Hoe lees je de bijbel?

[dingo 166]

Daer die coninc lach ende sliep,
Een heilich engel aen hem riep,
So dat die coninc ontbrac
Biden woerden die dengel sprac.
Ende seyde: "Staet op edel man.
Doet haestelic u cleeder an.
Wapent u ende vaert stelen.
God die hiet mi u bevelen,
Die in hemelrike is here.
Of ghi verliest lijf ende eere.
En steeldi in deser nacht niet,
So is u evel geschiet.

Misschien herken je dit stukje oud-Nederlands het is een fragment uit Karel ende Elegast een van de oudste stukjes Nederlandse literatuur. Hiervan zijn verschillende versies en fragmenten van bewaard gebleven. Er zijn meerdere wetenschappelijke vertalingen maar dat zijn voornamelijk accent verschillen. Over de strekking van de tekst is men het wel grotendeels wel eens.

Opvallende kenmerken zijn dat het op rijm geschreven is en dat het gaat over de Karel de Grote die een boodschap van God krijgt, daar naar handelt en zo een stuk hoogverraad op het spoor komt. De moraal en theologie van de katholieke kerk uit die tijd is duidelijk in de tekst aanwezig.

Dat weten we omdat er nog redelijk wat andere bronnen bestaan uit die tijd en door wetenschappelijk literatuuronderzoek. Ook is het geschreven in een levende taal, weliswaar van honderden jaren terug maar ook nu nog goed herkenbaar.

Maar zonder die extra kennis zouden we toch dingen in de tekst tegen komen waar we onze wenkbrauwen bij fronsen. Een engel die de keizer in de nacht een boodschap komt overbrengen. De keizer die vervolgens alleen op pad gaat, enz. En ook het moraal van het verhaal zou voor ons vreemd zijn zonder de kennis van de katholieke leer.

Als je, met dit alles in je achterhoofd, naar de bijbel kijkt dan realiseer je je dat dit een boek is uit nog oudere tijden, met nog meer auteurs, met nog meer heel verschillende culturen en talen. Culturen en talen die nu niet meer bestaan en waarvan we eigenlijk maar heel weinig meer weten. Waar we voor een groot deel afhankelijk zijn van de overlevering uit latere tijden.

Het maakt je aan de ene kant verbaast en aan de andere kant dankbaar dat de boodschap van bijbel door de eeuwen heen niet veranderd is. Maar je moet je ook realiseren dat sommige teksten niet 1 2 3 te begrijpen zijn omdat we de achterliggende cultuur (en context) niet kennen.

Met name in het Oude Testament staan nog wel zaken waar onze vraagtekens bij hebben omdat we vanuit onze 21e eeuwse cultuur de bijbel lezen. Ook bepaalde symboliek ontgaat ons vaak omdat het niet bij onze symbolen aansluit. Alle reden dus om de bijbel goed te bestuderen en ook wetenschappelijk onderzoek naar te (laten) doen.

Vooral ook reden om niet met bijbelfragmenten aan de haal te gaan, zonder naar de rest van de tekst te kijken. Goede reden om niet alleen maar stukjes te lezen maar ook eens een heel bijbelboek achter elkaar te lezen. Daar de tijd voor te nemen zodat je je bewust wordt van de stijl en andere kenmerken waarin het geschreven is.

Lees liefst persoonlijk elke dag uit de bijbel zodat het een goede gewoonte wordt. Gebruik eventueel een bijbels dagboekje of het leesrooster van het Nederlands Bijbel Genootschap. Trek er anders een heel jaar voor uit om de bijbel van Genesis tot Openbaringen door te lezen. Maar lees en bestudeer de bijbel ook regelmatig samen met andere mensen zodat je van elkaar kan leren. De bijbel lezen en begrijpen is niet altijd eenvoudig maar echt heel erg de moeite waard.

Terug naar frontpage