Jalikaatje

Ik kan je nog wel een aantal gebedsvormen uit verschillende geloofstradities aanreiken, met een korte omschrijving erbij. Natuurlijk is het goed om zelf verder te zoeken als je meer over een bepaalde gebedsvorm wil weten.
Het mondgebed
De meest eenvoudige manier van bidden, maar soms toch nog best moeilijk. Je spreekt simpelweg een aantal gebeden hardop of fluisterend uit. Liederen zingen kan natuurlijk ook. Dat kunnen vaste gebeden zijn, zoals bijvoorbeeld het onzevader, maar ook vrije gebeden die spontaan in je opkomen. Veel gelovigen kennen ook vaste schietgebedjes die ze in bepaalde situaties bidden, zoals voor de maaltijd, voor vertrek of als ze hulp nodig hebben.
De rozenkrans
Katholiek gebed dat voornamelijk bestaat uit het herhalen van vele weesgegroetjes en onzevaders, terwijl je ondertussen een aantal belangrijke gebeurtenissen uit het leven van Jezus en Maria overweegt. Het is dus meer een meditatievorm, maar voor niet-katholieken vrij ontoegankelijk.
Het Jezusgebed
Deze komt uit de oosters-orthodoxe traditie, maar is vanwege de eenvoud ook redelijk populair bij bepaalde katholieke en protestantse gemeenschappen. Het houdt niet méér in dan het constant herhalen van de bede 'Heer Jezus, Zoon van God, ontferm U over mij, zondaar.' Orthodoxe monniken doen dat zelfs heel de dag door, dus ook tijdens het werk. Voor dat laatste is echter wel een geoefende geest nodig.
Lectio divina
Stamt uit de kloosters en vindt ingang over vrijwel de hele oecumene. Je neemt een niet te lang bijbelgedeelte en leest deze heel langzaam en overwegend. Als een vers je aanspreekt, dan ga je na waarom dat zo is, voordat je verder leest en knoop je er een persoonlijk gebed aan vast. Lectio divina kan op verschillende wijzen gedaan worden; je kunt zelfs nog het gedeelte overschrijven en er persoonlijke aantekeningen bijzetten.
Bijbels dagboek
Vooral een protestantse traditie. Er zijn verschillende boeken op de markt waarin je een jaar lang elke dag een overweging leest en meestal ook een aangegeven bijbelgedeelte. Verschillende protestantse geloofstradities zullen weer eigen accenten leggen en onderwerpen aansnijden, dus je zult een zorgvuldige keuze moeten maken welk boek of welke boeken je wil volgen.
Contemplatie
Komt ook vooral uit de katholieke en oosters-orthodoxe traditie. Wat je hierin doet? Niets. Het is puur zwijgend tegenover God knielen of zitten (of liggen). Een passieve vorm van meditatie dus, waarin woorden wegvallen en de liefde tussen jou en Hem overblijft. Meestal wordt er een icoon, beeld, stuk muziek of een bijbelvers gebruikt om de concentratie weer te herrichten als de gedachten afdwalen. Vergt ook geestelijke oefening en rijping.
Soms kun je gebedsvormen ook in elkaar laten overvloeien, als je geest je daartoe brengt. Het kan best zijn dat je bijvoorbeeld tijdens het bidden van de psalmen ineens stilvalt en even helemaal niets wil zeggen. Of dat je tijdens het lezen uit een dagboek ineens zodanig geraakt wordt door een geciteerd bijbelvers, dat je ineens dáárover diep gaat nadenken. Dat kun je dan ook gewoon laten gebeuren, zonder er meteen iets van te hoeven vinden.
Het belangrijkste is dat je een vorm vindt die bij je geloofsbeleving en de geloofstraditie waar je toebehoort past, óók als het niet zo goed met je gaat. En wat bij jou persoonlijk past, kan zelfs van tijd tot tijd verschillen, afhankelijk van je geestelijke groei. Een geestelijk leidsman of -vrouw vanuit jouw kerk daarover raadplegen is daarbij zeker geen gek idee.
Ook blijft het belangrijk, zoals ik al zei, dat je dagelijks bidt. Ook als je het maar eentonig vindt, ook als je geen mooie gedachten of woorden meer hebt, ook als je aan alles twijfelt. Liever dagelijks een pover gebed, dan af en toe een vurige. Het is immers voedsel voor de ziel, een liefdevolle opdracht van de Heer.

