The Secret of Kells

[Michiel 14]

De animatiefilm The Secret of Kells is een tegendraadse tekenfilm: tweedimensionaal, geometrisch, abstract. De film vertelt het verhaal van het Boek van Kells, een middeleeuws manuscript met fabelachtig gedetailleerde miniaturen. The Secret tekent letterlijk het ontstaan van dit boek, waarbij het de stijl van de middeleeuwse miniaturen kopieert. Het gevolg is van een tekenfilm van ongekende schoonheid.

Oscar-nominatie

The Secret of Kells is een Ierse animatiefilm getekend door het onbekende Cartoon Saloon, en ging in première op het Internationale Filmfestival van Berlijn in 2009. De film won vier internationale filmprijzen en werd er voor vier genomineerd, waaronder de Oscar voor Best Animated Feature Film.

Tekst en beeld

Omstreeks 800 schreven Keltische monniken een evangelarium dat - zoals de naam al zegt - de vier evangeliën bevat. Het werd bekend onder de naam ‘Het Boek van Kells’, naar het klooster dat het boek lange tijd bewaarde. Behalve de prachtig gekalligrafeerde tekst tekenden de monniken er ook onvoorstelbaar gedetailleerde voorstellingen bij, veelal van flora, fauna, dolhoven en Keltische knopen.

Vlucht

De film The Secret of Kells vertelt het min of meer historische verhaal van dit bijzondere boek. Als broeder Aidan moet vluchten voor de Vikingen die de abdij van Iona plunderen, kan hij alleen het onafgemaakte evangelarium meenemen. Aangekomen in de abdij van Kells poogt hij het project af te maken als herinnering aan zijn gevallen medebroeders. De (historische) abt van Kells, Callach, heeft het echter niet zo op de schone kunsten begrepen, en brengt al zijn tijd door met het versterken van de vestingmuren om de Vikingen te kunnen weerstaan. De jonge broeder Brendan, de neef van Callach, is echter wel geïnteresseerd en krijgt van de gevluchte Aidan een spoedcursus miniatuurschilderen.

Unieke atmosfeer

Binnen dit min of meer historische kader schept Cartoon Saloon een unieke atmosfeer. De tekeningen zijn geheel in de stijl van de manuscriptminiaturen: vaak tweedimensionaal, bijna louter rondingen, vaak vrij abstract en met liefde voor geometrische figuren. Al deze elementen hebben ook symbolische betekenis. Zolang Callach alleen aan zijn muren kan denken, is hij (samen met de Vikingen en de wolven in het bos) met scherpe hoeken getekend is. Als zijn kloosterburcht overlopen is, knakt zijn ego, loopt hij gebogen, is hij ook 'rond' geworden. De wereld van Callach is in geometrisch zwart, wit en grijs getekend, terwijl de wereld buiten het klooster, het bos, in frisse groene kleuren van het scherm spat.

Mannelijk versus vrouwelijk

In het bos buiten komt Brendan een geheimzinnig wezen tegen, dat uit louter licht lijkt te bestaan: Aishling. Zij danst in de wolken, spreekt met de dieren en bewaakt de geheimen van het woud. Er ontstaat een vreemde vriendschap tussen de monnik en de bosnimf, tussen de wereld binnen, en de wereld buiten, tussen de orde en cultuur van het klooster, en de chaotische natuur buiten, vertegenwoordigd - vrij cliché - door het mannelijke en het vrouwelijke.

Synthese

Synthese is het codewoord, zij hebben elkaar nodig. Brendan heeft de vrouwelijke creativiteit nodig om een werkelijk goede tekenaar te worden, terwijl Aishling alleen niet de boze geesten van het onderbewuste kan overwinnen. Dit wordt verbeeld door een angstige Brendan die de schuilplaats van het woudmonster niet durft te betreden. Het blijkt een geometrisch getekende slang te zijn, gevangen in een abstract dolhof (zie de Minotaurus van Kreta uit de Griekse mythologie). Met behulp van een krijtje (symbool van de scheppende kracht van woord en beeld) weet Brendan de slang zichzelf in de staart te laten bijten. De slang zelf staat voor kennis en eeuwigheid (voordat de joods-christelijke traditie de slang verbond met de zondeval uit Genesis). Het Boek van Kells is zelf ook een synthese tussen het Woord en het Beeld: het Woord is immers Vlees (dat wil zeggen Beeld) geworden.

Impliciet christendom

De film zelf is op een hoger niveau ook een synthese tussen de natuurgodsdiensten van de oude Kelten (in de persoon van Aihsling) en van het nieuwe christendom (Brendan). Geen van beide religies komt expliciet aan de orde, doch louter en alleen door beeldsymboliek. Naar het christendom bijvoorbeeld wordt alleen verwezen door monnikengezang, kaarsen en het kruisbeeld. Zelfs het Boek van Kells, dat nota bene een evangelieboek is, wordt niet als zodanig genoemd. Er wordt alleen gezegd dat dit boek - mits afgetekend - voor elke mens een vonk van hoopvol licht kan zijn, vooral in deze duistere tijden.

Aanrader

The Secret of Kells is een onwaarschijnlijk mooie tekenfilm, getekend in een gedurfde stijl die hulde brengt aan de oude monnikmeesters van de middeleeuwen. De speciaal voor de film gecomponeerde Keltische muziek maakt het beeld compleet. Een absolute aanrader. Helaas draait hij niet meer in de Nederlandse filmzalen, maar hij is wel al op DVD uitgebracht.

Bron: Katholiek Nederland - Frank G. Bosman - www.goedgezelschap.eu/

[annzie 1]

Lijkt me een mooie film! Die wil ik graag zien