januarius

Volgens mij snap je inderdaad m'n punt niet. Maakt niet uit, maar laten we proberen elkaar eerst te verstaan voordat we elkaars positie bekritiseren. Om eerlijk te zijn snap ik niet dat je een onderscheid kunt maken tussen de Bijbel als enige gezagsbron, terwijl je zelf ook zegt dat commentaren, zorgvuldige exegese, taalkundige kennis nodig is. Ik weet niet of je heel bekend bent met historische wetenschap, maar in de wetenschap staan niet alle koppen dezelfde kant op, en je zult hoe dan ook gezag moeten toe kennen aan anderen. Zij moeten namelijk d.m.v. hun expertise de betekenis van de Bijbel bemiddelen. En dit gebeurd niet zuiver objectief want ons beeld van de geschiedenis is altijd anders dan de geschiedenis zelf (generalisatie, gebrek aan bronnen en kennis van context, meerder interpretatie mogelijkheden). Bovendien heb je als een tekst historisch uitlegt nog niet de betekenis voor mij en jou vandaag de dag bepaald. Heb ik m'n punt nu iets helderder gemaakt?

Ik vind het bezwaarlijk dat Packer, en in het verlengde daarvan jij, de zaken simplificeert om gezag d.m.v. een driedeling terug te voeren op één instantie 1. traditie/kerk 2. jezelf 3. de schrift en vervolgens anderen (katholieken, liberalen) de zwarte piet toe te schuiven. Zo'n driedeling is veel te simplistisch. Je kunt beter spreken van een krachtenveld met zwaartepunten. In hoeverre ben je bekend met exegese en hermeneutiek van progressieve, postliberale, postmoderne christenen? Je beeld daarvan komt me nogal stereotiep over.

Nee die middelen, tools zijn secundair. De Bijbel is uiteindelijk de maatstaaf:

Of je ze nu secundair noemt of niet, je neemt ze altijd mee en je hebt ze ook nodig als je een interpretatie geeft van een tekst. Ik zie de Bijbel vanuit een ander paradigma dan jij. Waar het me om ging is dat ik het etiket "subjectivistisch" niet kan accepteren als een adequate typering van hoe progressieve christenen de bijbel lezen en al helemaal m'n hoofd schud als een neo-puritein als Packer meent dat hij de Bijbel "objectief" en niet z'n eigen vooronderstellingen met zich meebrengt naar de tekst. De Bijbel op zich zelf is alleen een tekst, en die moet geïnterpreteerd worden, en hierbij komen onvermijdelijk andere gezagsinstanties om de hoek kijken (je kerkelijke traditie, dogma, wetenschap, je wereldbeeld en persoonlijke ervaring om maar wat te noemen).

Het idee dat als je een contradictie meent tegen te komen in de Bijbel je een interpretatiefout heb gemaakt (zie je citaat) is een dogmatische vooronderstelling die weinig te maken heeft met goed lezen en bestuderen van de boeken in de Bijbel.

Het probleem van veel christenen is dat ze modernistisch denken en daardoor waarheid louter koppelen aan historische feitelijkheid. Het nieuwe-atheïsme en protestants of evangelisch fundamentalisme zijn in dit opzicht twee kanten van dezelfde medaille.

Ik snap niet helemaal dat dit pleit voor visie 3. Het probleem is dan je dan dus gezag moet verlenen aan commentaren en woordenboeken, de stand van zaken in de geschiedwetenschap en taalwetenschap. Daarnaast in er historische disciplines onvermijdelijk verschil in opvatting en mogelijkheid tot meerdere interpretaties, dus dan moet je zelf ook keuzes maken. Dat maakt het al onmogelijk om te spreken van sola scriptura. De betekenis van de Bijbel moet hoe dan ook bemiddeld worden door een instantie die je gezag moet verlenen om de betekenis van de Bijbel te bemiddelen.

Zou je die positie willen beargumenteren? Het komt op mij over dat je er dan nogal vreemde rechtvaardigheidsprincipes op nahoudt

Adam. Daarnaast zie ik niet hoe verantwoordelijkheid wegvalt als men ergens niet toe in staat is.

Verantwoordelijkheid veronderstelt mogelijkheid om die verantwoordelijk te kunnen nemen.

Ik vind wel dat Packer in de weergave van drs. van den Brink de zogenaamde subjectivistische visie nogal makkelijk neerzet en daarbij ook nog pretendeert dat evangelischen en reformatorischen de Bijbel 'objectief' en niet een met traditie bepaalde kijk naar de Bijbel kijken. Daarnaast ontkom je niet aan bijbelbijbels gezag als je de bijbel wilt lezen. Je hebt namelijk informatie nodig om teksten te begrijpen (e.g. je kunt Jezus als Goede Herder niet begrijpen tenzij iemand je heeft verteld wat schapen zijn, je kunt de profetieën van Daniel niet begrijpen als je niet bekend bent met de Hellenistische tijd en het apocalyptisch genre).

