop volgde.

Met vriendelijke groet,

Paul

[Robert Frans 1.537]

Binnen de klassieke gereformeerde kerken zijn sacramenten geen directe heilshandelingen van Christus, maar tekenen of bezegelingen van het verbond. Het zijn heilige, zinnebeeldende handelingen van Christus' heilshandelingen, maar dus niet de heilshandelingen zelf. Net zoals de kroon zinnebeeld is van de macht van de koning en daarom enkel door de koning gedragen mag worden, maar niet zelf die macht geeft. Het is niet zo dat als iemand anders de kroon opzet, die ander meteen koning wordt. De sacramenten staan er dan ook niet op zichzelf, maar vinden hun betekenis in de vierende gemeenschap van ware gelovigen.

De katholieke Kerk leert echter dat brood en wijn Lichaam en Bloed van Christus worden zodra de eucharistie correct is opgedragen door een priester. Ook als de priester niet zou geloven in Christus, worden door zijn handen brood en wijn Lichaam en Bloed als hij de Mis opdraagt. En ook als jijzelf niet gelooft, ontvang je het Lichaam van Christus als je ter communie gaat. Na de Mis blijft het brood ook het Lichaam van Christus en kan het daarom altijd aanbeden worden. Het veranderd dus niet terug in brood en wat na de Mis overblijft wordt dan ook bewaard in een speciale, extra luisterrijke kluis in de kerk, dat het tabernakel wordt genoemd (het Bloed mag niet bewaard blijven).

Er zijn inderdaad protestantse kerkgemeenschappen die vrijwel hetzelfde leren omtrent de eucharistie als de katholieke Kerk, zoals bepaalde Anglicaanse gemeenschappen of sommige Lutherse gemeenschappen. Er zijn dan ook Anglicaanse kerkgemeenschappen die katholieke parochies willen worden, met behoud van de eigen tradities, en waarvoor de katholieke Kerk een regeling heeft getroffen. Een consequent eucharistische opvatting is verder echter vrij uitzonderlijk binnen de protestantse wereld.

[Michiel 14]

Beste lezers,

Wat mij maar niet los wil laten, is de uitleg over het heilig avondmaal in de Nederlandse Geloofsbelijdenis: artikel 35, uit 1561.

In het bijzonder de volgende passage verbaast me, omdat ik deze nooit in een reformatorisch belijdenisgeschrift had verwacht:

... Ondertussen vergissen wij ons niet als wij zeggen dat

wat door ons gegeten en gedronken wordt, het eigen en natuurlijk lichaam en

het eigen bloed van Christus is; maar de wijze waarop wij deze nuttigen, is niet

met de mond, maar geestelijk, door het geloof. ...

Het kan zo in een katholieke katechismus worden opgenomen, toch?

Nee, de sacraments opvatting binnen de RKK is wel heel anders dan binnen de Gereformeerde traditie. De NGB geeft in artikel 33 dit al weer:

Van de sacramenten

Wij geloven dat onze goede God, acht hebbende op onze grovigheid en zwakheid, ons heeft verordend de sacramenten, om aan ons Zijn beloften te verzegelen, en om panden te zijn der goedwilligheid en genade Gods te onswaarts, en ook om ons geloof te voeden en te onderhouden; dewelke Hij gevoegd heeft bij het woord des Evangelies, om te beter aan onze uiterlijke zinnen voor te stellen, zowel hetgeen Hij ons te verstaan geeft door Zijn Woord, als hetgeen Hij inwendig doet in onze harten, bondig en vast makende in ons de zaligheid, die Hij ons mededeelt. Want het zijn zichtbare waartekenen en zegelen van een inwendige en onzienlijke zaak, door middel waarvan God in ons werkt door de kracht des Heiligen Geestes. Zo zijn dan de tekenen niet ijdel, noch ledig, om ons te bedriegen; want Jezus Christus is hun waarheid, zonder Wien zij niet met al zijn zouden. Voorts zijn wij tevreden met het getal der sacramenten, die Christus, onze Meester, ons heeft verordend, welke niet meer dan twee zijn; te weten het sacrament des Doops, en des Heiligen Avondmaals van Jezus Christus.

Vandaar mijn vraag aan u: kan het misschien zo zijn geweest dat, anno 1561, een protestant het sacrament van het heilig avondmaal op dezelfde manier opvatte en benaderde, als dat een katholiek het sacrament van de eucharistie opvatte en benaderde?

Het kan zijn dat een protestant het opvatte op die manier, maar in de NGB wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de RKK-leer en reformatie op dit punt.