Je hoeft dan ook lang niet alles te bidden; alleen katholieke geestelijken moeten dat (deels). De meeste gelovigen bidden alleen het morgengebed en het avondgebed. Het morgengebed bid je dan voor het naar werk gaan, het avondgebed voor of na het avondeten. Ook de dagsluiting wordt vaak meegenomen voor het slapen gaan.
Bij echte drukte wordt aangeraden om het avondgebed als het belangrijkste gebed te beschouwen en deze dus sowieso te bidden.
Het bidden van het morgen- en avondgebed duurt gemiddeld vijftien tot twintig minuten, afhankelijk van hoe snel je de woorden uitspreekt en of zingt. De dagsluiting is vaak zo'n tien minuten, afhankelijk van hoe lang je het gewetensonderzoek doet.
In verschillende geloofstradities worden ze als de gebeden van Jezus zélf gezien. Elke psalm licht weer een element uit van zijn leven op aarde, zijn leven nu bij de Vader en zijn heilsplan voor ons. In veel van hun gebeden en erediensten spelen de psalmen dan ook een belangrijke rol, al dan niet berijmd gezongen.
Schuift al uw zorgen op Hem af, want Hij heeft zorg voor u.
-1 Petrus 5,7; WV75
Laat je dus nooit weerhouden om al je zorgen en al je vragen bij Hem neer te leggen. Het is juist iets heel moois om Hem de lof te prijzen én om Hem te vragen om hulp en troost, of antwoorden op vragen waar je mee zit.
Dat is immers hét kenmerk van een sterk geloof: vol twijfels en vragen zitten, God niet weten te vinden, geen enkele mooie ervaring of gedachte meer binnenkrijgen, maar tóch Hem blijven bidden en dankzeggen.
Je eigen gebeden kunnen zo de woorden van Jezus in de psalmen omlijsten of juist bevragen. Het kan dan zomaar gebeuren dat je juist in de psalmen antwoorden vindt, of bevestigingen, of troost. En daar kun je Hem dan weer voor danken.
En mocht je een dergelijke overgang toch moeilijk vinden, wat let je dan om eerst je eigen gebeden te bidden, de bijbel daarna te openen en dan de volgende psalm te bidden? Je krijgt dan simpelweg de woorden van God aangereikt om die overgang vanzelf te laten gebeuren.

Zelf bid ik dagelijks een aantal gebeden uit het getijdengebed. Daar is zelfs tegenwoordig een zeer handige app voor die na gratis registratie evenals gratis te downloaden is. Scheelt enorm veel geblader in een dik boek.
In het getijdengebed bid je door de dag heen een aantal psalmen, voorbeden, hymnen en (korte) lezingen, zodat je in vier weken bijna alle psalmen doorgaat. Het zijn eigenlijk een soort minikerkdienstjes die je ook alleen kunt bidden en waar je dan ook je persoonlijke gebeden aan kunt toevoegen.
Daarnaast probeer ik dagelijks het evangelie van de dag te overwegen en ga ik elke zondag naar de mis.
Als je niet het getijdengebed wil bidden, maar wel de psalmen, dan kun je natuurlijk dagelijks steeds de volgende twee of drie psalmen en of psalmgedeelten direct uit de bijbel bidden, ingeleid en of afgesloten met een persoonlijk gebed.
Je begint dan bij Psalm 1, eindigt bij Psalm 150 en gaat dan weer naar Psalm 1.
De kunst is dan om altijd de volgende psalm te bidden, ook als de inhoud niet zou aansluiten op wat je op dat moment voelt. Dus toch gewoon die lofpsalm als je aan Hem twijfelt, of die droeve psalm als je juist vol blijdschap bent.
Je bidt immers dan niet enkel voor jezelf, maar ook voor anderen; je leent hen als het ware je stem. Daarbij kun je de psalmen zien als de gebeden van Jezus zelf, waarin Hij dus direct door jou heen bidt en je als het ware al zijn goddelijke ervaringen - vreugde, lijden, dood, verrijzenis - je eigen maakt.
Uit ervaring weet ik in elk geval dat het dagelijks bidden van de psalmen nooit gaat vervelen, zéker als je ze dus als woorden van Jezus ziet en wel álle psalmen, en dat ze je geloofsleven erg kunnen verrijken en je beeld van God kunnen verdiepen.
Maar hoe en wat je ook bidt, het belangrijkst is dat je het dagelijks doet, ook als je eigenlijk even geen zin hebt en er een vaste tijd voor inruimt. En dat kan al door simpelweg wat vroeger op te staan.

Het moet geweest zijn in de zeventiger jaren. Ze was aanwezig op een weekend van "Verdieping en Activering" in Hilversum. Sidney Wilson, tante Jo (achternaam weet ik niet meer), Jo Doyen, Henk Binnendijk en Corrie ten Boom waren daar regelmatig aanwezig. Corrie ten Boom veroordeelde nooit iemand en verborg haar eigen zonden en zwakheden ook niet. Daarom voelde iedereen zich gewoon comfortabel bij haar. Maar ze sprak eenvoudig en tegelijkertijd diep geestelijk. Haar boekje "Niet ik, maar CHRISTUS" ligt op mijn nachtkastje en ik ben het nu voor de zoveelste maal aan het herlezen. Daar kan geen theologische studie tegenop. En dat ze zich af en toe als een brombeer kon gedragen maakte alleen maar dat je je bij haar niet anders hoefde voor te doen dan je was. Je mocht gewoon jezelf zijn.

Corrie ten Boom, dat was een toffe tante. Ik heb twee boeken van haar gelezen. Een over haar tijd in de Tweede Wereldoorlog, een over haar omzwerving op de wereld daarna. En wat ik juist zo kan waarderen is dat ze haar mindere kanten niet toedekt. Ze maakt prachtige dingen mee, maar schrijft ook op dat ze er vaak genoeg gewoonweg geen zin in heeft. Lekker Hollandse dame, maar maakt dingen mee die ik niet achter een Hollandse dame had gezocht.