Ikzelf heb in de loop der tijd wel met meer oog gekregen voor de sociaal-politieke achtergronden van de Bijbel. Een belangrijk dingen om te beseffen is dat men in de tijd van de Bijbel leefde in een preindustriële agrarische samenleving (let bijv. op de grote hoeveelheid landbouwmetaforen die Jezus gebruikt). Deze samenleving werd geregeerd door een aristocratische bovenlaag. Die mensen uit de bovenlaag verwierven hun inkomsten door het uitbuiten van de lagere klasse door middel van belastingen, deze machtspositie werd in stand gehouden door geweld en religieuze ideologie.

De Thora stelde elk vijftigste jaar in als een jubeljaar, waarbij grond moest worden teruggegeven aan oorspronkelijke familie. Zo'n maatregel was er dus om het ontstaan en groei van een bezitsloze onderklasse te voorkomen (na de Exodus geen nieuwe Farao). De profeten zijn uiteraard niet onbekend als kritische geluiden op sociaal-politiek vlak, maar ik denk ook dat Jezus' optreden meer sociaal-politieke dimensies had (en heeft) dan vaak wordt gezien. Het is opvallend dat veel christelijke termen al voor het christendom gebruikt werden voor de keizer en Romeinse overheersingsideologie (Zoon van God, Licht, evangelie etc.)

Kun je misschien wat postmoderne denkers/theologen/exegeten noemen waar jij bekend mee bent? Ik ben wel een beetje met Paul Ricoeur begonnen. Derrida gaat me vaak boven de pet.

Ik ben geen expert op het gebied van postmoderne denkers maar ik zou daar wel graag meer mee bezig gaan. Ik snap alleen niet zo goed waarom je het hebt over de historische context van de text? Wat heeft dat precies met (post)structuralisme te maken? Historisch-kritische exegese bestond als discipline allang voordat postmodern denken op kwam.

Vroeger ben ik ook veel met dit thema bezig geweest. De onderbouwing met losse bijbelteksten is vaak problematisch omdat de dogmatiek zelf de lezing van de teksten weer stuurt. Romeinen 9 als geheel bestuderen is dan interessanter, maar ik moet zeggen dat Romeinen 9-11 ook na aandachtige studie nog steeds raadselachtig blijft.

Waar ik wel altijd problemen mee houdt bij de calvinistische visie is de vraag naar `de nodiging tot het heil' en de menselijke verantwoordelijkheid. De gereformeerde belijdenisgeschriften leggen (natuurlijk) de schuld bij de mens als die het evangelie niet aanneemt. Maar als de menselijke natuur inderdaad zo is dat hij het evangelie niet kan aannemen tenzij God dat in hem bewerkt, hoe kan je de mens dan verantwoordelijk houden? M.a.w. is de nodiging tot het heil wel serieus te noemen? Wordt dat dan niet zoiets als een blinde vragen een nummerbord van een auto te lezen, en hem vervolgens kwalijk nemen dat hij geen goed antwoord geeft?

Er zijn onder christen globaal gesproken 2 visies op de Bijbel.

1. De Bijbel als het onfeilbare woord van God. Deze visie vind je vooral onder gereformeerde en evangelische christenen. De Bijbel wordt gezien als een boek van God. God gebruikte mensen om zijn wil openbaar te maken. De goddelijke inspiratie van de Bijbel houdt ook in dat wat in de Bijbel staat waar is en klopt (in de zin van letterlijk gebeurd etc.) Evangelischen leggen over het algemeen meer nadruk op foutloosheid (inerrancy) als kenmerk van goddelijke inspiratie en gezag.

2. De Bijbel als het product van oud-Israëlische, vroegjoodse en vroegchristelijke gemeenschappen. Ook deze christenen zullen regelmatig over de bijbel spreken als Woord van God, maar dat kun je dan meer zien als `het taalveld van God'. De Bijbel zet zeg maar de toon voor het christelijk spreken, doordat het verhalen, beelden en morele principes aandraagt waar christenen zich verbonden mee weten en aangesproken voelen. Een Bijbeltekst is niet perse het einde van alle tegenspraak (bijv. als het gaat om homoseksuele relaties, vrouwelijke ambtsdragers, etc.). De Bijbel heeft wel gezag, maar niet op zo'n direct manier als bij visie 1.

Ikzelf ben lange tijd aanhanger geweest van visie 1, maar nu denk ik meer in termen van visie 2.